TUTO 1
Bunde Bwa Kuba ni Buiswalo
BUISWALO KI NTO MAÑI?
Kuba ni buiswalo kukopanyeleza kuba ni buikoneli bwa
-
kulibelela
-
kusamatukelanga kueza lika
-
kufeza kueza misebezi niha musaitabeli
-
kuunga babañwi kuba ba butokwa kumifita
KI KABAKALAÑI KUBA NI BUISWALO HAKULI KWA BUTOKWA?
Banana babanani buiswalo bobutuna bakona kutula miliko niha kukona kubonahala kuli lika zebakukuezwa kuli baeze zatabisa. Kono banana babasina buiswalo bobutuna bona bakona
-
kuhalifa kapili
-
kulembwala
-
kuzuba kwai, kunwa hahulu bucwala, kamba kuitusisa maswe milyani yekola
-
kupalelwa kucanga lico zeswanela
Patisiso yeñwi ibonisa kuli banana babanani buiswalo bobutuna habana kukula-kulanga hahulu habaka hula, habana kuikenya mwa likoloti, mi kukababela bunolo kulatelela milao ya naha kamba milao ya mwa sibaka sebapila ku sona. Patisiso yeo mane neitahisize kuli caziba yabizwa Angela Duckworth wa kwa University of Pennsylvania abulele kuli: “Kuba ni buiswalo kwatusa ka nako kaufela.”
MOMUKONA KULUTELA MWANAA MINA KUBA NI BUISWALO
Mutalelezange zemubulela.
SIKUKA SA MWA BIBELE: “‘Eni’ yamina ibe eni honacwalo, mi ‘Awa’ yamina, ibe awa honacwalo.”—Mateu 5:37.
Banana bakona kueza lika ka sitepo kuli bashemi babona bacince zene balelile kueza kamba zene babulezi, mi banana bakona kueza cwalo nihaiba fa nyangela. Haiba bashemi baeza lika kulikana ni mobabatela bana babona, banana bao bakaezanga sitepo nako kaufela hababata kuli bashemi babona babaezeze zebabata.
Kono haiba mushemi ahana kuezeza mwanaa hae nto yeñwi mi hacinci, mwana yo ukaituta tuto yeñwi ya butokwa mwa bupilo ya kuli, kamita haluna kubanga ni lika zelubata kaufela. Caziba yabizwa David Walsh naañozi kuli: “Hañata batu babaziba kuli habana kufumana zebabata kaufela mwa bupilo, babanga ni tabo yetuna.” Caziba yo naazwezipili kubulela kuli: “Halueza lika ka nzila yebonisa kuli *
bana baluna bakafumana zebabata kaufela mwa bupilo, uzibe fo halubabonisi lilato.”Kusafanga mwanaa mina nto ni nto kaufela yabata, kuka mutusa mwa bupilo. Ka mutala, ukahana likukuezo zezwelela kwa litaka zahae zecwale ka kuitusisa maswe milyani yekola, kueza somano asika kena kale mwa linyalo, kamba kueza lika zeñwi zemaswe.
Mutuse bana bamina kuziba bunde bobukona kuba teñi haiba babonisa buiswalo, ni bumaswe bwa kusabonisa buiswalo.
SIKUKA SA MWA BIBELE: “Kaufela sacala mutu, ki sona hape sakakutula.”—Magalata 6:7.
Mwanaa mina uswanela kuziba kuli kunani zekazwa mwa lika kaufela zaeza, mi unani kuutwisisa kuli lika halina kumuzamaela hande haiba apalelwa kuba ni buiswalo. Ka mutala, haiba mwanaa mina unyema-nyemanga feela, babañwi baka muambukanga. Kono haiba mwanaa mina aba ni buikoneli bwa kusanyemanga kapili, kamba haiba wateelezanga ni kusakauleza babañwi, ukaba ni balikani babañata. Mutuse mwanaa mina kuziba kuli bupilo bukamuzamaela hande haiba aitwaeza kuba ni buiswalo.
Mulute mwanaa mina kuezanga lika za butokwa pili.
SIKUKA SA MWA BIBELE: ‘Mulemuhe lika za butokwa hahulu nikufita.’—Mafilipi 1:10.
Kuba ni buiswalo kutalusa kuambuka kueza nto yemaswe, mi hape kukopanyeleza kueza lika zeswanela nihaike kuli hamutabeli kueza lika zeo. Mwanaa mina utokwa kuziba lika za butokwa ni kueza lika zeo pili. Ka mutala, mwanaa mina uswanela kuezanga musebezi wa kwa sikolo pili asikaya kale kwa kubapala.
Mutomele mwanaa mina mutala omunde.
SIKUKA SA MWA BIBELE: “Nimitomezi mutala, kuli sina moni miezelize, ni mina mueze cwalo.”—Joani 13:15.
Mwanaa mina wabonanga momuezezanga hamunyemisizwe kamba hakuezahalile nto yeñwi yezwafisa. Mubonise mwanaa mina kuli kuba ni buiswalo kutahisa kuli mutu akone kuba ni bupilo bobunde. Ka mutala, haiba mwanaa mina ufosize, kana mwahalifanga kamba kana muezanga lika ka kuwa pilu?
^ para. 20 Litaba ze, lizwa mwa buka ya No: Why Kids—of All Ages—Need to Hear It and Ways Parents Can Say It.