Maria * ubulela kuli: “Nenina balikani bababeli babasizana bane baezanga lika hamoho kono na nebani siyanga ni nosi. Hañata neni bautwanga inze babulela kaza lika zene baikozi. Nako yeñwi haneni lizelize luwaile kwandu ya yomuñwi wa balikanani baka bao ili kanako yeo musizana yomuñwi naali kwateñi, mi mutu usili hanaa alabile luwaile, neniutwile manzwi abona mwatasi, inze baambola ni kuseha. Neni utwile kuli nebaikola siango, mi nto yeo neini tahiselize kuikutwa hahulu bulutu ni kufita!”

Kana mukile mwaikutwa kuyubekwa ni bulutu? Haibakucwalo, mwa Bibele kuna ni kelezo yekona kumitusa. Kono sapili munyakisise lika lisikai zemuswanela kuziba kaza bulutu.

Ibatoba mañi ni mañi waikutwanga bulutu kalinako zeñwi. Mane ni batu bababonahala kuli batumile hahulu baikutwanga bulutu. Ki kabakalañi? Kakuli hañata haki kuba ni balikani babañata kokukona kutusa mutu kusa ikutwa bulutu kono ki kuba ni balikani babande. Mutu yabonahala kuba yatumile hahulu wakona kuba mwahalaa batu babañata kamita kono inze asina balikani sakata mi kacwalo wakona kuikutwa bulutu.

Bulutu bwakona kutahisa butaata kwa mubili wamina. Licaziba baneba nyakisisize lipiho za baituti ba 148, nebafitile fakulemuha kuli kusaba ni balikani kukona kutahisa kuli mutu ashwe kapili mi kulubeta hahulu, ku “minahanya habeli butaata bwakununa hahulu” mi ku swana ni kuzuba misanga ya kwai ye 15 kazazi.”

Bulutu bwakona kumitahiseza kukena mwa butaata kabunolo. Kaniti, bulutu bwakona kumitahiseza kuamuhela mutu ufi kamba ufi yabata kuba mulikanaa mina. Mutangana yabizwa Alan, ubulela kuli: “Hamuikutwa bulutu mukana mwabata hahulu kuiswa pilu. Mukana mwanahana kuli kuiswa pilu ki mutu ufi kamba ufi kwatusa kufita kusaiswa pilu nihanyinyani. Mi nto yeo yakona kumitahiseza butaata.”

Zwelopili yaza bumapanga-panga kamita haikoni kufelisa bulutu. Kalibe wa libizo la Natalie, ubulela kuli: “Kazazi ni lumelanga tushango kwa batu ba 100, kono nisaikutwa hahulu bulutu ni kufita.” Mushimani wa libizo la Tyler ni yena uikutwa cwalo. Ubulela kuli: “Kulumelana tushango kuswana ni kuca maswiti kono kuambola ni mulikani inze mulihamoho kuswana ni kuca sico. Maswiti amunati luli, kono mutokwa kuca sico luli kuli mukone kubani maata.”

Mube ni mubonelo omunde. Ka mutala, munge kuli mukena fa Webusaiti yakulumelana maswaniso kayona, mi mufumana maswaniso a balikani bamina inze bali kwa kakiti kone musika memelwa teñi. Ka nako yeo, mwa kona kuketa kunga kuli nemusika memiwa kabomu kamba kuli mwendi kuna ni libaka leliswanela leneli tahisize kuli kubecwalo. Bakeñisa kuli hamuzibi buniti bwataba kaufela, hamuswaneli kuba ni maikuto amaswe. Kono mulike kunahana libaka lelinde lelitahisize kuli musike mwa memiwa. Hañata haki muinelo omulikuona otahisanga kuli muikutwe bulutu kono ki mubonelo wamina otahisanga kuli muikutwe cwalo.—Sikuka sa Bibele Liproverbia 15:15.

Muambuke kubanga ni maikuto atulile tikanyo. Hamuikutwa bulutu mukana mwali: ‘Kamita hani memiwangi’ kamba ‘Kamita batu bani ambukanga.’ Kono maikuto acwalo akona feela kumi tahiseza kuikutwa hahulu bulutu nikufita. Mihupulo yecwalo ikona kumi tahiseza maikuto amaswe acwale ka: Kuikutwa ku kendiwa, ili nto yeka mitahiseza kuikambusa kubabañwi ni kumi tahiseza bulutu.—Sikuka sa Bibele: Liproverbia 18:1.

Muitatele kuba mulikanaa batu babahulu kumina. Bibele ibulela kaza bupilo bwa Davida ili yo mwendi naasali mushimani ka nako yanaa kopani ni Jonatani, yanaa liyomuhulu kuyena ka lilimo ze 30. Kusina taba ni kuli Davida ni Jonatani nebaliba lilimo zeshutana, nebabile balikani babatuna hahulu. (1 Samuele 18:1) Nto yeswana yakona kuezahala mwa bupilo bwamina. Kiara yana ni lilimo ze 21, ubulela kuli: “Mazazi a, seni itebuha bunde bwakubani balikani babahulu kuna. Ninani balikani beniutwana hahulu ni bona ili babahulu kuna ka lilimo zeñata, mi niitebuha hahulu yeloseli ni buikoneli bobanani bona mwa lika.”—Sikuka sa Bibele: Jobo 12:12.

Muitebuhe lituso zakuba munosi. Batu babañwi baikutwanga bulutu basaba feela banosi. Kono kuba feela munosi hakuswaneli kumi tahiseza kuikutwa bulutu. Ka mutala, nihaike kuli Jesu naali mutu yanaa ikolanga kubani babañwi, naaitebuhanga bunde bwakuba anosi. (Mateu 14:23; Mareka 1:35) Mwakona kueza nto yeswana. Mwa sibaka sakuikutwa bumaswe bakeñisa kuba munosi, muitusise nako yemuli munosi yeo kunahanisisa ka buitebuho za limbuyoti zemunani zona. Kuezacwalo kukami tahiseza kuba mulikani yatabelwa hahulu ki babañwi.—Liproverbia 13:20.