ZEEZAHALA MWA LIFASI
Litaba Zeama Middle East
Middle East ki yeñwi ya libaka za mwa lifasi mo kufumaneha lika zabutokwa hahulu zenepumbuzwi kwamulaho.
Bapangi ba Waine ba Kwa Kanana
Ka silimo sa 2013, bapumbuli nebafumani muyaho omutuna wa mwa Kanana wa kupangela waine one uitusiswanga lilimo ze bato ba 3,700 kwamulaho ko. Mwa muyaho wo, nekunani linkwana ze 40 zekona kutaza mabotela a waine a 3,000 aitusiswa kacenu. Mupumbuli yomuñwi yanaaezize lipatisiso ka za lika zeñwi zenesiyezi mwa linkwana zeo hamulaho wa kupanga waine, naalemuhile kuli batu ba kwa Kanana neli bapangi babande ba waine. Naabulezi kuli: “Batu ba kwa Kanana nebalatelelanga ka tokomelo litaelo za mwa kupangela waine.”
KANA MWA ZIBA? Bibele ibulela ka za waine “yende hahulu” yenepangiwanga mwa Isilaele wa kwaikale ni mone ibulukelwanga waine yeo mwa linkwana zetuna.—Pina ya Lipina 7:9; Jeremia 13:12.
Kuekezeha Hahulu Kwa Palo ya Batu
Ka kuya ka mutende omuñwi obizwa Guardian, ka silimo sa 2012 mwa Egypt nekupepilwe limbututu ze 560,000 mi palo yeo ifita ya limbututu zenepepilwe ka silimo sa 2010. Magued Osman, yabeleka kwa kampani yebizwa Egyptian Center for Public Opinion Research, naabulezi kuli: “Palo yeo neli yetuna hahulu haibapanywa kwa lipalo zeñwi za limbututu zenepepilwe kwamulaho mwa Egypt.” Babatisisi babulela kuli, haiba palo ya limbututu iekezeha hahulu, uzibe naha yakona kuba ni butata bwa kutaela kwa mezi, malaiti ni lico.
KANA MWA ZIBA? Ka kuya ka Bibele, mulelo wa Mulimu ki wakuli batu ba “tale mwa lifasi” ka sipimo sesiswanela, ni kuli batu babe ni lika kaufela zebatokwa.—Genese 1:28; Samu 72:16.
Masheleñi a Muwaya-waya Anaapatilwe Afumanwa
Masheleñi a muwaya-waya afitelela 100 anaañozwi kuli “Silimo sa Bune” naafumanwi bukaufi ni mukwakwa omutuna wa mwa Israel. Silimo sene siñozwi fa masheleñi ao, sisupa kwa silimo sa bune sa ndwa yeneli mwahalaa Majuda ni Maroma yenelwanilwe ka silimo sa 69 kuisa 70 C.E. ili yenetahisize kuli muleneñi wa Jerusalema usinyiwe. Pablo Betzer, muzamaisi wa bapumbuli ba lika za kwaikale, naabulezi kuli: “Kubonahala kuli mutu yomuñwi yanaasaba ndwa yene iatumela mwa Jerusalema ili yo mwendi naaboni masole ba Roma inze baatumela naapatile masheleñi a muwaya-waya ao ka mulelo wa kuli aitusise ona hasamulaho wa ndwa.”
KANA MWA ZIBA? Ka silimo sa 33 C.E., Jesu naapolofitile kuli muleneñi wa Jerusalema neuka tasezwa ki Masole ba Roma. Mi naalaezi Bakreste kuli bamatele kwa malundu ka mulelo wa kuli basilelezwe.—Luka 21:20-24.
