1. Ekuma Paulu kamwene kiese vava kawá nsangu za mpangi kuna Korinto?

MUNA mvu wa 55 wa Tandu Kieto, Paulu wa ntumwa kuna mbanza Troa kakala, kansi watokananga kwayingi mu kuma kia nkutakani ya Korinto. Kuna lubantiku lwa mvu wau, wakendalala vava kawá vo ntantani zakala vana vena ampangi muna nkutakani yayi. Nze se dianzodi, Paulu wabasonekena nkanda mu kubavana elongi. (1 Kor. 1:11; 4:15) Watuma mpe Tito wa nkw’andi a salu kenda kubakingula yo sikidisa vo Tito kantwasila nsangu kuna Troa. Paulu wavingilanga Tito kuna Troa kadi etima kakala diau dia wá nsangu mu kuma kia mpangi kuna Korinto. Kansi, Paulu wakendalala kikilu wau vo Tito kayiza ko. Adieyi Paulu kafwete vanga? Wayenda kuna Makedonia, wayangalala kikilu vava kamonana yo Tito. I bosi, Tito wanzayisa vo ampangi muna nkutakani a Korinto balemvokela mana kabasonekena yo songa vo etima bakala diau dia monana yandi. Vava Paulu kawá e nsangu zazi, ‘wamona kikilu e kiese.’—2 Kor. 2:12, 13; 7:5-9.

2. (a) Adieyi Paulu kasonekena esi Korinto mu kuma kia lukwikilu ye kiese? (b) Nkia yuvu tubadika?

² Ke vavioka kolo ko, Paulu wasonekena esi Korinto nkanda wezole. Wabavovesa vo: “Ke sia ko vo kimfumu tuna kiau muna lukwikilu lueno, tu asadisi kaka mun’ekembo dieno: kadi muna lukwikilu [lueno] i nusikidila.” (2 Kor. 1:24) Adieyi Paulu kazola vova? Adieyi akuluntu Akristu balenda longoka muna mvovo miami?

3. (a) Adieyi Paulu kazola vova vava kasoneka vo: “Muna lukwikilu [lueno] i nusikidila”? (b) O unu, aweyi akuluntu balenda tanginina e mbandu a Paulu?

³ Paulu wayika mambu mole mamfunu ma nsambil’eto, i sia vo, lukwikilu ye kiese. Muna kuma kia lukwikilu, Paulu wasoneka vo: “Ke sia ko vo kimfumu  tuna kiau muna lukwikilu lueno, . . . kadi muna lukwikilu [lueno] i nusikidila.” Muna mvovo miami, Paulu wazaya wo vo ampangi kuna Korinto basadilanga Nzambi ye kwikizi kiawonso mu kuma kia lukwikilu lwau muna Nzambi, kansi ke mu kuma kiandi ko yovo kia muntu akaka. Muna kuma kiaki, ke diakala mfunu ko kwa Paulu mu tumina lukwikilu lwa mpangi zandi, kakala mpe y’etima dia vanga wo ko. Wakala ye vuvu vo Akristu awaya akwa kwikizi bakala, ana bazolanga vanga edi diansongi. (2 Kor. 2:3) O unu, akuluntu betangininanga mbandu a Paulu ya kala ye vuvu muna lukwikilu lwa mpangi zau ye muna luzolo lwau lwa sadila Nzambi ye makani mambote. (2 Tes. 3:4) Vana fulu kia kudikila nsiku miabala muna nkutakani, akuluntu bebundang’e vuvu muna nkanikinu mia Nkand’a Nzambi ye muna luludiku lwa nkubik’a Yave. Nze Paulu, akuluntu ke bena ye kimfumu ko muna lukwikilu lwa mpangi zau.—1 Pet. 5:2, 3.

4. (a) Adieyi Paulu kazola vova vava kasoneka vo: “Tu asadisi kaka mun’ekembo dieno”? (b) O unu, aweyi akuluntu balenda tanginina mbandu a Paulu?

⁴ Paulu wavova mpe vo: “Tu asadisi kaka mun’ekembo dieno.” Muna mvovo miami, Paulu wayika yandi kibeni ye akw’andi a salu. Ekuma tuvovele wo? E kuma kadi muna nkanda wau kasonekena esi Korinto, Paulu wayika nzole muna akw’andi a salu vava kasoneka vo “Yesu Kristu, . . . watelekelwa vovo nwina kwa yeto, kwa mono yo Silwano yo Timoteo.” (2 Kor. 1:19) Vana ntandu, konso ntangwa Paulu kasadilanga mvovo ‘akw’ame a salu’ muna nkanda miandi, akundi andi kayikanga nze Apolo, Akwila, Peresekila, Timoteo, Tito y’akaka. (Roma 16:3, 21; 1 Kor. 3:6-9; 2 Kor. 8:23) Muna kuma kiaki, vava kavova vo: “Tu asadisi kaka mun’ekembo dieno,” Paulu wasonga kwa esi Korinto vo yandi ye akw’andi a salu bakala y’etima dia vanga mawonso balenda mu sadisa mpangi zawonso muna nkutakani kimana basadila Yave kuna kiese. O unu, akuluntu Akristu etima diadi mpe bekalanga diau. Bazolele vanga mawonso balenda mu sadisa mpangi zau kimana ‘basadila Yave kuna kiese.’—Nku. 100:2; Fili. 1:25.

5. Mvutu za nkia kiuvu tufimpa? Adieyi tufwete yindula yeto awonso?

⁵ Mu lumbu yaviokele, mpangi z’akala ye z’akento bezingilanga mu fulu yaswaswana ova nza bayuvulwa kiuvu eki: “Nkia mvovo yovo evangu dia nkuluntu ditoma kutwasilanga kiese?” Ekolo tubadikanga e mvutu zavana ampangi awaya, tezanesa mvovo miau ye mvutu wadi vana ongeye. Vana ntandu, yambula yeto awonso twayinda dina tulenda vanga mu wokesa kiese muna nkutakani. *

6, 7. (a) Nkia mpila akuluntu balenda tanginina Yesu, Paulu ye selo yakaka ya Nzambi? (b) Ekuma o sungamena nkumbu za mpangi zeto dilenda wokesela kiese kiau?

⁶ Mpangi zayingi bevovanga vo kiese kiau kiwokelanga vava akuluntu bekubavwanga mfunu. Imosi muna mpila ina akuluntu balenda wo vangila i tanginina mbandu a Davidi, Eleyu yo Yesu. (Tanga 2 Samuele 9:6; Yobi 33:1; Luka 19:5.) E selo yayi ya Yave basonga vo bavwanga akaka o mfunu muna yikilanga wantu muna nkumbu zau. Paulu mpe wazayanga mfunu wa sungamena yo yikila mpangi zandi muna nkumbu zau. Kuna mfoko a nkanda mosi kasoneka, wayika nkumbu za vioka mpangi 25 z’akala ye z’akento, nze Perese, mpangi ankento ona Paulu kavovela vo: “Nuzingwila Perese, wa nzolwa, o mavimpi.”—Roma 16:3-15.

⁷ Diampasi dikalanga kw’akuluntu ayingi mu sungamena nkumbu za mpangi.  Kansi, vava besianga ngolo za vanga wo, dina nze yau bevovanga kwa mpangi zau vo ‘Mfunu kikilu lwina kwa mono.’ (Luv. 33:17) Akuluntu bewokesanga kiese kia mpangi zau vava besungamenanga nkumbu zau e kolo bekubasolanga mu vana mvutu mun’elongi di’Eyingidilu yovo mu lukutakanu lwakaka.—Tezanesa ye Yoane 10:3.

8. Aweyi Paulu katanginina Yave yo Yesu?

⁸ Paulu wasonga mpe vo wavwanga akaka o mfunu muna kubasanisinanga. Eyayi i mpila yakaka yambote tulenda wokesela kiese kia mpangi zeto. Vava Paulu kasonekena Akristu kuna Korinto, wabavovesa vo kiese kiayingi kakala kiau muna yau. Wavova vo: “Luayingi o lusanu luame muna yeno.” (2 Kor. 7:4) Ka lukatikisu ko vo e mvovo miami mia lusanisinu miakasakesa kikilu ampangi kuna Korinto. Paulu wasanisina mpe nkutakani zakaka. (Roma 1:8; Fili. 1:3-5; 1 Tes. 1:8) Vava kayika Perese muna nkand’andi kwa esi Roma, Paulu wakudikila vo: “Wasadila kikilu muna Mfumu.” (Roma 16:12) E mvovo miami miafiaulwisa kikilu mpangi ankento ndioyu akwikizi. Muna sanisinanga akaka, Paulu watanginina mbandu a Yave yo Yesu.—Tanga Maku 1:9-11; Yoane 1:47; Lus. 2:2, 13, 19.

9. Ekuma o sanisina muntu yo nkw’andi diwokeselanga kiese muna nkutakani?

⁹ O unu, akuluntu bezayanga mpe o mfunu wa sanisina mpangi zau yo kubasonga vo mfunu bena kwa yau. (Nga. 3:27; 15:23) Konso ntangwa o nkuluntu kevanganga wo, edi kevovesanga mpangi andi: ‘Imonanga e salu osalanga. Mfunu kikilu ikuvwanga.’ Kieleka, ampangi kiese bemonanga vava bewanga e mvovo miami kuna kw’akuluntu. Mpangi mosi ankento una ye kimbuta vioka mvu 50 wavova vo: “Kuna salu, kisanisinwanga ko mu kuma kia salu isalanga. O wantu ke bevwanga akaka mfunu ko, fu kia vava sunda akaka beluta songanga. Muna kuma kiaki, kiese kiayingi imonanga vava nkuluntu kekunsanisinanga mu kuma kia salu isalanga muna nkutakani. Dikunsadisanga mu zaya vo S’ame ezulu zola kekunzolanga.” Mpangi mosi eyakala osansanga wana wole yandi mosi i wau mpe kemonanga. Ke kolo ko, nkuluntu mosi wansanisini. Aweyi kamona o mpangi? Wavova vo: “E mvovo mia nkuluntu miankasakesa kikilu mu kwamanana vanga mawonso ndenda muna salu kia Nzambi.” Elo, vava nkuluntu kesanisinanga mpangi zandi ye ziku kiawonso, ediadi dikubakasakesanga yo wokesa kiese kiau. Vana ntandu, dikubavananga nkuma wa kwamanana kangalela muna nzil’a moyo yo ‘lembi yoya.’ —Yes. 40:31.

10, 11. (a) Aweyi akuluntu balenda tanginina mbandu a Nekemiya? (b) Adieyi dilenda sadisa nkuluntu mu kumika lukwikilu lwa mpangi zandi vava kekubakingulanga?

¹⁰ Nkia mpila yakaka yamfunu ina akuluntu besongelanga vo bevwanga mpangi zau o mfunu yo wokesa kiese muna nkutakani? I muna vitang’o ntu mu sadisa awana bevavanga kasakeswa. (Tanga Mavangau 20:28.) Vava akuluntu bevanganga wo, betangininanga selo yakwikizi ya Nzambi kuna nz’ankulu. Kasikil’owu, adieyi Nekemiya kavanga vava kamona vo akaka muna mpangi zandi Ayuda bayoya muna mwanda? Lusansu lusonganga vo watelama yo kwenda kubakasakesa. (Nek. 4:14) O unu, akuluntu diau adimosi bevanganga. ‘Betelamanga,’ i sia vo, bevanganga mawonso balenda mu sadisa mpangi zau kimana basikila muna lukwikilu. Muna kubakasakesa, akuluntu bekingulanga mpangi zau z’akala ye z’akento kuna nzo zau kele vo dilendakana. Vava bekubakingulanga, bevanganga wo y’ekani dia  ‘kubakawulwila lukau lwa kimwanda.’ (Roma 1:11) Adieyi dilenda sadisa akuluntu mu vanga wo?

¹¹ Vitila kenda kingula mpangi, o nkuluntu kafwete vaula ntangwa ya yindula ndiona kazolele kingula. Olenda kiyuvula: ‘Nkia mpasi kenwananga zau? Adieyi ndenda vova muna kunkasakesa? Nkia sono yovo lusansu lwa Nkand’a Nzambi lulenda kunkumika?’ O teka badika yuvu yayi mu kuma kia mpangi kekingula, disadisa nkuluntu mu kala ye mbokena za lukasakeso yo mpangi, vana fulu kia mokena mambu ma zingu kia lumbu ke lumbu. Ekolo kekingulanga ampangi, nkuluntu kafwete kubavananga elau dia vova yo tamba matu vava bevovanga. (Yak. 1:19) Mpangi mosi ankento wavova vo: “Dialufwiaulwisu kikilu vava nkuluntu kewinikinanga kuna ngemba zawonso.”—Luka 8:18.

12. Aki nani bevavanga lukasakeso muna nkutakani? Ekuma?

¹² Aki nani bevavanga kingilwa kw’akuluntu? Paulu wavovesa akuluntu vo ‘batoma kuyilunga-lunga. . . y’ekambi diawonso.’ Elo, awonso muna nkutakani lukasakeso bevwanga o mfunu, kumosi y’ateleki ye aviti a nzila belungisanga ye kwikizi kiawonso uselo wau se vioka mvu miayingi. Ekuma bevavilanga lusadisu lw’avungudi a mwanda? E kuma kadi e mpangi zazi bena vo basikila muna mwanda, ezak’e ntangwa balenda yoya mu kuma kia mpasi za nza yayi yambi. Muna zaya e kuma selo yayi yakwikizi ya Nzambi ezak’e ntangwa bevavilanga lusadisu lwa mpangi zau, yambula twabadika diambu dimosi diabwa muna zingu kia Davidi wa Ntinu.

13. (a) Yisebibenobe nkia ntangwa kasola mu nwanisa Davidi? (b) Ekuma Abisai kalenda sadisila Davidi?

¹³ Ke vavioka kolo ko vava nleke Davidi kakuswa se ntinu, wanwana yo Ngoleyate wa mwan’a ndangula. Kuna unkabu wawonso, Davidi wavonda bamba-ngolo ndioyu. (1 Sam. 17:4, 48-51; 1 Tus. 20:5, 8) Una vavioka mvu miayingi, vava Aneyisaele  banwanga vita ye Afelesetia, Davidi wanwana ye bamba-ngolo diakaka, nkumbu andi Yisebibenobe wa mwan’a ndangula. (2 Sam. 21:16) Kansi muna nkumbu wau, fioti fiasala Davidi nga wavondwa. Ekuma? Ke mu kuma kia sia ko vo Davidi kakala diaka yo unkabu ko, kansi mu kuma kia sia vo Davidi kakala yo nkuma wafwana ko. Muna Nkand’a Nzambi tutanganga vo: “O Davidi omene yovoka.” Vava Yisebibenobe kamona vo Davidi watovoka kakala, “okanini o vonda Davidi.” Kansi, vitila katuba edionga muna Davidi, vana vau “Abisai otanini Davidi, otufakese Mfelesetia, umvondele.” (2 Sam. 21:15-17) Davidi wavuluka! Ka lukatikisu ko Davidi wavutula matondo kwa Abisai wau vo wansianga sungididi yo kwiza kunsadisa vana vau vava zingu kiandi kiakala mu vonza. Adieyi tulenda longoka muna lusansu lwalu?

14. (a) Adieyi dikutusadisanga mu zizidila mpasi? Aweyi akuluntu balenda sadisila akaka mu vutukila nkuma ye kiese kiau? Yika nona.

¹⁴ Mu nza yawonso, selo ya Yave bezindalalanga sadila Nzambi kana una vo Satana yo wantu andi bevavanga kubasia nkaku. Akaka muna yeto benwananga ye mpasi za mpila mu mpila. Kansi, wau vo tubundang’e vuvu kieto kiawonso muna Yave, tuvwanga nkuma mu zizidila mpasi zazi yo sunda zo, nze una Davidi kakadila yo nkuma wa vonda Ngoleyate. Kansi, ezak’e ntangwa tuyoyanga yo kendalala mu kuma kia mpasi za nza yayi. Muna kolo kiaki kia lutovoko, mu vonza tukalanga kia sundwa kwa mpasi zina twalenda kala zizidila. Vava tukalanga ye lutovoko, lusadisu lwa nzaki lwa nkuluntu lulenda kutukumika yo vutukila kiese kieto kia sadila Nzambi. Ayingi muna yeto bavwa kala lusadisu lwalu. Mpangi mosi ankento wa mviti a nzila una ye kimbuta kia vioka mvu 60 wavova vo: “Mu lumbu yavioka, o vimpi wame ke wakala wambote ko, e salu kia umbangi yoyesa kiangyoyesanga. Nkuluntu mosi wabakula vo kiakala ye kiese ko ye wayiza mokena yame. Wasadila sono ya Nkand’a Nzambi muna kunkasakesa. Yasadila luludiku kampana yo kuntwasila nluta miayingi.” Wakudikila vo: “Ekwe zola kasonga nkuluntu ndioyu wau kabakula lutovoko lwame yo kwiza kunsadisa!” Kieleka, dia lukasakeso mu zaya vo tuvwidi akuluntu bekutusianga sungididi, ana bekalanga bakubama muna kutusadisa, nze una Abisai kuna nz’ankulu kasadisila Davidi.

15, 16. (a) Ekuma Paulu katoma zolelwanga kwa mpangi zandi? (b) Ekuma tuzolelanga akuluntu eto?

¹⁵ Akuluntu salu kiampasi bena kiau. Ezak’e ntangwa, akuluntu ke bebakanga tulu ko mu kuma kia tokanena wete dia mpangi zau. Ezak’e ntangwa besikamanga muna fuku yo samba mu kuma kiau yovo mu kubavana lusadisu lwa mwanda. (2 Kor. 11:27, 28) Kana una vo i wau, akuluntu belungisanga kiyekwa kiau ye kiese kiawonso, nze una Paulu kavanganga. Wasonekena esi Korinto vo: ‘Kuna kiese kikilu i manina yo maninwa muna kuma kia mioyo mieno.’ (2 Kor. 12:15) Elo, wau vo watoma zolanga mpangi zandi, Paulu wakivananga emvimba muna kubakumika. (Tanga 2 Korinto 2:4; Fili. 2:17; 1 Tes. 2:8) Ekiaki i kuma ampangi batoma zolelanga Paulu!—Mav. 20:31-38.

¹⁶ Oyeto mpe tutoma zolanga akuluntu eto ye tuvutulanga matondo kwa Yave muna sambu yeto wau katuvana akuluntu awaya. E kiese kieto kiwokelanga vava bekutusianga sungididi. Tukasakeswanga vava bekutukingulanga. Vana ntandu, tuvutulanga matondo wau bekutusadisanga ye nzaki zawonso vava tukalanga twatovoka mu kuma kia mpasi za nza yayi. Kieleka, akuluntu a mpila yayi, ‘asadisi muna kiese kieto.’