1-2. Bwe misamu mia bantu babansoni mie ntiana mia ntwenia yi tuzonzele mu paragrafe 1?

 BANZA’ETI ntwenia yakurila mu kanda die na bimvwama biabingi. Kâ, bibuti biandi bifwiri mu accident. Musamu wo wutomono mu tâ tiari. Kâ nsangu zakaka ze kô za tiari. Wizi zaba ti bibuti biandi biabebesa bimvwama biabiansoni mpe bimusisiriri mfuka zazingi. Banza’eti, bwawu bu kani kabiarila bimvwama, wizi biarila mfuka zawu. Mpe bantu badingiri ti kakulu za futa. Kena na kani na lenda ko dia futa mfuka zazansoni.

² Mu mpila yakaka, beto mpe ntiana ntwenia yo twena. Bibuti bieto bia ntete, Adame na Eva, ba lunga babâ mpe ku paradi ya toma beri bêlaka. (Mba. 1:27; 2:​7-9) Lenda dia bâ nawu dia zinga mankululu mu nsayi. Kâ ha manima, misamu miayizi soba. Bayizi hombesa paradi na bweso bwa zinga mankululu. Ngano bala bawu nti bayizi biarila? Bibila ditutêlele: ‘Ni mu bungu dio, ntiana mu muntu wumosi [Adame] disumu bu diakota ha mutoto nsi, mboko mu disumu lufwa, ni bo mpe lufwa lwakota bantu babansoni, mu bungu ti babansoni basumuka.’ (Rom. 5:12) Masumu tayizi biarila kwe Adame manataka ku lufwa. Disumu dio di tabiarila diena ntiana mfuka ya yinene yi tulembolo na lenda mu futa.—Mik. 49:8.

 3. Mu bungu dia nti balendi fwanakasa masumu meto na “mfuka”?

 ³ Yezu wafwanakasa masumu na ‘mfuka.’ (Mat. 6:12; Like 11:4) Bu tusumukaka, ntiana kwa beto tukotele mfuka kwe Yehova. Yehova lendi tu lomba mu futa ntalu ya masumu. Tala ti ka bafuta mfuka yo ko, ku lufwa kwa taketi ya futila.—Rom. 6:​7, 23.

 4. a) Tala ti lubakusu kâni, nti biaketi turila bantu babansoni ba masumu? (Mikunga 49:​7-9) b) Ntêlo ya “masumu” ntia nsasa yena mu Bibila? (Tala kaku tia “ Masumu.”)

⁴ Ngano tulendi vutu baka bima biabiansoni bia hombesa Adame na Eva? Ka mu ngolo za beto beni’â ko. (Tanga Mikunga 49:​7-9.) Tala ti lubakusu kâni, ka taketi’â bâ na tivuvu tia bilumbu bia ku matu ko peleko mvumbukulu ya bafwa. Buna lufwa lweto mbo lwaketi delakana na lufwa lwa bibulu.—Ekl. 3:19; 2 Pi. 2:12.

 5. Bwe Tata’eto dia luzolo diatubakisila mu futa mfuka ya masumu ma tabiarila? (Tala tifwani ha .)

⁵ Bu tuvutu banza ntwenia yi tuzonzele ku mbatukulu, bwe kalendi kwizi mona tala ti muntu wa mvwama mu têlele ti mbo kafuta mfuka zo zazansoni? Ntembe kâni, ntwenia yo mbo yitomo tonda mpe mbo yi tambula kabu dio. Mpila mosi mpe, Tata’eto dia luzolo, Yehova watuhana kabu dibakisaka mu futa mfuka ya masumu ma tabiarila kwe Adame. Yezu wabangula musamu wo mu mpila eyi: “Nzambi watomo zolo nza ntiangu kahana Mwana’andi wa wumosi ngatu bô babansoni basarilaka timinu mu yandi ka bafwandi, kâ babaka luzingu lwa mankululu.” (Za 3:​16, NWT) Musamu wakaka, kabu dio bweso dituhanaka mu bâ na tindiku tia mbote na Yehova.

 6. Nti tutaluzula mu timoko ti, mpe mu bungu dia nti?

⁶ Bwe tulendi bakila ndandu mu kabu dio dia nzitukulu, mpe tubakila mulemvo wa masumu meto, peleko “mfuka” zeto? Mu baka mvutu ya tiyuvu tio, mbo tuzonzela ntelo zi sarilaka Bibila na nsasa zawu. Bu tudimbitila mu mio mia yirika Yehova mu tu lemvokela mbo tutomo mu tonda.

YEHOVA ZOLOLO TI TABÂ NDIKU ZANDI

 7. a) Ngano Adame na Eva nti bahombesa biakaka? b) Bu twena bala ba Adame na Eva, ngano nti bie neto nsatu? (Bisi-Rome 5:​10, 11)

⁷ Adame na Eva bu basumuka, ka bavutu’â bâ na bweso ko bwa zinga mankululu. Bayizi bâ mpe mbeni za Tata’awu. Ntete basumuka, Adame na Eva mu kanda dia Nzambi beri. (Like 3:38) Kâ bu bayizi kolamana Yehova bayizi ba kuma mu kanda dio ntete babatika mu bâ na bala. (Mba. 3:​23, 24; 4:1) Bu twena bala bawu,  tufweti kârisa tiwisa na Yehova. (Tanga Bisi-Rome 5:​10, 11.) Mu mpila yakaka, tufweti kurisa tindiku tia mbote na Yandi. Mu mabanza ma buku dimosi, ntêlo ya Greke yi basarila mu bungu dia “tiwisa” yilendi zolo tâ “sa ti mbeni yabâ ndiku.” Musamu wa nzitukulu ni wena’eti ni Yehova wabonga nzengolo ngatu musamu wo wayilama. Ngano bwe?

NZAMBI WAHANA NZILA NGATU TABÂ NDIKU ZANDI

 8. Ngano ntia misamu Yehova kakubika?

⁸ Yehova wakubika misamu ngatu bantu ba masumu babâ ndiku zandi. Yehova wakubika mpila ya kârisa bima bia hombesa Adame bu kahana tima tie na ntalu yimosi. Matsonoko ma Greke mpe mpila ya sarila Yehova mazonzelaka mu sa ti muntu wavutu bâ ndiku’andi.—Rom. 3:25.

 9. Ngano Yehova nti kasa ngatu balemvokela masumu ma bala ba Israele?

⁹ Yehova wakubika misamu ngatu masumu ma bala ba Israele balemvokela mo, mpe babâ na tindiku tia mbote na Yandi. Ku Israele, tilumbu tia zibika masumu mivu miamiansoni beri tia kembelaka. Tilumbu tiango, Mfumu-Nganga-Nzambi mikayulu mia bibulu keri hanaka mu bungu dia kanda. Diangana, mikayulu mia bibulu ka miaketi’â tomo zibika masumu ma muna muntu ko mu bungu ti bibulu ka biyôkela bantu ko. Bala ba Israele beri sobaka mabanza bu beri hanaka mikayulu mieri lombaka Yehova, Yandi wa kubama weri bâka mu lemvokela masumu mawu. (Ebr. 10:​1-4) Mikayulu mi beri hanaka mu tilumbu tia zibika masumu na mu ntangu zakaka, miabakisa bala ba Israele mu bakula ti bantu ba masumu beri mpe tima tiakaka tiabâ nawu nsatu mu tomo zibika masumu mawu.

10. Ngano Yehova nti kasa ngatu balemvokela masumu ma bantu babansoni?

¹⁰ Ngano Yehova nti kasa ngatu balemvokela masumu ma bantu. Yandi wakubika misamu ngatu Mwana’andi wu katomono zolo ‘bahana wo nkumbu mosi mu nata masumu ma nzanda bantu.’ (Ebr. 9:28) Yezu wahana “luzingu lwandi mu nkûlulu mu bungu dia bantu babingi.” (Mat. 20:​28, NWT) Ngano nkûlulu ni nti?

NTALU YI BAFUTA NGATU TABÂ NDIKU ZA NZAMBI

11. a) Mu mabanza ma Bibila, ngano nkûlulu ni nti? b) Nti biafwanana ngatu bafuta nkûlulu yo?

¹¹ Mu mabanza ma Bibila, Yehova wabonga nzengolo ti bafuta ntalu ya nkûlulu ngatu balemvokela masumu meto mpe twizi tabâ ndiku zandi. a Ngano ntalu ya nkûlulu yi bafweti futa ni ye ngatu bantu bavutu baka bima bia hombesa Adame? Bambukeno ti, Adame na Eva bahombesa luzingu lwawu lwa lunga na bweso bwa zinga mankululu. Buna nkûlulu yafweti delakana na tima ti bahombesa. (1 Tim. 2:6) Nkûlulu yo, muntu wa kula wafweti ya futa 1) wabâ wa lunga; 2) wabâ na lenda dia zinga mankululu ha mutoto; mpe 3) wabâ wa kubama mu bika, peleko mu hana luzingu lo mu mukayulu mu bungu dia beto. Ni buna kwa luzingu lwa muntu wo lwaketi futa ntalu ya bima bi bahombesa.

12. Mu bungu dia nti Yezu kabâ na lenda dia futa ntalu ya nkûlulu ya fwanana?

¹² Tataluzuleno misamu mitatu miasa ti  Yezu kabâ na lenda dia futa ntalu ya nkûlulu. 1) Wa lunga weri—ka sa na kani disumu ko. (1 Pi. 2:22) 2) Mu bungu dia musamu wo, lenda diabâ nandi dia zinga mankululu ha mutoto. 3) Buna wa kubama weri mu fwa na mu bika luzingu lo mu bungu dia beto. (Ebr. 10:​9, 10) Yezu muntu wa lunga weri ntiana kwa Adame ntete kasumuka. (1 Kor. 15:45) Buna, mu nzila ya lufwa lwandi, Yezu walenda mu zibika masumu ma Adame, wuzololo tâ mu yingasa tima tia hombesa Adame. (Rom. 5:19) Buna Yezu wayizi bâ ‘Adame dia mansukina.’ Ka wena mfunu ko ti muntu wakaka wa lunga wizi wafuta ntalu ya tima tia hombesa Adame. Yezu wafwa ‘mankululu.’—Ebr. 7:27; 10:12.

13. Nti bitubakisa mu bâ na tindiku tia mbote na Yehova?

¹³ Nti bitubakisa mu bâ na tindiku tia mbote na Yehova? Yehova wakubika misamu mu lemvokela masumu meto. Yezu wahana luzingu lwandi lwa lunga mu mukayulu mu futa ntalu yi fwanane ya masumu meto.—Efz. 1:7; Ebr. 9:14.

YEHOVA BETO KAKÛLAKA MU MASUMU NA MU LUFWA MPE BA SUNGAMA KATUTÂKA

14. Nti tutaluzula bwawu bu, mpe mu bungu dia nti?

¹⁴ Bwe tulendi bakila ndandu mu mio mia yirika Yehova mu bungu dia beto? Mu bakila tiyuvu tio mvutu, mbo tutaluzula nsasa ya ntêlo zole zi sarilaka Bibila zitubakisa mu bakula bwe tulendi bakila ndandu mu mulemvo wa Yehova.

15-16. a) Mu Bibila, ntêlo ya “kûla” bwe yizololo tâka? b) Bwe tumonaka bu takûluka mu masumu na mu lufwa?

¹⁵ Bibila ditêle ti, mu bungu ti nkûlulu ya bafuta, buna bayizi tu kûla. Ntumwa Paulo wabangula musamu wo ebu: ‘Luzebi ti ka mu bima ko bi bebaka, ntiana ore na arza lwa kûlukila mu luzingu lweno lulembolo ntalu, lu lwabiarila kwe batata beno. Kâ mu menga ma ntalu ma Kristo we ntiana timeme tia kondo tona (tache) na tifuma.’—1 Pi. 1:​18, 19, note.

¹⁶ Mu nzila ya mukayulu wa nkûlulu, tulendi kûluka mu masumu na mu lufwa bitulumunaka mpasi zazingi. (Rom. 5:21) Yehova na Yezu tutomo tondaka bu batukûla mu menga ma ntalu ma Yezu.—1 Kor. 15:22.

17-18. a) Bâ bantu babatâka ba sungama, bwe wuta zolo tâ? b) Ntia ndandu tubakaka Yehova bu katutâka ba sungama?

¹⁷ Bibila ditêle ti bisari bia Yehova ba sungama babatâka. Wuzololo tâ ti ka tu lombaka ko mu futa masumu ma tuyirikaka. Bu kasilaka bo, Yehova ka vwezaka mitieno miandi mia buderede ko. Yehova ka tu tâka ba sungama ko mu bungu ti ni bo wufwanane, mpe ka hanaka nzila ko mu masumu meto. Kâ Yehova zololo mu tu lemvokela mu bungu ti timinu tusongelaka mu mio mi bayirika Yandi na Yezu bu bafuta nkûlulu.—Rom. 3:24; Nga. 2:16.

¹⁸ Ngano bwe wuta zololo tâ mu bungu dia muna mosi mu beto? Bô ba basolaka mu kwe yâla na Yezu ku zulu, ba sungama babatâka mpe bala ba Nzambi bakwizi bâka. (Tite 3:7; 1 Za 3:1) Masumu mawu balemvokela mo. Bawu beka ntiana’eti ka basa masumu ko, mpe lenda dieka nawu diabâ mu Timfumu tia Nzambi. (Rom. 8:​1, 2, 30) Bantu bakaka babatâka ba sungama, mbo bazinga mankululu ha mutoto. Yehova walemvokela masumu mawu, mpe bayika ndiku zandi. (Zaki 2:​21-23) Yungi dia bantu divuka ku Armagedo, mbo dibâ na  bweso bwa lembo vutu fwa. (Za 11:26) ‘Bantu ba sungama’ na bô ‘balembolo ba sungama’ bafwa mbo babavumbula ntamana. (Bis. 24:15; Za 5:​28, 29) Ku nsuka, bisari biabiansoni bi tumamanaka Yehova bie ha mutoto, mbo ‘bikota mu nkûlulu ya nsangu [ya mukembo] za bala ba Nzambi.’ (Rom. 8:21) Nsayi yayingi ye neto bu tuta kêla ntangu yi tuvu kwizi bâ bala ba lunga ba Tata’eto Yehova!

19. Bwe luzingu lweto lwayizi sobela mu bungu dia mio mia yirika Yehova na Yezu mu bungu dia beto? (Tala mpe kaku “ Mulemvo wa Yehova.”)

¹⁹ Diangana, mu ntama luzingu lweto lwafwanakana na luzingu lwa ntwenia yi tuzonzele ku mbatukulu ya hombesa bima biabiansoni, mpe yabiarila mfuka ya yinene yi kaketi lembo bâ na lenda mu futa. Kâ Yehova watubakisa. Luzingu lweto lwasoba mu bungu ti Yehova wakubika mpila mu lemvokela masumu meto, mpe Yezu wafuta nkûlulu. Timinu tieto mu Yezu Kristo lenda tituhanaka mu kûluka mu masumu na mu lufwa. Yehova bu kalemvokelaka masumu meto, weka ntiana’eti ka tasa na kani disumu ko. Kâ musamu wuyôkele mfunu ni wena’eti, bwawu bu tulendi bâ na tindiku tia mbote na Tata’eto die ku zulu mpe die na luzolo, Yehova.

20. Nti tuzonzela mu timoko tita landa?

²⁰ Nkatika matondo tuvutulaka kwe Yehova na kwe Yezu, bu tudimbitilaka mu mio mi bayirika mu bungu dia beto. (2 Kor. 5:15) Tala ti lubakusu lwawu kâni, ka taketi’â bâ na tivuvu ko! Kâ mu muna mosi mu beto, ngano mulemvo wa Yehova bwe wuta zolo tomo tâ? Musamu ni wo tutaluzula mu timoko tita landa.