1-2. (a) Mutume Paulo ká pongʉeri jidha kʉ “bbo pli” kʉ ná sifa addudho? (b) Ko ká si loti ngbá ngadhudha djo?

 MUTUME Paulo ngʉ loti udha ma, ngab’odha ma, jidha ma na djo ná saa na, ke pongʉeri “bbo pli kʉ fø [sifa] kana nari kʉ jidha.” (1 Ko. 13:13) Paulo ká pongʉeri fø addudho? Gosi ná saa na, kodho nzɨ ri si ngani ko dhǒ udha ki ro Mungu nji dz’ djo ná tsodha djo ri dhonalo ko ngʉ b’o ná fø lo sie b’lo ndi njini fø saa na ro. Ro, kodho ri si ngani ko rá anzi dhé jidha ko dhǒ Yova ma, nja ndrŭ ma na dho nari na. Føri dho kodhó jidha dho ri si ngani ndi rá anzi theinga dho.

² Kodhó lo si jidha u ngodhé nari dho, ko si loti gbo kʉ ná ngadhudha djo. Ya kwanza, kodho ká ringani ko jini ji ko kana addudho? Ya pili, ko ká adi jidha dhǒ ko kana ngbaribbai? Ya tatu, ko ká ka ko rá anzi kpakpa ko ko kana jidha li nari na ngbaribbai?

3. Ri ká ngani ko jini ji ko kana addudho?

³ Ká addudho ri kʉ bbo na mana kʉ ná lo ko jini ji ko kana? Ko di jidha dhǒ ko djoi dho ró, føri na ko adi ridho ko kʉ bbʉbbʉ Wakristo. Yesu pongʉeri ndi unakpa dho: “I lo ró i krʉ kʉ ná ndrŭ si richu nari kʉ ni kʉ ma unakpa, njati ni é jidha na ni kana ró.” (Yoh. 13:35) Føri djolu pli, ji ko jini ko kana nari adi rili ko tso gbani ddi. Paulo nzingʉe jidha “ddi adi le tso gba ná kaka ná ritsi.” (Kol. 3:14) Nì mai ri kʉ føro, ringani ko jini ji ko kana dho ná ddikpa  bbo na mana kʉ ná lo ro kʉ thé. Mutume Yohana ndingʉeri ndi lai Wakristo dho ɨ: “Ngbà ji Mungu ná ke dho ringani ndi ji ndidhi djona maddi.” (1 Yo. 4:21) Ko di jidha dhǒ ko kana ná saa na, ko adi ridho ko ji Mungu maddi.

4-5. Abbʉ loroji ndiri na ni dhǒ ngbaribbai ma Mungu ko ji nari ma ronga nju ko kana ko jini nari na nari d’e.

⁴ Mungu ko ji nari ma tso ká nju ngbaribbai ko djoi ma, ko vei ma na ko ji nari na? Loroji na, addinga ngbaribbai ma ko thí ma ronga nju ko ndí ró nja sehemu na nari djo. Munganga ka ndi chu ko thí ká njínji bblo inga che ma nari njati ke li tasio metre ko thó ro ró. Ko ká ka ko ba ngbá somo fø loroji nǎ ro jidha djo?

⁵ Ddiddi munganga dho ri ka ndi kaka ndi chu lo ko thí dhó afya djo ko thó ró ro nari bbai, ko ka ko chu ko ká ji Mungu ngbá ngatsi ma nari njati ko chu ngbá ngatsi ma ko ji nja ndrŭ nari ró. Njati ko rá ri utso d’i nari kʉ kodhó jidha djødjø ko lai Wakristo djo ró, ringani ko churi nari kʉ Mungu laidjo ma kodhó jidha djødjø i. Ro, njati ko di jidha dhǒ krʉ saa ró ko lai Wakristo dho ró, føri ka ndi dhori nari kʉ kodhó jidha kʉ kpakpa Mungu djo.

6. Njati ko djoi ma, ko vei ma na dho ko kʉ na ná jidha di ngʉ aluti ró, føri ká ka ndi é che bbo kʉ ná lo addudho? (1 Yohana 4:7-9, 11)

⁶ Njati kodhó jidha djødjø ko djoi ma, ko vei ma na laidjo ró, føri kʉ che bbo kʉ ná lo. Ká addudho? Dhonalo føri ka ndi sa ko kana kau sa Yova na. Mutume Yohana d’ra fø lo wazi i lo nga ndi no ko dho nari na: “Njati ddikpa ke ji ndidhi djona nja ndi nja ná ke nzá ró, fø ke nzá ka ndi ji nzá ro ndi d’erie nja ná Mungu ro ri.” (1 Yo. 4:20) Fø lo nǎ ro ká ko ba ngbá somo? Yova nyǒ kodhi lo adi tho njati ko “jini ji ko kana” ró dhé.​—Azø 1 Yohana 4:7-9, 11.

7-8. Ko ká ka ko di jidha dhǒ ko kana ngbaribbai?

⁷ Mungu dzá lo nǎ bí ina ko adi ba ná yadha kʉ, “le jini ji le kana.” (Yoh. 15:12, 17; Ro. 13:8; 1 Te. 4:9; 1 Pe. 1:22; 1 Yo. 4:11) Nì mai ri kʉ føro, jidha kʉ ko thí nǎ e ná sifa, ndirigoti ddikpa le ma nzá ddi ka ndi nja ko thí nanga ro ri. Nde, ko ká ka ko dhǒ ko jini ji ko kana nari ngbaribbai? Føri ko ka ko njí ko tso nǎ lo chulu inga ko nji ná lo chulu.

⁸ Ko djoi ma, ko vei ma na ko jiji nari ko ka ko dhǒ ná chu kʉ bí. Fø loroji ro kʉ ena: “Aniti bbʉbbʉlo ni kana.” (Ze. 8:16) “Anib’o ngoi ronga ni kana.” (Mk. 9:50) Anidi ya kwanza “heshima ni bbʉ ni kana nari na.” (Ro. 12:10) “Anikoni ni kana.” (Ro. 15:7) “Anira anzi . . . ni zø ni nji ni kana nari na.” (Kol. 3:13) “Anira anzi ddinga ni ni djó no d’u nari na.” (Gal. 6:2) “Anira anzi ni iso ni pɨ ni kana nari na.” (1 Te. 4:18) “Anira anzi . . . kpakpa ni ni li ni kana nari na.” (1 Te. 5:11) “Anidi sala nji ni dho ni kana.”​—Yak. 5:16.

9. Nja ndrŭ iso ko pɨ ná føri ká kʉ jidha ko dhǒ kpa dho ná bbo na mana kʉ ná chu addudho? (Anja ji maddi.)

⁹ Akonja jidha ko ka ko dhǒ nja ndrŭ dho nǎ ná ddikpa chu ro di. Paulo pongʉeri: “Anira anzi ni iso ni pɨ ni kana nari na.” Nja ndrŭ iso le pɨ nari ká kʉ jidha le dhǒ nǎ ná bbo na mana kʉ ná chu addudho? Biblia nǎ lo ró dyʉ ndi ná ddikpa buku tu rinanga nari bbai, Paulo njinjí “le isopɨdha” na ná fø lo na mana kʉ “ddikpa ke lai djo le tøni ndiro le li ke kpakpa bbò mbudha kana ke kʉ ná saa  djo nari.” Føri dho, ko di kodhi djona kpakpalo nǎ kʉ ná ke isopɨ ná saa na, ko adi ke tsotso kó ndiro ke rá anzi chi ndi tøni ro ndi njínji Mungu dho nari na d’e. Ndirigoti ko di kodhi djona inga kodhi vena isopɨ ná saa na ko adi ridho ke dho nari kʉ ko ji ke ji.​—2 Ko. 7:6, 7, 13.

10. Ndrŭ dhi ri zø le nji nari ma ronga ká nju ngbaribbai ndrŭ iso le pɨ nari na?

¹⁰ Zølo le dhǒ nari ma, ndrŭ iso le pɨ nari ma na ronga nju bbo pli. Ká ngbá chu nǎ? Ddikpa le é zølo na nza nzani ná le dho ró, le adi riji ndi pɨ fø le iso pɨ ndirigoti ndi kó le tsotso ko. Føri dho ko ndrŭ dhi ri zø di nji ró, føri adi ko cho ko pɨ kpa iso. Anja ngbaribbai ma Paulo d’ra Yova ndrŭ dhi ri zø nji nari adi ke cho ke pɨ ndrŭ iso nari. Paulo d’rari Yova kʉ “bbo pli kʉ zølo na ná baba ndirigoti krʉ kʉ ná le isopɨdha adi si dhó ro ná Mungu.” (2 Ko. 1:3) Iga Paulo tilo “bbo pli kʉ ná zølo djo” ndiri na ndi dhǒ nja ndrŭ dhi ri zø le nji nari d’e. Føri dho, “Mungu le nzi Baba, inga bbo pli kʉ ná zølo si dhó ro ná ke dhonalo ke adi zølo dhǒ bbo pli ndrŭ dho.” Ndirigoti fø zø lo adi ke ronga cho ndiro ke pɨ ko iso “ko bani na ná mbudha krʉ kana d’e.” (2 Ko. 1:4) Ddiddi tsetse ná d’ad’a ná dda adi dda dyu hwi ná ke iso zé nari bbai, Yova adi ko li kpakpa ndirigoti ke adi kpakpalo na kʉ ná ndrŭ isopɨ. Ko ká ka ko dyø Yova ngbaribbai ndirigoti ko ndrŭ dhi ri zø njí ndirigoti ko pɨ kpa iso? Føri ko ka ko njí ná ddikpa chu kʉ ko liri ko é fø sifa na, nari ka ndi liri ko é zølo na ndirigoti ko pɨ nja ndrŭ iso. Fø sifa kana njari ká kʉ ngbá ri?

11. Wakolosai 3:12 ndirigoti 1 Petro 3:8 ridho nari bbai, kodhó lo ká u nja ngbá sifa ki ndiri kó ko tsotso ko ji nja ndrŭ ndirigoti ko pɨ kpa iso d’e?

¹¹ Nde, addui ká ka ndi kó ko tsotso ko di jidha dhǒ ndirigoti ko “di ko isopɨ ko kana” krʉ ddo ró d’e? Kodho ringani ko di ko li nja ndrŭ rɨngana, ko é le-djoi kana e ná jidha na ndirigoti ko di bblo lo nji nja ndrŭ dho. (Azø Wakolosai 3:12; 1 Petro 3:8.) Fø sifa ká ka ndi kó ko tsotso ngbaribbai? Njati ko di zølo dhǒ ko djoi dho ndirigoti ko di ngaddi kpa djo bbʉbbʉ ró, ko ka ko é ù na bbo ko pɨ kpa iso nza kpa nzani ná saa na. Yesu pongʉeri nari bbai, “le tso adi lɨlɨ le thí nǎ ná lo po. Bblo kʉ ná ke adi bblo kʉ ná ritsi chó ndidhó bblo kʉ ná mali kana ro.” (Mt. 12:34, 35) Ko djoi ma, ko vei ma na iso ko pɨ ná føri kʉ bbo pli ko adi jidha dhǒ kpa dho ná chu.

12. (a) Ri ká ngani ko é krr addudho ndiro nzɨ ko bba ko kana ko jini nari tso ró? (b) Kpadjo ká ko si loti ngbá ngadhudha djo?

¹² Ko krʉ adi riji ko “rá anzi jidha ko dhǒ ko kana nari na.” (1 Yo. 4:7) Ro, ri kʉ bbo na mana kʉ ná lo ko nonga nari kʉ Yesu jangʉeri “bí kʉ ná ndrŭ dhó jidha [si] djødjø.” (Mt. 24:12) Yesu nzá pongʉeri ndi una bí kʉ ná kpa si jidha ndima dhǒ ndima kana nari tso bbabba ri. Ro ko krʉ dho ringani ko di krr ndiro nzɨ ko njini i dz’ djó nga nǎ jidha e ná ndrŭ adi njini nari bbai ró. Fø lo nga ko no nari kana, akoddinga bbo na mana kʉ ná i ngadhudha djo: Ko tsotso ká addu ka ndi kó ndiro ko chu kodhó jidha ká kʉ kpakpa nì ko lai ndrŭ laidjo nari d’e?

13. Addui ká ka ndi kó ko tsotso ndiro ko chu kodhó jidha ká kʉ kpakpa nì ko djoi laidjo nari d’e?

¹³ Ndiro ko chu kodhó jidha ká kʉ kpakpa nì nari d’e, akoddinga ngbaribbai ma ko adi hwini nja lo na kodhó maisha nǎ nari djo. (2 Ko. 8:8) Fø lo kana ddikpa lo Petro d’rangʉe i ndi pongʉeri nari na: “Krʉ kʉ ná lo djolu, anidho bbo pli kʉ ná  jidha ni kana, dhonalo jidha adi bí kʉ ná chenga djonga tso tsitsi.” (1 Pe. 4:8) Føri dho, ko djoi njí kosa inga kpa vó ko thí ronga vo ná saa na ko adi nji ná lo ka ndi kó ko tsotso ko chu kodhó jidha ká kʉ kpakpa nì ma kpa lai djo nari.

14. Ddiddi 1 Petro 4:8 ridho nari bbai, kodhó lo ká uri ko dhǒ ngbà di ná jidha? Abbʉ loroji.

¹⁴ Akoddinga bbo Petro pongʉe ná lo djo. Verse 8 dzá ya kwanza sehemu d’ra kodho ringani ko dhǒ ná jidha, føri kʉ “bbo pli kʉ ná jidha.” Iga Petro pori “bbo pli” ná fø lo na mana kʉ “drr le ddikpa ritsi nanga drr nari.” Fø verse dzá ya pili sehemu d’ra bbo pli kʉ ná jidha ko dhǒ nja ndrŭ dho nari ka ndi bbʉ ná matokeo. Bbo pli ko kʉ jidha na nja ndrŭ dho nari adi ko tsotso kó ko tsi ko djoi dhó chenga djonga tso tsi. Akoddinga nzá djonga tsetse ná ddikpa mesa djo. Ro, ri ka ndi kaka ni li ddikpa ru inga nape fø mesa djo, føro nzá ni ka ni tsi ddikpa kʉ ná nga djonga tso ndirigoti nja nga i ni bbabbá ri. Føri bbai njati ko é bbo pli kʉ ná jidha na ko djoi ma, ko vei ma na dho ró, ko nzá ka ko tsi inga ko njí ddikpa kosa inga aro kʉ ná kosa zø dhé ri, ro ko ka ko tsi “bí kʉ ná chenga djó nga tso.”

15. Ko djoi ma, ko vei ma na djo ko kʉ na ná jidha é kpakpa nari ká ka ndi liri ko njí ngbá lo? (Wakolosai 3:13)

 ¹⁵ Ringani ko é kpakpa kʉ ná jidha na ko lai Wakristo dho ndiro ko njí kpa zø rie kpakpa ma ri si ko dho ri ró. (Azø Wakolosai 3:13.) Nja ndrŭ zø ko nji nari na ko adi ridho kodhó jidha kʉ kpakpa ndirigoti føri adi hwè bbʉ Yova thí dho. Ko tsotso ka ndi kó ndiro ko njí le-djoi nji ná kosa zø ndirigoti nzɨ ko nanga di kani lele nja ndrŭ nji ná kosa dho ró na njari ká kʉ addu?

16-17. Ko tsotso ka ndi kó ná njari ká kʉ ngbá lo ndiro nzɨ ko di ko thí li nja ndrŭ nji ná rere kosa djo ró? Abbʉ loroji. (Anja ji maddi.)

¹⁶ Adi ni thí li ni djoi ma, ni vei ma na nji ná bblo lo djo, nga kpa nji ná chelo djo ri. Addinga i lo djo di. Addinga djo nari kʉ ni kʉ le-djoi ma, le-vei ma na nju ndima tso nǎ ná ddikpa grupe nǎ. Ni kʉ hwè na kpa ma na ni di ná saa na ndirigoti lo tso dyani nari goti, ni lø ddikpa foto ddinga kpa ma na. Føri goti, ni lø nja foto ki aro njaro ya kwanza ri nzá ka ndi vʉ bblo ri nari dho. Føro nidhó foto si 3. Ro, ri kana ddikpa ri djó ni njari nari kʉ ddikpa le-djo nzá gbonga ri. Føro ká ni fø foto nji ngbǎ? Ni ka ni sa ri sa dhonalo ni njari aro kʉ ná ri djó fø le-djo ma, grupe nǎ e ná nja ndrŭ ma na krʉ gbonga ngbà.

¹⁷ Ko ka ko ddi b’o ronga ko b’o ná fø foto nzá nga ko adi ji vi ko ró ná lo na. Bí  ina ko adi ko djoi ma, ko vei ma na ko bangʉe saa ko ro di ddinga d’e nari nga nono. Ro, njaro fø saa na ddikpa le-djo inga ddikpa le-ve pongʉe inga le njingʉe nzá thongʉe ko nyǒ ná lo. Nde, fø lo ká ringani ko njí ngbǎ? Ringani ko vi fø lo nga vi, ko sa ri sa kodhó akili nǎ ro ddiddi ko sae fø foto kana ddikpa ri nari bbai. (Mez. 19:11; Efe. 4:32) Ko ka ko njí kpakpanga ko vi ko lai Mukristo njie ná nzá thonga ná fø lo nga vi dhonalo ke ma na ko bae saa ko di nari kana ko bae hwè dho ná lo ma e ddi. Føri i kʉ b’o ronga ringani ko di b’o ná bblo kʉ ná lo.

18. Jidha djo ká ko chu bbo na mana kʉ ná ngbá lo i lo nǎ?

¹⁸ Nde, ko ká adi riji ko rá anzi kpakpa kʉ ná jidha ko dhǒ ko kana nari na addudho? B’lo ko njaeri nari bbai, ko djoi ma, ko vei ma na dho ko jidha dhǒ ná føri na ko adi jidha dhǒ Yova dho. Ko ká ka ko dhǒ jidha ngbaribbai ko lai Wakristo dho? Føri ko ka ko njí ná ddikpa chu kʉ kpa iso ko pɨ nari. Ri ka ndi kaka ko “rá anzi ko iso ko pɨ ko kana nari na” njati ko é zølo na ko lai ndrŭ dho ró. Ko ká ka ko rá anzi ngbaribbai kpakpa ko ko kana jidha li nari na? Føri ko ka ko njí ko djoi nji ná kosa zø ko nji nari chulu, rie kpakpa ma ri si ko dho ri ró.

19. Njʉ ká ri kʉ bbo pli thonga ná lo addudho ko dhǒ jidha ko kana?

¹⁹ Njʉ ká ri kʉ bbo pli thonga ná lo addudho ko dhǒ jidha ko kana? Anja Petro po ná i lo: “Krʉ kʉ ná ritsi dzá mwisho kʉ chøchø. Føri dho, . . . Anijini bbo pli ni kana.” (1 Pe. 4:7, 8) Ddiddi che kʉ ná i dz’ dzá mwisho kʉ chøchø nari bbai, ko ká ka ko b’o ngbá lo si njini nari? Ndi unakpa djo Yesu ngʉ loti ro ke pongʉeri ɨ: “Ndrŭ tsɨ krʉ si kʉ ni ndrondro ma ró dho djotsina.” (Mt. 24:9) Ndiro ko tøni chi dhé Mungu dho ndro ma ndrŭ ndro ko nari kana d’e, ringani ko rá anzi ddi ko tso gbani nari na. Njati ko di jidha dhǒ ko djoi ma, ko vei ma na dho ró, Shetani dho nzɨ ri ro ka ndi ndó ko kana nga ri, dhonalo jidha kʉ “ddi adi le tso gba ná kaka ná ritsi.”​—Kol. 3:14; Flp. 2:1, 2.