Yakivana Kwayingi Muna Salu ya Nkubik’a Yave

Lusansu lwa Vernon Zubko

KUNA Stenen yasansukila, evata dina kuna zunga kia Saskatchewan, Canadá. Mase mame, Fred ye Adella, basianga ngolo mu lungisa nsatu za mwanda ye za nitu za yeto wana, mono yo mpangi ame ankento Aurellia kumosi y’abunzi ame Alvin, Allegra ye Daryl. Yamu unu, twakinu vutula matondo kwa mase meto muna kutulonga e ludi.

O s’eto wakala vo Nkristu akuswa, nteleki avema kikilu kakala. Wasalanga kwayingi muna kutudikila, kansi wasianga mpe ngolo kimana wantu awonso bazaya vo Mbangi a Yave. Wazolanga longa akaka e ludi. Kisinga vilakana ko o vema ye unkabu wandi. Nkumbu miayingi wampovesanga vo: “Uyivana muna salu ya nkubik’a Yave, muna mpila yayi ovenga mambu mayingi mampasi.”

Nkumbu miayingi, twayenda silanga umbangi muna nzila ye mavata makala lukufi. Ezak’e ntangwa diampasi diakalanga kwa mono. Konso mbanza, mwakala ye yimpumbulu ana basevanga yeto aleke. Lumbu kimosi vava yakala ye kimbuta kia mvu nana, yatelama vana konko kia nzila ye yinkanda-nkanda, Eyingidilu ye Despertai! vana moko, yazungwa kwa buka ki’aleke. Bakutumuna mpu yavwata yo sia yo vana nti wakala va ndambu. Kansi, mpangi mosi wambuta ona wantalanga, wamona dina diavangamanga. Wayiza vana yakala yo yuvula vo: “Vern, nkia diambu?” Vana vau, aleke awonso bamwangana. Kana una vo diambu diadi diambwesa wonga, yalongoka vo vava muntu kesilanga umbangi muna nzila, kafwete telamanga va fulu kimosi ko nze nti. Mana yalongoka ekolo yakala nleke, mampana mpe unkabu wa sila umbangi mu nzo ye nzo.

Mono yo Alvin twavubwa muna ngonde ya Mayu ya mvu wa 1951. Kimbuta kia mvu 13 yakala. Yakinu sungamena mpangi Jack Nathan, ona wavova elongi dia luvubu, watukasakesa twalembi viokesanga ngonde amvimba lembi zayisa akaka oma ma Yave. * Muna nzo eto, twabadikilanga e salu kia kimviti a nzila vo i salu kiambote tufwete sala muna ziku kieto. Muna kuma kiaki, vava yamanisa tanga sikola muna mvu wa 1958, yayenda sala salu kia kimviti a nzila kuna Winnipeg, Manitoba. Kanele vo se dieto wayangalalanga vava twasalanga entwadi e salu kia vala mabaya, yandi yo ngudi eto batukasakesanga twakota muna salu kia ntangwa ke ntangwa yo yambula vo ngyenda muna salu kia kimviti a nzila kuna Winnipeg.

Zunga Kiampa, Nkundi Ampa a Salu

Muna mvu wa 1959, ampangi kuna vula diakasakesa awana balenda wo vanga mu kwenda kuna Quebec, kwavavanga ateleki ayingi.  Yayenda sala salu kia kimviti a nzila kuna Montreal. Ediadi diasoba kikilu zingu kiame. O longoka Kifalanse yo kulukilwa mpila yakaka ya zingu, diambu diampa diakala muna zingu kiame. O nkengi eto a zunga wampovesa vo: “Kulendi vova ko vo, ‘Eyayi i nzila tuvutukila kuna nzo.’” Lulukisu lwambote lwakala.—1 Kor. 9:22, 23.

Vava yayenda kuna Quebec, kiakala yo muntu ko mu sala yandi salu kia kimviti a nzila. Kansi, mpangi mosi ankento, nkumbu andi Shirley Turcotte, ona yazayila kuna Winnipeg, wakituka nkundi ame a ntangwa zawonso vava twakazala muna ngonde a Fevelelo ya mvu wa 1961. Mase mandi mpe Yave batoma zolanga. Muna kolo kiakina, kiazaya wo ko vo osinga kituka nto a lukasakeso kuna kwa mono mu mvu miayingi.

Nkangalu a Salu kia Umbangi Muna Zunga ya Gaspé

Vava twalungisa mvu miole tuka twakazalela, twafilwa se aviti a nzil’a espesiale kuna Rimouski, Quebec. Muna mvu walanda, ampangi kuna vula batulomba vo twavanga nkangalu wa salu kia umbangi muna zunga ya sanga kia Gaspé, ye kuna este ya Canadá. E salu twavewa i kia kuna e mbongo a ludi una ufwene. (Kim. 11:6) Twazadisa ekalu dieto ye vioka 1.000 dia yinkanda-nkanda ye tezo kia 400 za nkanda kumosi ye madia ye nlele, i bosi twayantika o nkangalu eto a salu kia umbangi. Twasila umbangi muna mavata mayingi ma Gaspé. E rádio a mbanza yayina yalukisa nkangu vo Mbangi za Yave bezidi muna mbanza yo kubavovesa vo ke batambula nkanda mieto ko. Kansi, wantu ayingi ke babakula luzayisu lwalu ko, yau babanza vo kasakeswa bakasakeswa mu tambula e nkanda mieto. Muna kuma kiaki, ndonga batambula mio.

Muna mvu miami, o sila umbangi muna zunga yakaka ya Quebec diambu diampa diakala wau vo ke diavaninanga nswa ko. Nkumbu miayingi twatelameswanga kwa polisia. Ediadi diavangama kuna mbanza mosi vava twakayanga e nkanda muna salu kia nzo ye nzo. Polisia dimosi watuvovesa vo twenda yandi kuna nzo au a salu, yeto mpe twalemvoka. Vava twalwaka, twawana vo mfumu a mbanza wakanikina vo twayambula e salu kia samun’e nsangu zambote. Wau vo mfumu a mapolisia kakala ko muna lumbu kiakina, yavana kwa mfumu a mbanza o nkanda watuka kuna vula, kuna mbanza Toronto, wasasilanga o nswa tuna wau wa sila umbangi. Vava kamanisa tanga nkanda wau, vana vau wavova vo: “Tala, omono kizolele mambu ko. Mfumu a dibundu dia Katolika wampovesa vo yanusima.” Twazola vo o wantu muna zunga bazaya vo e salu kieto ke kiasimwa ko. Muna kuma kiaki, twavutuka kuna mbanza ina twasiminwa kwa polisia yo kwamanana sila umbangi.

Muna lumbu kialanda, vava twavutuka kwa mfumu a mapolisia, wafunga makasi wau kawá vo sima batusima. Twabakula vo makasi kikilu kakala mau vava kamokenanga yo mfumu a mbanza muna telefone. O mfumu a mapolisia watuvovesa vo, kele vo diambu ditubwididi, tufwete kumbokela kimana yandi kibeni katala diambu diadi. Kana una vo tu anzenza ye ke twazaya toma vova Kifalanse ko, twasolola wantu ambote ana batutambulanga. Kansi twakiyuvula vo: ‘Nga wantu awaya betambulwila e ludi?’ Twabaka e mvutu muna mvu mialanda vava twatunganga Maseka ma Kintinu muna zunga kia Gaspé. Twamona vo ayingi mun’awana twasila umbangi bakituka se mpangi zeto. Kieleka, Yave yandi kikilu owokesanga.—1 Kor. 3:6, 7.

Twatambula Lukau

Muna mvu wa 1970, mwan’eto ankento wawutuka. Lukau lwalu lwatuka kwa Yave lwawokesa e kiese muna zingu kieto. Shirley yo Lisa basalanga yame entwadi muna salu kia tunga Maseka ma Kintinu. Vava Lisa kafokola e sikola, wavova vo: “E Mama yo Papa, wau vo mono yanukatula muna salu kia ntangwa ke ntangwa, mfwete sia ngolo kimana yakituka se mviti a nzila.” Se vioka mvu 20, Lisa wakinu  sala se mviti a nzila kumosi yo nkaz’andi Sylvain. Yau awole, bena y’elau dia tunga fulu ya nsambila muna nsi zayingi. Ekani dia esi nzo eto i vevola e zingu kieto kimana twayivana muna salu kia Yave. Kivilakananga ko e mvovo mia Lisa vava kayantika salu kia kimviti a nzila. Kieleka, Lisa wankasakesa mu vutukila salu kia ntangwa ke ntangwa muna mvu wa 2001. Yamu wau yakinu sala se mviti a nzila. E salu kia kimviti a nzila kikundonganga o mfunu wa bunda Yave e vuvu muna mawonso ivanganga yo nata zingu kiavevoka, kansi kiakiese.

Zola ye Kwikizi Kivavwanga Muna Salu kia Tunga

Yave okundonganga vo, kele vo tukedi y’etima dia sala yo tambulwila konso salu katuvene, nsambu zayingi tuvwa. O sadila muna Comissão Regional de Construção yovo muna salu kia tunga fulu ya nsambila kumosi ye mpangi zame z’akala ye z’akento kuna Quebec ye mu fulu yakaka, elau diampwena kikilu.

Kana una vo malongi mefilanga asadi akaka kun’evovelo ke matoma kiá ko, bekezimanga nze ntetembwa vava betunganga Maseka ma Kintinu. Wau vo mpangi zazi azolwa besianga ntima miau muna salu, umbangu wau umonekanga kwa wantu. Kuna mfoko, betunganga nzo yambote isadilwa muna sambila Yave.

Nkumbu miayingi bekungyuvulanga vo: “Nkia fu ivavwanga kw’awana besalanga muna salu kia tunga Maseka ma Kintinu?” Edi yabakula muna salu kiaki vo, entete muntu kafwete zola Yave yo mwan’andi kumosi ye wan’angudi awonso. (1 Kor. 16:14) Diazole, muntu kafwete kala ye kwikizi yo lukwikilu. Kele vo mambu ke mavangamene mu mpila ina tuzolele ko, o nkwa kwikizi okwamanana landa luludiku lwa nkubik’a Nzambi. Lukwikilu lukumfila mu kuyivana diaka kuna mvevo muna salu kiaki mu lumbu ilanda.

Matondo kwa Yave

Kana una vo S’ame wafwa mu mvu wa 1985, yakinu sungamena elongi kampana dia kuyivana muna salu ya nkubik’a Yave. Nze akaka ana batambula nsendo au kun’ezulu, yandi mpe wakinu sala. (Lus. 14:13) Owau, ngudi ame se kimbuta kia mvu 97 kena kiau. Muna kuma kia kimbevo, ke lendanga diaka toma vova ko, kansi wakinu sungamena Nkand’andi a Nzambi. Muna nkanda kekutusonekenanga, oyikanga sono ya Nkand’a Nzambi yo kutukasakesa mu zindalala sadila Yave ye kwikizi kiawonso. Ekwe matondo tuvutulanga yeto awonso wana muna kala ye mase manzodi!

Ivutulanga mpe matondo kwa Yave mu kuma kia Shirley wa nkaz’ame ye nkundi ame a salu. Wakinu sungamena elongi kavewa kwa ngudi andi oku vo: “Vern, salu kiayingi kena kiau muna ludi. Muna kuma kiaki, ofwete longoka kunyambula vava kesadilanga akaka.” Vava twakazala se vioka mvu 49, nzengo twabaka za nunina kumosi yo sadila Yave kumosi. Kele vo yeto awole tusidi o moyo vava kifwaswa nza yayi, tuvutuka kala aleke kumosi yo kwamanana sadila Yave yakwele mvu. Elo, salu kiayingi twakalanga kiau muna “salu kia Mfumu.” (1 Kor. 15:58) Yave okutulunga-lunganga ye tuna ye vuvu vo ke tukondwa konso lekwa kiambote ko.

[Mvovo Vana Yand’a lukaya]

[Foto ina muna lukaya lwa 31]

“Ekani dia esi nzo eto i vevola e zingu kieto kimana twayivana muna salu kia Yave”