Mu Sepe Jehova ka ku Tala

“Ki Wena ye ni sepile Mulimu [Muñ’a] Bupilo; ni ku sepile isali kwa bwanana bwa ka.”—SAMU 71:5.

1. Mutangana Davida wa mulisana n’a talimani ni shemaeto mañi?

MUNNA y’o n’a bat’o eza limita ze talu kwa butelele. Ha ku komokisi kuli masole kaufela ba mwa mpi ya Isilaele ne ba saba ku mu lwanisa! Ka liviki ze ñata, zazi ni zazi kakusasana ni manzibwana, Goliati, singangalume sa Mufilisita ne si nyefulanga mpi ya Isilaele, ku i shemaeta kuli i lume ya ikutwa bunna, kuli a yo si lwanisa. Kwa mafelelezo, shemaeto yeo ya amuhelwa, isi ki lisole, kono ki mutangana fela. Davida, mutangana wa mulisana n’a bonahala hahulu bunyinyani kwa sila sa hae. Mane mwendi liapalo za ku isileleza ka zona ni lilwaniso za Goliati ne li ze bukiti ku fita Davida! Niteñi, mutangana y’o a lwanisa singangalume seo mi a ya libubo ka bundume.—1 Samuele 17:1-51.

2, 3. (a) Ki kabakalañi Davida ha n’a konile ku lwanisa Goliati ka bundume? (b) Ki lika mañi ze peli ze lu ka buhisana ilikuli lu kone ku sepa Jehova ka ku tala?

² Bundume bwa Davida ne bu zwelela kai? Mu nyakisise manzwi a mañwi ao ku bonahala kuli n’a ñozwi ki Davida hasamulaho wa lilimo: “Ki Wena ye ni sepile Mulimu [Muñ’a] Bupilo; ni ku sepile isali kwa bwanana bwa ka.” (Samu 71:5) Ee, mwa bucaha bwa hae, Davida n’a sepile Jehova ka ku tala. N’a libani ni Goliati, ka ku bulela kuli: “U tile ku na ka mukwale ni ka lilumo ni mukwazo; na, ni taha ku wena ka Libizo la [Muñ’a] Bupilo wa limpi, Mulimu wa limpi za Isilaele, z’o nyefula.” (1 Samuele 17:45) Hailif’o Goliati n’a sepile m’ata a hae a matuna ni lilwaniso za hae, Davida yena n’a sepile Jehova. Ka ku ba kuli Mulena ya pahami wa pupo kamukana n’a li ni yena, Davida n’a sa tokwi ku saba mutu-tu fela, a be yo mutuna kamba a lwale lilwaniso a mane.

³ Ha mu balanga za Davida, kana mwa lakazanga kuli kambe mu sepile Jehova hahulu ni ku fita? Mwendi buñata bwa luna lwa lakazanga  cwalo. Kacwalo ha lu nyakisiseñi lika ze peli ze lu kona ku eza kuli lu sepe Jehova ka ku tala. Sapili, lu tokwa ku tula nto ye ñwi ye atile ili ye tibela mutu ku ba ni sepo ye cwalo. Sa bubeli, lu tokwa ku ziba ze amiwa mwa ku sepa Jehova.

Ku Tula Nto Ye Atile Ye Tibela Mutu ku Sepa Jehova

4, 5. Ki kabakalañi batu ba bañata ha ku ba belanga t’ata ku sepa Mulimu?

⁴ Batu ba paleliswanga kiñi ku sepa Mulimu? Hañata, ba bañwi ha ba utwisisangi libaka lika ze maswe ha li ezahalanga. Ba bañata ba lutiwa kuli Mulimu ki yena ya tahisa manyando. Ha ku ba ni kozi, ba bahulu ba bulapeli ba kana ba li Mulimu u “ngile” ba ba shwile kuli ba yo ba ni yena kwa lihalimu. Hape, ba bahulu ba bulapeli ba bañata ba luta kuli ze ezahala mwa lifasi ne li tomilwe cimo ki Mulimu, ili ku kopanyeleza likozi kaufela ni likezo kaufela ze maswe. Ku sepa Mulimu wa pilu-kulu cwalo ne ku ka ba t’ata. Satani, yena ya foufaza kutwisiso ya ba ba sa lumeli, u tukufalelwa ku tiisa “lituto za badimona” kaufela ze cwalo.—1 Timotea 4:1; 2 Makorinte 4:4.

⁵ Satani u bata kuli batu ba si ke ba sepa Jehova. Sila sa Mulimu seo ha si lati kuli lu zibe ze tahisa luli manyando a batu. Mi haiba lu itutile mabaka a mwa Mañolo ka za ze tahisa manyando, Satani u bata kuli lu a libale. Kacwalo ne lu ka eza hande ku kuta-kutelanga ku ikupulisa mabaka a malalu a matuna ha ku na ni manyando mwa lifasi. Ka ku eza cwalo, lu kana lwa tiisa lipilu za luna kuli Jehova haki yena ya tahisa butata bo lu banga ni bona mwa bupilo.—Mafilipi 1:9, 10.

6. Liñolo la 1 Pitrosi 5:8 li bonisa cwañi libaka le liñwi batu ha ba nyanda?

⁶ Libaka le liñwi batu ha ba nyanda ki la kuli Satani u bata ku felisa busepahali bwa batu ba Jehova ba ba sepahala. N’a likile ku felisa busepahali bwa Jobo. Satani n’a palezwi ka nako yeo, kono h’a si ka tuhela ku lika. Ka ku ba mubusi wa lifasi le, u bata ku “ca” batanga ba Jehova ba ba sepahala. (1 Pitrosi 5:8) F’o ki ku kopanyeleza mañi ni mañi wa luna! Satani u bata kuli lu tuhele ku sebeleza Jehova. Kacwalo, hañata u fuzelelanga nyandiso. Nihaike manyando a cwalo a maswe, lwa swanela luli ku a tiyela. Ha lu eza cwalo, lu tusa kwa ku bonisa kuli Satani ki lihata, mi kacwalo ili ku tabisa Jehova. (Jobo 2:4; Liproverbia 27:11) Jehova h’a nz’a lu tiisa ku tiyela nyandiso, lu mu sepa hahulu ni ku fita.—Samu 9:9, 10.

7. Magalata 6:7 i lu tusa ku bona libaka mañi ha ku na ni manyando?

⁷ Libaka la bubeli ha ku na ni manyando li boniswa ka sikuka se: “S’a cala mutu, ki sona s’a ka kutula.” (Magalata 6:7) Batu fokuñwi ba calanga ka ku eza liketo ze si ka luka mi kacwalo ba kutulanga manyando. Ba kana ba keta ku sa matisa hande mota, ili ku tahisa kozi ya fa mukwakwa. Ba bañata ba ketanga ku zuba kwai, ili ku ipatiseza ku kula pilu kamba kansa ya mwa maswafu. Ba ba ketanga ku eza buhule ba kona ku tahisa kuli mabasi a bona a shandauke, ku sa ikutwa kuli ki batu luli, ku yambula matuku a sihule, ni ku ba ni limba za mwa bucwañi. Batu ba kana ba li Mulimu ki yena ya tahisa manyando a cwalo, kono luli, z’e ba tahiseza manyando a cwalo ki liketo za bona ze maswe.—Liproverbia 19:3.

8. Ka ku ya ka Muekelesia 9:11, ki kabakalañi batu ha ba tahelwanga ki manyando?

⁸ Sisupo sa bulalu se si tahisa manyando si bonisizwe kwa Muekelesia 9:11: “Mwatas’a lizazi ni boni kuli mwa siano, ba ba wina ha si ba ba lubilo kamita, ni mwa ndwa ba ba tula hasi ba ba na ni mata kamita, ni kuli buhobe hasi bwa ba ba butali kamita, ni bufumu hasi bwa ba ba na ni ngana kamita, hape ni ku kondisa hasi kwa ba bukwala kamita. Kono mutu ni mutu u tamwa ki linako z’a pila ka zona, ni ki bushiko kamba bumai bwa hae.” Fokuñwi batu ba banga mwa libaka ze fosahezi ka linako ze fosahezi. Ku si na taba ni kuli lu tiile cwañi kamba bufokoli bwa luna ki bufi, manyando ni lifu li kona ku tahela ufi kamba ufi wa luna ka ku sa libelela, ka nako ifi kamba ifi. Ka mutala, mwa linako za Jesu, tawala mwa Jerusalema ne i wezi batu b’a 18 ni ku  ba bulaya. Jesu n’a bonisize kuli Mulimu n’a sa ba oteli sibi se ba kile ba eza. (Luka 13:4) Jehova haki yena ya tahisanga manyando a cwalo.

9. Ki sifi se ba sa utwisisi ba bañata ka za manyando?

⁹ Ku utwisisa mabaka a mañwi ha ku na ni manyando ku butokwa. Kono ku na ni kalulo ye ñwi ya taba yeo ye ba fumana t’ata ba bañwi ku i utwisisa. Ki ya kuli: Ki kabakalañi Jehova Mulimu h’a tuhelela manyando ku ba teñi?

Ki Kabakalañi Jehova H’a Tuhelela Manyando ku Ba Teñi?

10, 11. (a) Ka ku ya ka Maroma 8:19-22, ne ku ezaheziñi ku “ze bupilwe”? (b) Lu kona ku ziba cwañi ya beile ze bupilwe mwa puso ya mbango?

¹⁰ Kalulo ya liñolo leo Paulusi n’a ñolezi Maroma i tusa kwa ku utwisisa taba ya butokwa yeo. Paulusi n’a ñozi kuli: “Ze bupilwe li libelezi ka ku shukelwa hahulu ku patululwa kwa bana ba Mulimu. Kakuli ze bupilwe ne li beilwe mwa puso ya buhata [“mbango,” NW], isi ka ku lata kwa zona, kono kabakala hae ya li beile mwateñi, nze ku na ni sepo ya kuli ni ze bupilwe li ka lukululwa kwa butanga bwa ku bola, kuli li fiwe tukuluho ya kanya ya bana ba Mulimu. Kakuli lwa ziba kuli ze bupilwe kaufela li tonga hamoho, mi hamoho li utwa butuku bwa ku pepa ku fitela cwale.”—Maroma 8:19-22.

¹¹ Kuli lu utwisise ze li talusa litimana zeo, lu na ni ku fumana likalabo kwa lipuzo ze ñwi za butokwa. Ka mutala, Ki mañi ya beile ze bupilwe mwa puso ya mbango? Ba bañwi ba li ki Satani; ba bañwi ba li ki Adama. Kono sibeli sa bona bao ne ba si ke ba kona ku eza cwalo. Libaka? Kakuli ya beya ze bupilwe mwa puso ya mbango u eza cwalo “nze ku na ni sepo.” Ee, u fa sepo ya kuli kwa mafelelezo, ba ba sepahala ba ka “lukululwa kwa butanga bwa ku bola.” Adama ni Satani ne ba si ke ba kona ku fa sepo ye cwalo. Ki Jehova fela ya kona ku eza cwalo. Kacwalo, kwa iponelwa he kuli ki yena ya n’a beile ze bupilwe mwa puso ya mbango.

12. Ki kutwisiso mañi ye fosahezi ye bile teñi ka za “ze bupilwe,” mi puzo yeo i kona ku alabiwa cwañi?

¹² Kono cwale, “ze bupilwe” ze bulelwa mwa taba ye ki lika mañi? Ba bañwi ba li “ze bupilwe” li yemela pupo kamukana, ku kopanyeleza cwalo ni lifolofolo ni limela. Kono kana lifolofolo ni limela li na ni sepo ya ku fiwa “tukuluho ya kanya ya bana ba Mulimu”? Batili. (2 Pitrosi 2:12) Kacwalo, “ze bupilwe” li kona fela ku talusa batu. Batu ki bona fela libupiwa ze amiwa ki sibi ni lifu, mi ili ze tokwa hahulu-hulu sepo, kabakala petuhelo ye n’e bile mwa Edeni.—Maroma 5:12.

13. Petuhelo ya mwa Edeni ne i tahisizeñi kwa batu?

¹³ Petuhelo ne i tahisizeñi kwa batu? Paulusi u i talusa ka linzwi li li liñwi fela: mbango. * Hatiso ye ñwi i li linzwi leo li talusa “ku sa ba ni tuso kwa sika se si sa sebezi ka mo ne si lukiselizwe ku sebeza.” Batu ne ba lukiselizwe ku pila ku ya ku ile, ba nze ba sebelisana ka ku ba lubasi lo lu petehile, lo lu swalisana mwa ku babalela lifasi le li li paradaisi. Ku fita cwalo, bupilo bwa bona ki bo bu kuswani, bo bu butuku, ili bo bu zwafisa. Sina Jobo ha n’a talusize, “mutu ya pepilwe ki musali, bupilo bwa hae ki bo bukuswani, mi bu tezi maziyezi.” (Jobo 14:1) Yeo ki mbango luli!

14, 15. (a) Katulo ya Jehova fahalimw’a batu i bonisa cwañi kuli ki katulo ye lukile? (b) Ki kabakalañi Paulusi ha n’a bulezi kuli ze bupilwe ne li beilwe mwa puso ya mbango “isi ka ku lata kwa zona”?

 ¹⁴ Cwale lu taha kwa puzo ye tuna ye: Ki kabakalañi “Muatuli wa lifasi kaufela” h’a beile batu mwa bupilo bo bu maswe, bo bu zwafisa? (Genese 18:25) Kana ku eza cwalo n’e li nto ye lukile? Mu hupule ze ne ba ezize bashemi ba luna ba pili. Ka ku fetuhela Mulimu, ne ba yemezi Satani, ya n’a tumbuzi kañi ye tuna ya za bubusi bwa Jehova. Ka likezo za bona, ne ba yemezi taba ya kuli Jehova niha sa zamaisi lika, mutu u kona ku pila hande, inze a ipusa ka ketelelo ya sibupiwa sa moya se si ipanguzi. Jehova ha n’a atula baipanguli bao, sa n’a eza luli ki ku ba fa ze ne ba bata. N’a tuhelezi batu ku ipusa ba nze ba zamaiswa ki Satani. Kacwalo, katulo ye n’e ka ba ye lukile ka ku fitisisa ki ku beya fela batu mwa puso ya mbango, kono inze ku na ni sepo.

¹⁵ Kaniti, yeo n’e si ‘tato’ ya ze bupilwe. Lu pepilwe mwa butanga bwa sibi ni ku bola lu sa koni ku iketela. Kono Jehova ka sishemo n’a tuhelezi bo Adama ni Eva ku pila bupilo bwa bona bwa mafelelezo ni ku pepa bana. Nihaike luna, bana ba bona, lu beilwe mwa puso ya mbango ya sibi ni lifu, lu na ni kolo ya ku eza ze ne ba palezwi ku eza bo Adama ni Eva. Lwa kona ku teeleza ku Jehova ni ku ituta kuli bubusi bwa hae ki bo bu lukile, bo bu petehile, mi puso ya butu, ye sa zamaiswi ki Mulimu, yona i tahisa fela butuku, ku zwafa, ni mbango. (Jeremia 10:23; Sinulo 4:11) Mi ketelelo ya Satani yona i ekeleza fela kwa bumaswe bwa muinelo. Ze ezahezi kwa batu li bonisa buniti bwa zeo.—Muekelesia 8:9.

16. (a) Ki kabakalañi ha lu kona ku kolwa kuli Jehova haki yena ya tahisa manyando e lu bona fa lifasi kacenu? (b) Jehova ka lilato u file ba ba sepahala sepo mañi?

¹⁶ Kaniti, Jehova n’a na ni mabaka a tiile a ku beya batu mwa puso ya mbango. Kono kana f’o ku talusa kuli Jehova ki yena ya tahisa mbango ni manyando e lu li ku ona kacenu? Mu nahane ka za muatuli ya atula sibangoki ka mo ku lukela. Sibangoki y’o a kana a nyanda hahulu h’a nze a pika, kono kana ka swanelo wa kona ku nyaza muatuli kuli ki yena ya tahisize manyando a hae? Kutokwa! Hape, Jehova ni kamuta haki yena ya tahisa bumaswe. Jakobo 1:13 i li: “Mulimu h’a koni ku likwa ki bumaswe, mi h’a liki mutu.” Hape lu hupule kuli Jehova n’a file katulo yeo “nze ku na ni sepo.” Ka lilato u ezize litukiso za kuli bana ba Adama ni Eva ba ba sepahala ite ba bone mafelelezo a puso ya mbango ni ku tabela “tukuluho ya kanya ya bana ba Mulimu.” Kuye-kuye, batu ba ba sepahala ha ba na ku tokwa ku ikalelwa kuli mwendi hape ze bupilwe li ka kutela mwa muinelo o maswe wa mbango. Nzila ye lukile yeo Jehova a ezanga lika ka yona i ka tahisa kuli bubusi bwa hae bu boniswe ku ba bo bu lukile ku ya ku ile.—Isaya 25:8.

17. Lu swanela ku amiwa cwañi ki ku tatuba mabaka ha ku na ni manyando kacenu?

¹⁷ Ha lu nze lu nyakisisa mabaka ao a ze ba nyandela batu, kana ku na ni libaka le li bonisa kuli Mulimu ki yena ya tahisa bumaswe, kamba libaka la ku tuhela ku mu sepa? Ka ku  fapahana, tuto ye cwalo i lu fa libaka la ku bulela za n’a bulezi Mushe kuli: “Ki Yena Licwe; musebezi wa hae u lukile; kakuli linzila za hae kaufela li lukile; ki Mulimu ya sepahala, ya si na bumaswe, ya na ni niti, ya eza ka ku luka.” (Deuteronoma 32:4) Ka ku yeya litaba zeo, haike lu ikupuzange zona ka nako ni nako. Ka ku eza cwalo, ha lu tahelwa ki miliko, lu ka tiyela buikatazo bwa Satani bwa ku suña buhononi mwa minahano ya luna. Kono ku cwañi ka za muhato wa bubeli o bulezwi kwa makalelo? Ku sepa Jehova ku amañi?

Ze Ku Talusa ku Sepa Jehova

18, 19. Bibele i lu susueza ka manzwi mañi kuli lu sepe Jehova, kono ba bañwi ba na ni mihupulo mañi ye fosahezi ka za sepo yeo?

¹⁸ Linzwi la Mulimu li lu susueza kuli: “U sepe [Muñ’a] Bupilo ka pilu ya hao kaufela, mi u si ke wa tiyela fa butali bwa hao; u beye [Muñ’a] Bupilo mwa milelo ya hao kaufela, mi Yena u ka lukisa linzila za hao.” (Liproverbia 3:5, 6) Ao ki manzwi a mande, a tiisa pilu. Kaniti, mwa pupo kamukana, ha ku na ya sepahala ku fita Ndat’a luna wa kwa lihalimu ya lilato. Niteñi, ku bala manzwi ao a mwa Liproverbia ku bunolo ku fita ku eza ze a bulela.

¹⁹ Ba bañata ba na ni mihupulo ye fosahezi ka za ze ku talusa ku sepa Jehova. Ba bañwi ba nahana kuli sepo ye cwalo ki maikuto fela, ili maikuto a tabo a swanela ku itahela fela mwa pilu. Ba bañwi ku bonahala kuli ba lumela kuli ku sepa Mulimu ku talusa kuli lwa kona ku libelela kuli u ka lu sileleza kwa matata kaufela, ku tatulula butata bwa luna kaufela, ku fetula butata kaufela bwa ka zazi ku bu bisa mo lu batela, kapili-pili! Kono mihupulo ye cwalo ha i na mutomo. Sepo ha i ami maikuto fela, mi haki ya mbango. Ku ba bahulu, sepo i ama ku nahanisisa hande lika ni ku eza likatulo.

20, 21. Ku sepa Jehova ku amañi? Mu fe mutala.

²⁰ Mu lemuhe hape ze i bulela Liproverbia 3:5. I bonisa shutano ye mwahal’a ku sepa Jehova ni ku tiyela fa butali bwa luna, ili ku bonisa kuli ha lu koni ku eza lika ze peli zeo ka nako ye swana. Kana f’o ku talusa kuli ha lu lukeli ku itusisa butali bwa luna? Kutokwa, kakuli yena Jehova, ya lu file butali b’o, u libelela kuli lu itusise bona kwa ku mu sebeleza. (Maroma 12:1) Kono cwale lu tiyela, kamba ku itinga, fañi? Haiba munahano wa luna ha u zamaeleli ni wa Jehova, kana lwa lumela kuli butali bwa hae bu pahami hahulu ku fita bwa luna? (Isaya 55:8, 9) Ku sepa Jehova ku talusa ku tuhelela munahano wa hae ku zamaisa wa luna.

²¹ Ka mutala: Mu nahane mwanana ya inzi mwa sipula sa kwamulaho mwa mota, bashemi ba hae ba li ku sa kwapili. Bondat’ahe ki bona ba ba zamaisa. Mwa musipili ha ku zuha butata, mwendi ka za ku sa ziba hande nzila ya ku fita ku yona kamba mwendi muinelo wa malu kamba wa mukwakwa ha u yo hande, mwana ya utwa, ya na ni sepo u kona ku eza cwañi? Kana ku zwelela kwamulaho kw’a inzi, wa swanela ku huweleza, ili ku bulelela bondat’ahe mwa ku zamaiseza mota? Kana w’a honona likatulo za bashemi ba hae kamba ku itatula ha ba mu hupulisa kuli a ine fela, inge a itamile lukanda lwa kwa sipula? Batili, u sepile kuli bashemi ba hae ba ka tatulula litaba ze cwalo, niha ba si ka petahala. Jehova ki Ndat’a luna ya petehile. Kana ha lu swaneli ku mu sepa ka ku tala, sihulu ha lu li mwa miinelo ye t’ata?—Isaya 30:21.

22, 23. (a) Ki kabakalañi ha lu swanela ku sepa Jehova ha lu na ni butata, mi lu kona cwañi ku eza cwalo? (b) Mwa taba ye tatama ku ka buhisanwañi?

 ²² Niteñi, Liproverbia 3:6 i bonisa kuli lu swanela ku ‘beya Jehova mwa milelo ya luna kaufela,’ isi fela ha lu li mwa butata. Kacwalo likatulo ze lu eza ka zazi li swanela ku bonisa kuli lu sepile Jehova. Ha ku zuha butata, lu si ke lwa zwafa, ku bilaela, kamba ku hana ketelelo ya Jehova ka za mwa ku tatululela litaba hande ka ku fitisisa. Lu tokwa ku bona miliko ku ba linzila za ku yemela bubusi bwa Jehova, za ku tusa ka zona ku bonisa kuli Satani ki lihata, ni ku ipeya ku utwa ni ku ba ni mikwa ye miñwi ye tabisa Jehova.—Maheberu 5:7, 8.

²³ Lwa kona ku bonisa kuli lu sepile Jehova ku si na taba ni butata bo bu kana bwa lu tahela kwapili. Lu eza cwalo mwa litapelo za luna ni ka mo lu sepela ku zamaiswa ki Linzwi la Jehova ni kopano ya hae. Kono sihulu, lu kona ku bonisa cwañi kuli lu sepile Jehova ha lu talimana ni butata bo bu zuhanga mwa lifasi kacenu? Zeo li ka buhisanwa mwa taba ye tatama.

[Litaluso za kwatasi]

Ne Mu Ka Alaba Cwañi?

• Davida n’a bonisize cwañi kuli n’a sepile Jehova ka ku tala?

• Ki lika mañi ze talu ze tahiseza batu manyando kacenu, mi ki kabakalañi ha ku li ko kunde ku kuta-kutelanga ku li lundulula?

• Jehova n’a file batu katulo mañi, mi ki kabakalañi ha ne i li ye lukile?

• Ku sepa Jehova ku amañi?

[Lipuzo za Tuto]

[Maswaniso a fa likepe 8]

Davida n’a sepile Jehova

[Siswaniso se si fa likepe 10]

Jesu n’a bonisize kuli tawala ye ñwi ha ne i wile mwa Jerusalema, haki Jehova ya n’a tahisize cwalo