TRANSOXANIA. Ki sibaka sesifumaneha mwahalaa linuka. Sibaka seo sibiziwanga hape kuli Tartary kamba Turkistan. Mabizo amañata saitusisizwe kuama kwa sibaka mose kufumaneha naha ya Uzbekistan, ili mokupila “batu bababizwa ma-Uzbek.” Kuzwelela feela mwa lilimo za ma 1400, batu nebaezezanga hahulu lipisinisi zabona mwa mileneñi ya Uzbekistan mi nebaitusisanga hahulu mikwakwa ya Silk, ili yenetamahanya naha ya China kwa liwate la Mediterranean. Pisinisi ya bwanda ki yona yeseli yetuna hahulu mwa naha ya Uzbekistan. Mwa naha yeo kulekiswa makapeti amande apangilwe fa bwanda, fa boya bwa lifolofolo, ni fa masila a siluki.

Kuzwelela feela kwamulaho koo, lizo za batu babapila mwa naha ya Uzbekistan lilyanganisizwe ki batu babazwa kwa linaha lisili. Batu babatumile hahulu ka kuhapa linaha ili bane bazamayanga ni masole babona babamaata, nebacaulanga mwa malundu ni mahalaupa a mwa Uzbekistan. Batu bao ki babacwale ka Alexander Yomutuna, yanaaizo nyala musali wa libizo la Roxane yanaapila mwa naha yeo; Genghis Khan, yasimuluha kwa Mongolia; ni Timur (ya zibahala ka libizo la Tamerlane), yasimuluha mwa sibaka seo, ili yanaakile a busa sibaka sesituna ka kufitisisa mwa litaba zeezahezi za kwaikale.

Mwa litolopo za mwa naha ya Uzbekistan kunani miyaho yebonahala hande yenani lituwa za laundi zepentilwe mubala wa ndilu. Buñata bwa miyaho yeo, iitusiswa sina likolo.

Mikwakwa ya Silk. Mikwakwa ya Silk neiitusiswanga mwa linako za kwamulaho mi neizwezipili kuitusiswa kufitela hane kufumanwi nzila ya mwa liwate yeliba kwa India kwa mafelelezo a lilimo za ma 1400 C.E., kalulo yeñwi ya mikwakwa yeo yeneepazulula mwa naha ya Uzbekistan, neitusize hahulu kwa lipisinisi zene eziwa mwa lifasi kaufela.

Liwate la Aral. Liwate la Aral lenelili la bune kwabutuna kwa mawate a mwa lifasi kaufela, lisweli lakala bakeñisa kuli batu bafapulanga mezi a lona ka mulelo wa kuli baselaele masimu a bona. Ka kuswalisana ni linaha zeñwi za kwa Central Asia, naha ya Uzbekistan isweli ya lika ka taata kufelisa butata bo.

Kucinca-cinca kwa sipeleta sa mwa naha ya Uzbekistan. Mwa naha ya Uzbekistan nekubulelwa lipuo zeshutana-shutana, kono hamulaho wa kutulwa ki Mamozilemu mwa lilimo za ma 700 C.E. batu ba mwa naha yeo bakala kuitusisanga puo ya Siarabe. Kono naha yeo haneikalile kuzamaiswa ki naha ya Soviet Union, sipeleta sa puo ya Silatini ki sona sene siitusiswanga pili mi kihona siyoliswa ka sipeleta sa Cyrillic kwamafelelezo a lilimo za ma 1930. Ka silimo sa 1993 mwa naha ya Uzbekistan nekutomilwe mulao omunca one uama kuitusisa sipeleta sa puo ya Silatini.