Ze Ezahala Mwa Lifasi
Isilaele, Jordani, ni Palestine
Liwate la Dead Sea li sweli la kala, butuna bwa lona bu sweli ku kusufala ka sipimo se si bato ba mita iliñwi ka silimo ni silimo. Batu ba bañwi ba ikalelwa kuli liwate leo, la kona ku oma kaufelaa lona ha lu ka fitanga ka silimo sa 2050. Makwambuyu ba sweli ku bata-bata mwa ku feliseza butata bo. Nzila ye ñwi ye ba sweli ku batisisa, ki ya ku zwisa lizwai kwa mezi a mwa Liwate le li Fubelu kuli batu ba itusise ona, mi kihona ba ka isa mezi a siyezi ili a na ni lizwai mwa liwate la Dead Sea. Batu ba ba na ni moya wa ku nyaza-nyaza lika, ba i kalelwa kuli mulelo wo, u ka sinya mifuta ya lika ze pila mwa liwate la Dead Sea.
Germany
Ka ku ya ka patisiso ye ne ezizwe ki kampani ye ñwi ye talima za ku lifa lisinyehelo za batu, ku banga ni kekezeho ye bato ba 33 pesenti ya batu ba ba kula pilu ba ba swaliwanga mwa lipatela fa Lizazi la Ngilisimusi ku fita ka nako ifi kamba ifi mwahalaa silimo. Kampani yeo, i akaleza kuli libaka le lituna le li tahisanga cwalo, ki lipilaelo ze tuna ze ba banga ni zona batu ha ba bata limpo za Ngilisimusi ni tibelelo ye tulile tikanyo ye ba banga ni yona ba lubasi ni balikani.
Britain
Ba sayansi ba mwa naha ya Britain, ne ba zibahalize kuli kupa ya kwa naha ya Iceland ye ne kulubelwa kuli ne i pilile lilimo ze bato ba 405, ne i si ka pila ka nako ye kuma fo, kono ne se i pilile lilimo ze 507 ha ne i tilo shwa lifu la sipundumukela mwa silimo sa 2006. Taba yeo i tahisa kuli kupa yeo, i zibahale kuli ki yona folofolo ye pilile nako ye telele ka ku fitisisa. * Kupa yeo ne i shwile, babatisisi ha ne ba i kangelisize kuli ba i ise kwa muyaho wa bona wa ku ezeza teñi lipatisiso za sayansi.
Linaha za Latin America ni za Caribbea
Kwa mukopano o mutuna o ne u ezelizwe mwa muleneñi wa Havana, mwa naha ya Cuba, kwa makalelo a silimo se, linaha ze 33 za kopano ya Community of Latin American and Caribbean States, ne li talusize kuli linaha za bona ki ‘sibaka za kozo’ ka ku lumelelana kuli li ka tatululanga lifapahano mwahalaa zona ku si na ku lwana. Ban Ki-moon Muñoli wa Katengo ka Silikani sa Linaha za Lifasi (UN) ki yo muñwi wa batu ba ne ba fumanehile kwa mukopano wo.
^ par. 7 Ha ku bulelwa kuli “folofolo ye pilile nako ye telele ka ku fitisisa” fo ki ku zwisa kwateñi lika ze pila fa milunda ya mwa liwate, ze cwale ka lika ze bizwa ka Sikuwa kuli coral, ze ngiwa kuli se li pilile lilimo ze eza likiti-kiti.
