Kana Batu Ba Kona Ku Tahisa Buiketo Bwa Kwapili?

Lu ngeni kuli kihona mu sa zo tutela mwa ndu ye nca ye nde ya sitina mi ndu yeo i bonahala ku tiya. Ki yona ndu ye ne mu batanga ku pila ku yona. Ha mu ikalelwi se siñwi! Kono hamulaho a lilimonyana, ndu yeo i kala ku ba ni miandala ye mituna mi cwale i na ni ku tubiwa. Mu utwa butuku bo butuna kwa pilu. Kono haki mina fela ba ba mwa muinelo wo. Mandu a mwa silalanda sa mina kaufela a kenezwi ki butata bo bu swana. Patisiso ha i eziwa ku fumaneha kuli ze tahisize butata kikuli muyahelo ne u si ka luka mi litina ne li si ka eziwa hande.

SINA ndu yeo, lifasi li mwa butata bo butuna. Ku si na taba ni lipuso ze bile teñi ni lizwelopili ze komokisa ze ba ezize ba sayansi ni bomapanga-panga, muinelo wa batu fa lifasi u bonahala ku pongana. Mwa linaha ze ñwi, batu ha ba lateleli milao mi ku na ni mifilifili. Kana matata a ka tahisa kuli batu ba felise matata a bona, ni ku panga mulonga o munde o ka busa batu? Ha mu teeleze ze ba bulezi bocaziba ba bañwi ka za ze ne ba likile ku eza batu kwamulaho.

“Lu Likile Lika Kaufela”

Ka ku bata ku cinca lika fa lifasi kuli li be hande, bocaziba ba ba cwale ka Plato wa Mugerike ni Karl Marx wa Mujelemani ni ba bañwi ba bañata ne ba akalelize lipuso ze fitana-fitana. Ki lika mañi ze zwile mwateñi? Taba ya mwa koranta ye bizwa New Statesman ne i ize: “Ha lu si ka kona ku felisa bunjebwe kamba ku tahisa kozo mwa lifasi. Mane ku bonahala kuli lu tahisize fela butata. Haki kuli ha lu si ka lika. Lu likile lipuso za mifuta kaufela; lu tomile Kopano ya Bamacaba kuli i tahise kozo ni buiketo mi lu likile ku panga lilwaniso za nyukilia kuli lu tibele lindwa. Lu lwanile lindwa ze ñata, kono ha ku bonahali kuli lwa ziba ku felisa lindwa, mi mwa litolopo za luna ku bonahala inge kuli ku lwanwa ndwa.” Taba yeo ne i zwelapili kuli: “Kwa makalelo a lilimo za ma-1900 ne lu na ni sepo ye tuna ya kuli ba sayansi ba ka lu tusa kono cwale ha lu sa kolwa nihaiba nto i liñwi ye ba lu bulelela ba sayansi.”

Ka 2001, Eric Hobsbawm, caziba wa litaba za sifumu ni za mipilelo ya batu ya na belekelanga fa London University na ñozi kuli lipuso za batu “li talimani ni butata bo butuna bwa kuli batu ba sinyize hahulu muinelo wa lifasi ni mupilelo wa batu.” Butata b’o ha bu na ku tatululwa kakuli batu ba bañata ba tabela zona lika ze sinya muinelo wa lifasi. Mi yeo haki taba ye nde ibe kwa puso ya sicaba kamba kwa lifasi.”

Ha nahana likayamana le li tuha li wela lifasi le, caziba ni muñoli yo mutuna wa libuka Stephen Hawking u buza kuli: “Mwa lifasi le, le li si na lipuso ze nde, mupilelo o munde, ni muinelo o munde, kana batu ba sa kona ku pila ku lona lilimo ze ñwi ze 100?”

 Ki Kabakalañi Batu Ha Ba Palezwi?

Ki Bibele fela ye fa libaka le li utwahala batu ha ba palezwi ku ipusa. Libaka Bibele ha i kona ku eza cwalo kikuli yona i bulela ka ku sa pata-pata mo ba inezi batu luli. Ka mutala, ha mu nyakisise litaba z’e ne za butokwa ze i bulela Bibele.

Kaufela luna ha lu si ka petahala. “Kaufela ba ezize sibi, mi ba kauhezwi kwa kanya ya Mulimu.” (Maroma 3:23) Sina fela litina ze na ni miandala ha li kona ku fokolisa muyaho ni ku tahisa kuli u we, ni batu ba ba si ka petahala ba tahisa kuli lifasi kaufela li fokole. Ku sa petahala kwa batu ku tahisa lika ze cwale ka busholi, ku sa sepahala, mukwañuli, ni ku itusisa maswe m’ata. Lika zeo li kalile kale. Lilimo ze bat’o ba 3,000 kwamulaho, muñoli yo muñwi ya butali wa Bibele na ize: “Mutu u na ni mata fahalimu a yo muñwi, ku mu eza maswe.”—Muekelesia 8:9.

Bazamaisi ba milonga ni baatuli ba lemuhile kuli luna batu ha lu si ka petahala mi lu na ni bufokoli mi kacwalo ba tomile milao ye miñata kuli i tibele matata. Kono niha ba ezize cwalo, ba ziba kuli ha ku konahali ku toma mulao o hapeleza batu ku latana kamba ku latelela milao.

Lwa shwa. “Mu si ke mwa isepisa ka malena, nihaiba ka bana ba batu, ba ba palelwa ku tusa. Moya wa bona wa yelela, ba kutela mwa liluli; isali ka lizazi lona leo, milelo ya bona ya fela.” (Samu 146:3, 4) Mulena Salumoni wa Isilaele ya ngiwa kuli ki yo muñwi wa babusi ba ba butali hahulu ba ba kile ba ba teñi fa lifasi-mubu, na lemuhile kuli misebezi ya hae ya na belekile ka t’ata ne i kona ku fetuha fela ya mbango. Na ñozi kuli: “Na toya ni misebezi kaufela ye ne ni ikataleza mwatas’a lizazi, kakuli ki yona ye ni swanezi ku siyela mutu ya ka ni yola. Mi ku ziba mañi kuli u ka ba mutalifi kamba litanya? Kanti ki yena ya ka ba muñ’a misebezi ya ka kaufela ye ni ikatalelize . . . Ni mo kaufela, ki mbango fela.”—Muekelesia 2:18, 19.

Ha lu koni ku ipusa hande. “Na ziba kuli nzila ya mutu ha i yo mwa mata a hae; mi mutu nih’a zamaya, h’a koni ku izamaisa ili yena.” (Jeremia 10:23) Niha ne lu ka petahala, ne lu si ke lwa kona ku ipusa ili luna kakuli Bibele i bonisa kuli ka ku ya ka mulelo wa Mulimu wa kwa makalelo, batu ne ba si ka fiwa tukelo ya ku ipusa ili bona kamba m’ata a ku eza cwalo. Ka mutala, ki kabakalañi batu ha ba sa tabelangi haiba mutu yo muñwi kamba sikwata se siñwi sa batu si ba taluseza za ku eza kamba ku ba tomela milao ya ku latelela? Libaka kikuli ha ne lu bupilwe, Mulimu na lu bupile kuli lu etelelwe ki yena isi ku itamaisa.—Isaya 33:22; Likezo 4:19; 5:29.

Batu ba zamaiswa ki mubusi ya sa bonahali. “Lifasi kamukana li lapalezi mwatas’a ya maswe,” Satani Diabulosi. (1 Joani 5:19) Ka mutala, lu ngeni kuli bazamaisi ba kampani ki masholi mi ha ku na ya kona ku ba tulula fa buzamaisi, kana mutu-tu fela ya beleka mwa kampani yeo  wa kona ku lukisa lika? Ha koni. Ka nzila ye swana, batu ha ba koni ku felisa matata a tahiswa ki babusi ba ba sa bonahali ba lifasi le, ili libupiwa za moya ze sa bonahali ze sebeza mwatas’a Satani. Bibele i talusa kuli babusi bao ki “milonga,” ki “mibuso,” ki “malen’a lifasi le, le li lififi,” ni “mioya ye lunya ye mwa mabaka a kwa lihalimu.”—Maefese 6:12.

Kono Bibele ha i talusi fela za ku sa kona ku peta lika kwa batu ni za babusi ba lifasi ba ba sa bonahali. Hape i lu taluseza taba ye nde ya kuli matata a luna kaufela a ka feliswa, mi kacwalo Bibele i lu fa sepo.

Mubupi wa Luna U Ka Lu Lamulela!

Ha ne lu ka siiwa fela kuli lu ikezeze lika luna beñi, ne lu si ke lwa tatulula matata ao. Mutu niha ka ba ya butali a mane, niha ka ba ni m’ata a mane, niha ka fuma a mane, ha koni ku cinca nihaiba fela muinelo u li muñwi kwa miinelo ye mine ye nyakisisizwe mwa taba ye. Kono sina mo i boniseza taba ye tatama, Mubupi wa luna ha si ka lu libala kamba ku lu yumba simulamu. Mane yena ka ku ba Muambakani ya pahami wa lifasi le, u ka tatulula butata kaufela bo bu lu palelwisa ku ba ni tabo. (1 Joani 4:8) Mi taba ye tabisa kikuli u tuha a eza cwalo. Lu ziba cwañi cwalo?

Sina mo ne lu bonezi mwa litaba ze ñwi za mwa magazini ye, lika ze sweli ku ezahala ni miinelo ya fa lifasi li bonisa hande fo ku sweu kuli lu pila luli mwa “mazazi a maungulelo” a lifasi le la cwale. (2 Timotea 3:1; Mateu 24:3-7) Mafelelezo ha na ku taha ka ndwa ya meto-mafubelo ya batu kamba ka nzila ye ñwi i sili ye ka tanyela batu ba bande hamoho ni ba ba maswe. Mafelelezo a ka tahiswa ki Mulimu, ha ka tanyela ba ba maswe, ba ba kopanyeleza cwalo ni ba ba zwisezapili lipuso za batu. (Samu 37:10; 2 Pitrosi 3:7) Ka nako ye swana yeo, Mulimu u ka felisa manyando kaufela e ba tahisize balwanisi ba hae. *—2 Matesalonika 1:6-9.

Hamulaho wa ku eza cwalo, Mubupi u ka tatulula matata kaufela a lipuso ka ku beya m’ata kaufela a ku zamaisa lifasi mwatas’a “mubuso wa Mulimu.” (Luka 4:43) Sina mo lu ka bonela, Mubuso wo ki ona o lu tusa ku bona bupilo bwa luna bwa kwapili ka nzila i sili.

[Litaluso za kwatasi]

[Mbokisi/Siswaniso se si fa likepe 14]

MIINELO YA BATU YE SWANA SINA “LITINA” ZE SINYEHILE

▪ Kaufela luna ha lu si ka petahala.

▪ Lwa shwa.

▪ Ha lu koni ku ipusa hande.

▪ Batu ba zamaiswa ki mubusi ya sa bonahali.

[Mbokisi fa likepe 15]

BATU HA BA NA KU SINYA LIFASI!

Mulelo wa Mubupi wa kuli lifasi li be lihae la kozo mo ku ka pila batu ba ba saba Mulimu, u talusizwe hande mwa Bibele. Ha mu nyakisise mañolo a latelela.

“U tiisize mitomo ya lifasi, kuli li si ke la zikinyeha ni hanyinyani.”—Samu 104:5.

“U tomile lifasi, mi li tiile.”—Samu 119:90.

“Batu ba ba pepilwe mwa butaka bwa bona, ba ikela; ku taha bana ba bona mwa butaka bwa bona; kono lifasi ki la kamita.”—Muekelesia 1:4.

“Lifasi li ka tala zibo ya [Muñ’a] Bupilo, sina mezi mw’a kwahelezi liwate.”—Isaya 11:9.

“[Jehova ki] Mubupi wa lihalimu, Mulimu ya bupile lifasi, muezi wa lona, ya li tiisize, ya si ka li bupa fela, kono ilikuli li yahiwe.”—Isaya 45:18.