1. Ekuma tulenda vovela vo Yave i nteleki antete?

O NTELEKI antete i Yave wa Nzambi. Vava mase meto mantete bakolama, vana vau Yave wazayisa nsangu zambote za sia vo o nioka, Nkadi ampemba wa Satana, osinga fwaswa. (Etu. 3:15) Mu kolo kia mvu miayingi, Yave wavumunwina akwa kwikizi mu soneka una kevelelesela nkumbu andi, una kefokolwela mpasi zatwasa Satana ye una wantu balenda vwila elau dia zinga yakwele mvu, dina Adami yo Eva bavidisa.

2. (a) Mu nkia mpila ambasi benena se ateleki a nsangu zambote? (b) Nkia mbandu kasonga o Yesu kw’ateleki?

² Ambasi mpe ateleki a nsangu zambote. Besamunanga nsangu zambote yo sadisa akaka mu mwanganisa nsangu zazi ova nza. (Luka 1:19; 2:10; Mav. 8:26, 27, 35; Lus. 14:6) Adieyi tuvova mu kuma kia Mikaele wa mbasi ambuta? Ekolo kakala ova ntoto nze Yesu, e salu kia samun’e nsangu zambote i salu kiasunda o mfunu muna zingu kiandi. E mbandu andi isonganga vo yeto mpe tufwete sianga salu kiaki va fulu kiantete.—Luka 4:16-21.

3. (a) Nkia nsangu zambote tusamunanga? (b) Nkia yuvu yamfunu tufwete fimpa?

³ Yesu wakanikina vo alongoki andi bakala ateleki a nsangu zambote. (Mat. 28:19, 20; Mav. 1:8) Paulu wa ntumwa wavovesa Timoteo wa nkw’andi a salu vo: “Sala salu kia nteleki a nsangu zambote, lunganisa uselo waku.” (2 Tim. 4:5) Nkia nsangu zambote tusamunanga nze alandi a Yesu? Tuzayisanga kwa wantu vo Yave wa S’eto ezulu zola kekutuzolanga. (Yoa. 3:16; 1 Pet. 5:7) Kintinu kia Nzambi i ziku kisonganga zola kwa Yave muna wantu. Muna kuma kiaki, tufwete zayisanga akaka vo awonso ana besakalela Kintinu kiandi, kunlemvokela yo vanga oma mansongi, balenda kala ye ngwizani ambote yo yandi. (Nku. 15:1, 2) Yave ofokola mpasi zawonso kumosi ye ntantu tumonanga vava tuyindulanga mana mavioka. Kieleka, ezazi nsangu zambote kikilu! (Yes. 65:17) Wau vo tu ateleki, yambula twafimpa mvutu za yuvu yole yamfunu: Ekuma wantu bafwete wila nsangu zambote o unu? Aweyi tulenda lungisila salu kieto kia teleka nsangu zambote?

4. Nkia luvunu bevovanga wantu mu kuma kia Nzambi?

⁴ Yindula vo muntu uvunini vo s’eno unubembwele kumosi ye mpangi zaku. Awana banzeye bavovele vo s’eno ke kunuvwanga mfunu ko, mbumba kekunuswekelanga ye nkwa nsoki. Akaka bazolele kunukwikidisa vo ke dina mfunu ko mu kumvava kadi wafwa kwandi. Kieleka, ayingi bevovanga luvunu lwa mpila yayi mu kuma kia Nzambi. Belonganga vo wantu ke balendi zaya Nzambi ko, yovo nkwa nsoki. Kasikil’owu, mfumu zakaka za mabundu belonganga vo Nzambi osinga bangika wantu kuna bilungi yakwele mvu. Akaka bevovanga Nzambi otwasanga sumbula imwesanga wantu e mpasi. Kana una vo e sumbula yayi ivondanga wantu ambote yo wantu ambi, bevovanga vo tumbu kia Nzambi.

5, 6. Elongi dia lunungunuku ye malongi makaka maluvunu aweyi mevanganga kwa wantu?

⁵ Akaka bevovanga vo Nzambi kena ko. Badika elongi dia lunungunuku (evolucão). Awana bekwikilanga mun’elongi diadi bevovanga vo ke vena ye Mvangi ko, e má yamoyo ku kinsalukisa yavaikila. Vena nkutu y’awana bevovanga vo wantu mu bulu batuka, muna kuma kiaki, ke tufwete sivika ko vava wantu bevanganga oma mansoki nze bulu. Bevovanga vo mambu mansoki ke mefokoka ko, kadi bekwikilanga vo ke diambi ko vava akwa ngolo bemwesanga akaka e mpasi. Ozevo, ke diesivi ko mu mona vo ndongo bekwikilanga vo e mbi kala kaka ikala. Muna kuma kiaki, awana bekwikilanga mun’elongi dia lunungunuku ke bena ye vuvu kia kusentu ko.

⁶ Kieleka, elongi dia lunungunuku ye malongi makaka maluvunu mpasi zayingi metwasanga kwa wantu mu lumbu yayi yambaninu. (Roma 1:28-31; 2 Tim. 3:1-5) E malongi mama ma wantu ke nsangu zambote ko. Kansi, nze una Paulu wa ntumwa kavova, ngindu za wantu mebukikanga yo kubavambula yo moyo kevananga o Nzambi. (Ef. 4:17-19) Vana ntandu, elongi dia lunungunuku ye malongi makaka maluvunu mekakidilanga wantu mu tambulwila nsangu zambote zitukanga kwa Nzambi.—Tanga Efeso 2:11-13.

7, 8. Nkia mpila mosi kaka ina wantu balenda zayila nsangu zambote?

⁷ Muna kala ye ngwizani ambote yo Nzambi, entete o wantu bafwete kala ye ziku vo Yave una kikilu, ye vena ye kuma yasikila ifwete kubafila mu toma kunzaya. Tulenda kubasadisa mu vwa zayi wau muna kubakasakesanga balongoka oma ma nsema. Vava wantu belongokanga oma ma nsema ye ngindu zasikila, belongokanga e ngangu za Nzambi yo nkum’andi. (Roma 1:19, 20) Muna sadisa wantu mu kala yo vumi vava beyindulanga e lekwa kavanga o Nzambi, tulenda sadila yinkanda yole ina yo ntu a diambu A Vida—Teve um Criador? ye A Origem da Vida—Cinco Perguntas Que Merecem Resposta. Kansi, vena ye yuvu yakaka ina muntu kalendi bakila mvutu ko vava kelongokanga o nsema, nze eyi: Ekuma Nzambi keyambulwilanga e mpasi? Adieyi i kani dia Nzambi mu kuma kia ntoto? Nga Nzambi okutuvwanga o mfunu?

⁸ E mpila mosi kaka ina wantu balenda zayila nsangu zambote mu kuma kia Nzambi y’ekani diandi i longoka Nkand’a Nzambi. Ekwe elau tuna diau dia sadisa wantu mu solola mvutu za yuvu yau! Kansi, muna simba ntima mia wantu, mayingi mevavwanga ke kubazayisa kaka ko. Divavanga mpe vo twabakwikidisa. (2 Tim. 3:14) Muna kwikidisa wantu, tufwete landa e mbandu a Yesu. Ekuma kakadila nlongi ambote? E kuma kadi wasadilanga yuvu una ufwene. Aweyi tulenda kuntanginina?

9. Muna sadisa wantu bakwikila muna nsangu zambote, adieyi tufwete vanga?

⁹ Ekuma tufwete sadilanga yuvu muna salu kia umbangi nze una Yesu kavanganga? Badika nona eki: Yindula vo dotolo uzayisi vo nsangu zambote kena zau. Olenda wuka kimbevo kiaku avo otambulwidi vo bapasula. Nanga olenda kunkwikila. Kansi, adieyi tuvova kele vo uvovese diambu diadi lembi kuyuvula kana nkutu kiuvu kimosi mu kuma kia vimpi waku? Nanga diampasi dikala muna kumbund’e vuvu. Kana nkutu vo dotolo dimbote, ofwete teka kuyuvula yo tamba matu muna mvutu zaku vitila kawuka. Diau adimosi, avo tuzolele sadisa wantu bakwikila muna nsangu zambote za Kintinu, tufwete zaya sadila yuvu una ufwene muna zaya lusadisu lwa mwanda bavwidi o mfunu.

10, 11. Nkia mambu tulenda lungisa vava tutangininanga mpila ina Yesu kalongelanga?

¹⁰ Yesu wazaya wo vo o sadila yuvu una ufwene disadisa nlongi ke mu zaya kaka oma ma nlongoki ko, kansi mu sadisa mpe nlongoki kayindula yo songa ngindu zandi. Kasikil’owu, vava Yesu kazola longa alongoki andi e fu kia lulembamu, entete wabayuvula kiuvu kiabafila mu yindula. (Maku 9:33) Lumbu kimosi, Yesu wayuvula Petelo kiuvu yo kunzayisa mvutu zole, i bosi walomba kwa Petelo kasola e mvutu zakieleka. Ediadi diasadisa Petelo mu longoka diambu diamfunu. (Mat. 17:24-26) Lumbu kiakaka, vava Yesu kazola zaya dina alongoki andi bayindulanga, wabayuvula yuvu yayingi yabasadisa mu vova dina bayindulanga. (Tanga Matai 16:13-17.) Yesu kazayisanga kaka wantu ko dina bafwete vanga. Muna sadila yuvu una ufwene, wasadisanga wantu mu tambulwila nsangu zambote yo soba zingu kiau.

¹¹ Avo tutanginini e mpila ina Yesu kasadilanga yuvu, tulungisa mambu tatu. Tuzaya una tulenda sadisila wantu una ufwene, tukwamanana mokena y’awana bekutuzenganga mvovo yo longa alembami una balenda vwila nluta. Tubadika nona tatu isonganga una tulenda sadila yuvu mu mpila yambote.

12-14. Aweyi olenda sadisila mwan’aku mu kala yo unkabu wa samun’e nsangu zambote? Yika nona.

¹² Nona kia 1: Adieyi ovanga kele vo mwan’aku uzayisi vo wonga kekalanga wau wa mokena y’akundi andi a sikola mu kuma ki’elongi dia lunungunuku? Ka lukatikisu ko vo okunsadisa mu kala yo unkabu wa samun’e nsangu zambote. Vana fulu kia kuntumba yovo kunzayisa dina kafwete vanga, olenda kunyuvula yuvu ikunsadisa mu songa ngindu zandi, nze una Yesu kavanga. Aweyi olenda wo vangila?

¹³ Olenda tanga kumosi yo mwan’aku mambu mena muna finkanda A Origem da Vida — Cinco Perguntas Que Merecem Resposta. I bosi, olenda kunyuvula kana nkia mambu katomene yangalela. Unkasakesa kayindula kuma yakaka ikunfilanga mu kwikila vo vena yo Mvangi ye kuma kazolele sadila Nzambi. (Roma 12:2) Zayisa kwa mwan’aku vo e ngindu zandi zilenda kala zaswaswana ye zaku.

¹⁴ Sasila o mwan’aku vo olenda landa mbandu yayi vava kemokenanga yo nkundi andi a sikola. O mwana olenda zayisa kwa nkundi andi a sikola e ziku isonganga vo vena yo Mvangi. I bosi, olenda kunyuvula dina keyindulanga. Kasikil’owu, olenda lomba kwa nkundi a sikola katanga e babu kina muna lukaya lwa 21 lwa finkanda A Origem da Vida. I bosi, o mwan’aku olenda yuvula vo: ‘Nga dialudi vo e DNA ilenda lunda mambu mayingi lutila nkutu e komputador za lumbu yayi?’ O nkundi a sikola olenda vutula vo elo. O mwan’aku olenda yuvula diaka vo: ‘Wau vo dialudi, nga ke diangangu ko dia kwikila vo avo vena ye muntu wavanga e komputador, vena mpe yo ndiona wavanga e DNA?’ Muna sadisa mwana kavovanga ye sikididi kiawonso vava kemokenanga y’akaka mu kuma kia lukwikilu lwandi, diambote nwakubikanga mbokena zazi ntangwa ke ntangwa. Avo otomene longa mwan’aku una kalenda sadila yuvu una ufwene, okunsadisa mu kituka se nteleki ambote.

15. Aweyi tulenda sadila yuvu muna sadisa muntu ke kwikilanga mu Nzambi ko?

¹⁵ Nona kia 2: Vava tusilanga umbangi, tulenda wanana yo wantu bekatikisanga vo Nzambi una. Kasikil’owu, o muntu olenda kuvovesa vo yandi kekwikilanga mu Nzambi ko. Vana fulu kia yambula mokena yandi, kuna luzitu lwawonso tulenda kunyuvula nkia ntangwa kayambula kwikila muna Nzambi ye dina diamfila. Vava tuwá mvutu zandi, tulenda kunsanisina wau kasongele ngindu zandi. I bosi, tulenda kunyuvula kana vo otambulwila tanga finkanda fisonganga ziku vo má yawonso yamoyo vangwa yavangwa. Avo otambulwidi, tulenda kumvana finkanda A Vida—Teve um Criador? yovo A Origem da Vida—Cinco Perguntas Que Merecem Resposta. O sadila yuvu mu mpila yambote dilenda kala nze nsabi ziziulanga ntim’a muntu kimana kawá nsangu zambote.

16. Ekuma tufwete sadisila alongoki eto balembi tanganga kaka e mvutu zina muna nkanda?

¹⁶ Nona kia 3: Vava tufilanga elongi dia Nkand’a Nzambi, adieyi dilenda bwa avo tuyambwidi vo nlongoki katanganga e mvutu zina muna nkanda? Diampasi dikala kwa nlongoki mu nungunuka muna ludi. Ekuma? E kuma kadi o nlongoki otanganga e mvutu lembi badika mana kevovanga, una nze nti ukondelo mianzi miasikila. O nlongoki ndioyu kalendi sikila ko muna ludi avo bansidi kitantu. (Mat. 13:20, 21) Muna venga diambu diadi, tufwete yuvulanga nlongoki dina keyindulanga mu kuma kia mana kelongokanga. Vavanga bakula kana vo okwikidi e diambu nulongokanga. Edi disundidi o mfunu, unyuvulanga e kuma kakwikididi yovo kalembi kwikidila. I bosi, unsadisa kabadikanga e sono kimana mana kekwikilanga makala ngwizani ye Nkand’a Nzambi. (Ayib. 5:14) Avo tusadidi yuvu mu mpila yambote, alongoki eto bezikuka muna ludi yo sikila ye kwikizi vava besiwa kitantu yovo vukumunwa kw’akaka. (Kol. 2:6-8) Adieyi diaka tulenda vanga muna lungisa salu kieto kia teleka nsangu zambote?

17, 18. Vava osalanga entwadi yo mpangi muna salu kia umbangi, aweyi olenda kunsadisila?

¹⁷ Yesu watuma alongoki andi muna salu kia umbangi nwole-nwole. (Maku 6:7; Luka 10:1) Kuna kwalanda, Paulu wa ntumwa wayika ‘akw’andi a salu’ ana “bafuntuka [yandi] muna nsangu zambote.” (Fili. 4:3) Ngwizani ye sono kiaki, muna mvu wa 1953, ateleki a Kintinu basikidisa nkubika ya longanga akaka muna salu kia umbangi.

¹⁸ Vava osalanga entwadi yo mpangi muna salu kia umbangi, adieyi olenda vanga ekolo kesilanga umbangi? (Tanga 1 Korinto 3:6-9.) Landanga muna Nkand’a Nzambi e sono ina ketanganga. Siang’e sungididi ekolo mpangi yovo muntu kesilanga umbangi kevovanga. Toma landanga e moko kimana walenda sadisa nkw’aku kele vo kiuvu kiampasi banyuvwidi. (Kim. 4:12) Kansi, ofwete keba mu lembi zenga e mvovo mia mpangi avo una toma sasila mambu. Avo unzengele e mvovo, olenda kunkendeleka yo vilakesa muntu kesilanga umbangi. Ezak’e ntangwa, ongeye mpe olenda kwaku vova. Kansi, avo diambu ozolele kudikila, venga fu kia vova kwayingi. I bosi, yambula nkw’aku kakwamanana vova.

19. Adieyi tufwete sungamenanga? Ekuma?

¹⁹ Aweyi nulenda sadisila muntu yo nkw’andi ekolo nusilanga umbangi mu nzo ye nzo? Nulenda sadila ntangwa yayi mu mokena una nulenda tomesena nkotelo zeno za moko. Ofwete keba kimana mana ovova mu kuma kia wantu a zunga kieno malembi yoyesa nkw’aku. Ofwete mpe venga e fu kia vovelanga mpangi zaku e mbi. (Nga. 18:24) Tufwete sungamenanga vo yeto awonso tuna nze yinzu ya tuma. Yave muna nkenda zandi okutuvananga elau dia samun’e nsangu zambote. (Tanga 2 Korinto 4:1, 7.) Muna kuma kiaki, yambula yeto awonso twayangalelanga elau diadi muna vanganga mawonso tulenda mu lungisa e salu kieto kia teleka nsangu zambote.