Bantu babingi batiyulaka biyuvu bahombesa bantu ba bazolo mpe batomo timuka. Ka badingaka kwa mvutu ko, kâ lutindusu mpe. Bakaka babanzaka ti Shoah (mfukulu ya Bayuda kwe Banazi) ni musamu wa yirika bantu wuyôkele bubi, ka balendaka ko mu kwikila mu Nzambi.

 Tinsamu: Musamu wa mbi wena mu tiyula mu bungu dia Nzambi kabikila bahonda Bayuda.

 Matieleka: Bantu babâ na timinu tia ngolo batiyula mu bungu dia nti Nzambi kabikilaka mbi. Mu tifwani, mbikuri Habakuke watâ kwe Nzambi: “Mu bungu dia nti ta kunsongela titantu, mpe mu bungu dia nti bikila miangu?” (Habakuke 1:3) Kani Nzambi kasemba Habakuke, Yandi watsonekesa mabanza mandi mu Bibila ngatu muna muntu katanga mo.

 Tinsamu: Nzambi kabelokelaka lwaka mu mpasi za bantu ko.

 Matieleka: Nzambi mbi kayinaka na mpasi zazansoni zi yitulumunaka. (Bingana 6:16-19) Mu ntangu ya Noa, Nzambi “watomo mona mpasi ku mutima” mu bungu ti miangu miayalangana ha mutoto. (Mbatukulu 6:5, 6) Ntembe kâni, Nzambi watomo mona mpasi ku mutima mu bungu dia mfukulu ya Bayuda, Shoah.​—Malaki 3:6.

 Tinsamu: Shoah nsembolo ya Nzambi yabâ kwe Bayuda.

 Matieleka: Mu mbandu ya ntete, Nzambi wabika Bisi-Rome bamwangasa Yerusaleme. (Matie 23:37–24:2) Kâ tûka ntangu yina, ka hanaka bweso ko, mpe ka sembaka bantu ko yôka bakaka. Mu mabanza ma Nzambi, “ka kwena luswaswanu ko ha kati dia Bayuda na bantu ba makanda.”​—Bisi-Rome 10:12.

 Tinsamu: Tala ti Nzambi, Nkwa Ngolo Zazansoni kô kena, mbo kaketi kabakasa mfukulu ya Bayuda kwe Banazi (Shoah).

 Matieleka: Kani kabwe, Nzambi katulumunaka mpasi ko, kâ ntangu zakaka za kahaninaka nzila.​—Zaki 1:13; 5:11.

 Nzambi wabika Shoah yasalama mu bungu dia misamu mi kabikilaka mpasi za bantu: mu yirika misamu mia tulumuka tûka ntama. Bibila ditomono tâ ti ka Nzambi’â ko yâlaka nza ni Satana. (Like 4:1, 2, 6; Za 12:31) Misamu miole mia mfunu mie mu Bibila milendi tu bakisa mu bakula mu bungu dia nti Nzambi kabikila Banazi mu honda pôka dia Bayuda.

1.   Nzambi wayirika bantu na timpwanza tia sola. Nzambi watâ kwe bantu ba ntete, Adame na Eve, nti keri ba lombaka. Kâ ka ba tuma mu ngolo ko mu mu tumamana. Bawu basola bawu beni nti biabâ bia mbote na bia mbi, mpe nsololo’awu ya mbi na nsololo za mbi za bantu bakaka zatulumuna misamu mia mbi. (Mbatukulu 2:17; 3:6; Bisi-Rome 5:12) Musamu ni wo wu singasaka buku dia Énoncé des principes du judaïsme conservateur (angl.): “Mpasi zazîngi za bantu mu nsalulu ya mbi ya timpwanza tieto tia sola zitûkaka.” Kani kabakatula timpwanza tia sola, Nzambi wabikila bantu ntangu ya yêla mu twarisa nza bawu beni.

2.   Nzambi lenda die nandi mpe mbo kakatula mbeba zazansoni za Shoah. Nzambi wakanisina mu vumbula milio za bantu kwe ba fwa, na bô bafwa mu Shoah. Mbo kakatula mpe mpasi za bô bavuka mu Shoah, bamonaka mpasi mu bungu dia mbambukulu ya mfukulu ya Bayuda kwe Banazi. (Izaya 65:17; Bisalu 24:15) Luzolo lwa Nzambi mu bungu dia bantu tidimbu tiena tihanaka lukwikulu ti mbo kalungisa makani mo.​—Za 3:16.

 Bantu babingi bafwa mu Shoah na bô bavuka balenda mu lunda timinu tia ngolo, mpe badzukula nsasa ya luzingu bu babakula mu bungu dia nti Nzambi kabikilaka mbi, mpe bwe kakaturila misamu mi yatulumuna.