‘Vena yo Mosi wa ntu eno, o Kristu’

‘Ke nuyiki muntu ko vo, . . . ntu, kadi vena y’omosi wa Ntu eno, o Kristu.’ —MAT. 23:9, 10.

1. Mbangi za Yave nani bebadikilanga vo i Ntu au? Ekuma?

MABUNDU ma Kikristu kia Kimpangila mavwidi wantu bena vo mfumu, nze papa kuna Roma, cardial, bispo, reverendo ye mfumu za mabundu makaka. Mbangi za Yave ke bena yo muntu ko bebadikilanga vo ntu yovo mfumu au. Ke alongoki yovo alandi a muntu ko. Ediadi ngwizani dina ye ungunza kavova Yave mu kuma kia Mwan’andi, oku vo: “Wa, imvene se mbangi kwa zula, o ntu yo nkuluntu kwa zula.” (Yes. 55:4) E nkutakani y’Akristu akuswa mu nza yawonso kumosi ye mpangi zau “mameme makaka” ke bena yo muntu akaka ko una vo i ntu au avo ke ndiona ko kabavana o Yave. (Yoa. 10:16) Belandanga e mvovo mia Yesu vo: ‘Vena y’omosi wa Ntu eno, o Kristu.’—Mat. 23:10.

Mbasi Yafilanga Isaele

2, 3. Mwan’a Nzambi aweyi kafidilanga Isaele?

² Mvu miayingi una nkutakani y’Akristu ke yasikidisu ko, Yave wasadilanga mbasi mosi mu fila nkangu andi Isaele. Vava kavaikisa Aneyisaele muna Engipito, Yave wabavovesa vo: “Tala, mvitisila mbasi kuna ntu kàlunda muna nzila, kàkotesa muna fulu kina nkubikidi. Nutoma kuntala, nwawila nding’andi; ke nuntutis’ekudi ko: kadi kekunulolok’ekuzuka dieno ko: kadi nkumbu ame ina muna yandi.” (Luv. 23:20, 21) Tuzeye wo vo e mbasi yayi, ona wakala ye ‘nkumbu a Yave muna yandi,’ i Mwan’antete a Nzambi.

³ Una kawutukidi ko nze muntu, nanga o Mwan’a Nzambi yandi wayikilwanga muna nkumbu a Mikaele. Muna nkand’a Daniele, Mikaele oyikilwanga vo “nkuluntu [a nkangu a Daniele],” i sia vo, Isaele. (Dan. 10:21) Yakobo wasonga vo vitila lumbu ya Daniele, Mikaele wataninanga Isaele. Vava Mose kafwa, Satana wazola sadila evimbu diandi mu lungisa ekani diandi diambi, nanga mu fila nkangu a Isaele muna nsambila za teke. Mikaele kayambula ko vo ediadi diavangama.  Yuda wavova vo: “Mikaele, wa mbasi ambuta, una kazekana yo Nkadi ampemba, ofidìdi to kia Mose e mpaka, kakedi ya nkabu za kunzenga nzengo antiangu ko, ovovele kaka vo, o Yave usemba.” (Yuda 9) Vitila mbanza Yeriko yafwaswa, nanga Mikaele wa “nkuluntu a vu kia Yave,” wamoneka kwa Yosua mu kunkasakesa vo Nzambi okala yandi. (Tanga Yosua 5:13-15.) Vava nkwiya mosi kavava sima mbasi mu lembi zayisa nsangu zamfunu kwa Daniele wa ngunza, Mikaele wa mbasi ambuta wayenda kunsadisa.—Dan. 10:5-7, 12-14.

Mfidi Wasilwa Nsilu Wizidi

4. Nkia ungunza wazayiswa mu kuma kia ngiz’a Masia?

⁴ Vitila Mikaele kasadisa mbasi, Yave wafila mbasi Ngambiele kwa Daniele wa ngunza mu kunzayisa ungunza mu kuma kia ngiz’a “Masia wa Ntu.” (Dan. 9:21-25) * Vava kiafwana e ntangwa yasikidiswa, kuna mfoko a mvu 29 wa Tandu Kieto, Yesu wavubwa kwa Yoane. O mwand’avelela wakulumuka muna Yesu, tuka wauna wakituka se Kuswa, i sia vo, Kristu wa Masia. (Mat. 3:13-17; Yoa. 1:29-34; Ngal. 4:4) Nze Masia, wakituka se Mfidi angolo.

5. Aweyi Kristu kakadila Mfidi ekolo kasalanga salu kiandi ova ntoto?

⁵ Kuna lubantiku lwa salu kiandi ova ntoto, Yesu wasonga vo yandi i “Masia wa Ntu.” Wayantika sola alongoki yo vanga esivi diandi diantete. (Yoa. 1:35–2:11) Wakangalanga kumosi y’alongoki andi muna mavata mawonso ma Yuda, mu kwenda samun’e nsangu zambote za Kintinu. (Luka 8:1) Wabalonga una bafwete sadila salu kia umbangi yo kubasong’e mbandu muna vitang’o ntu muna salu kia samun’e nsangu zambote yo longa wantu. (Luka 9:1-6) Akuluntu Akristu o unu, bafwete tangininanga Yesu muna diambu diadi.

6. Kristu aweyi kasongela vo Mvungudi ye Mfidi?

⁶ Yesu wayika diambu diakaka disonganga una kenena se Mfidi vava kayitezanesa ye mvungudi anzodi. Kuna Oriente, avungudi befilanga kikilu mameme mau. Muna nkand’andi The Land and the Book (A Terra e o Livro), William M. Thomson wasoneka vo: “O mvungudi ku ntwala kekalanga, ke mu songa kaka nzila ko, kansi mu zaya vo e nzila yayina yambote. . . . Yo nkau [andi] vana koko, ofilanga mameme muna fulu ina ye titi yankunzu yo kubatanina vana moko ma mbeni.” Muna songa vo Mvungudi ye Mfidi ambote, Yesu wavova vo: “Mono i mvungudi ambote: o mvungudi ambote oyekwela moyo andi muna mameme. Omame mameme mewanga nding’ame, omono nzeye mo, mekundandanga.” (Yoa. 10:11, 27) Muna lungisa mvovo miandi, Yesu wafwa se kimenga muna wete dia mameme mandi. Kansi, Yave ‘wankundidika kuna koko kwandi kwalunene, kakala ntu yo Mvuluzi.’—Mav. 5:31; Ayib. 13:20.

Mfidi a Nkutakani y’Akristu

7. O Yesu aweyi kefidilanga e nkutakani y’Akristu?

⁷ Una katombokele ko kun’ezulu, Yesu ona wafulwa, wavovesa alongoki andi vo: “E wisa kiawonso ki’ezulu ye nza kiaveno kwa mono.” (Mat. 28:18) Yave wasadila Yesu mu fila mwand’avelela kw’alongoki andi kimana wabakumika muna ludi kia Kikristu. (Yoa. 15:26) Yesu wabungula mwand’avelela mun’Akristu a tandu kiantete muna lumbu kia Pentikosti kia mvu a 33 wa Tandu Kieto. (Mav. 2:33) Ekiaki i lumbu kiasikidiswa nkutakani y’Akristu. Yave watumbika Mwan’andi kun’ezulu mu kala se Ntu a nkutakani ova ntoto. (Tanga Efeso 1:22; Kolosai 1:13, 18.) Yesu ofilanga nkutakani y’Akristu muna mwand’avelel’a Yave. Osadilanga mpe ambasi ana ‘bekunsakalelanga.’—1 Pet. 3:22.

8. Nani kasadila o Kristu muna tandu kiantete mu fila alongoki andi ova ntoto? Nani kesadilanga o unu?

 ⁸ Muna mwand’avelela, Kristu wavana mpe ‘tukau twa wantu,’ akaka nze ‘avungudi ye alongi’ muna nkutakani. (Ef. 4:8, 11) Paulu wa ntumwa wavovesa akuluntu Akristu vo: “Nutoma kulunga-lunga kweno, y’ekambi diawonso, dina nwasilw’o ukengi kwa mwand’avelela, nwadikila dibundu dia Nzambi.” (Mav. 20:28) Vava nkutakani y’Akristu yasikidiswa, akengi awonso akuswa bakala. Antumwa ye akuluntu muna Yerusaleme yau basalanga nze buka kia selo yambuta. Kristu wasadilanga e buka kia selo yambuta mu vit’o ntu vana vena buka kiawonso kia “mpangi” zandi akuswa ova ntoto. (Ayib. 2:11; Mav. 16:4, 5) Mu lumbu yayi yambaninu, Kristu wavana kiyekwa kia “salanganu yandi yawonso,” i sia vo, mawonso ma Kintinu ova ntoto kwa “ntaudi akwikizi yo lulungalalu” ye mpangi za Buka kia Selo Yambuta bena vo Akristu akuswa, ana besunzulanga ntaudi yayi. (Mat. 24:45-47) Akristu akuswa ye mpangi zau mameme makaka bazeye wo vo bafwete lemvokela e Buka kia Selo Yambuta, kadi mu mpila yayi besongela vo Kristu wa Ntu au belemvokelanga.

Kristu Wayantika Salu kia Umbangi

9, 10. O Kristu aweyi kafidila salu kia samun’e nsangu zambote za Kintinu kimana zasayana mu nza yawonso?

⁹ Tuka kuna lubantiku, Yesu yandi kibeni wafilanga e salu kia samun’e nsangu zambote ye kia longa wantu omu nza yawonso. Wasikidisa una e nsangu zambote za Kintinu zifwete samunwinwa kwa wantu awonso ova ntoto. Ekolo kasalanga salu kiandi ova ntoto, Yesu wakanikina ntumwa zandi vo: “Muna nzila zula ke nwendi mo ko, ngatu kota mun’evata di’akwa Samaria: nwenda kaka kuna kwa mameme mavila ma nzo a Isaele. Wau nukwendanga, nulonga vo, e kintinu ki’ezulu se kin’omu ngenga.” (Mat. 10:5-7) Muna vema kwawonso, basilanga umbangi kw’Ayuda ye minkwikila mia kiyuda, musungula kunima Pentikosti ya mvu a 33 wa Tandu Kieto.—Mav. 2:4, 5, 10, 11; 5:42; 6:7.

¹⁰ I bosi, muna lusadisu lwa mwand’avelela, Yesu wasikidisa vo e nsangu zambote za Kintinu zasamunwa kwa esi Samaria, i bosi kwa wantu akaka bena vo ke Ayuda ko. (Mav. 8:5, 6, 14-17; 10:19-22, 44, 45) Muna lwakisa nsangu zambote kwa esi zula, Yesu yandi kibeni watunta Saulu wa mwisi Taso mu kituka se Nkristu. Yesu wavovesa Anania wa nlongoki andi vo: “Telama, wenda muna mvakala una vo, Nsingingi, nd’amvavi muna nzo a Yuda, o muntu, nkumbu andi Saulu, wa mwisi Taso: . . . Wenda: kadi [muntu] ndioyo i natinwa kiansola oku ngina, kia nata nkumbu ame vana ndose a zula ye ntinu, yo wan’a Isaele.” (Mav. 9:3-6, 10, 11, 15)  ‘Muntu ndioyo’ wakituka se Paulu wa ntumwa.—1 Tim. 2:7.

11. Aweyi Kristu kasadila mwand’avelela mu nungununa salu kia samun’e nsangu zambote?

¹¹ Vava e ntangwa yafwana ya sayanesa e salu kia samun’e nsangu zambote za Kintinu kw’esi zula, mwand’avelela wafila Paulu muna salu kia misionario kuna Ásia Menor ye kuna Europa. Luka wasoneka muna nkand’a Mavangu vo: “Una [ngunza z’Akristu y’alongi a nkutakani kuna Suria ya Antiokia] basadìdinge Mfumu, yo fionkonona, o mwand’avelela ovovele vo, numpawila Banaba yo Saulu muna salu kina yabasumina. Vava bafionkonona yo samba yo kubayambika moko, babasindikidì.” (Mav. 13:2, 3) Yesu yandi kibeni wabokela Saulu wa mwisi Taso mu kala se ‘natinwa kiandi kasola’ mu nata e nkumbu andi kwa zula. Ediadi disonganga vo Kristu wa Ntu a nkutakani yandi wafilanga e salu kia umbangi kimana kianungunuka. E mpila Yesu kasadila mwand’avelela mu fila salu kia umbangi yatoma moneka muna nkangalu wezole wa Paulu wa salu kia misionario. Lusansu lusonganga vo “o mwand’a Yesu,” i sia vo, Yesu muna mwand’avelela, wafila Paulu y’akw’andi mu sola e fulu bafwete kwenda. Muna mona-meso bazayiswa vo benda kuna Europa.—Tanga Mavangu 16:6-10.

Una Yesu Kefidilanga Nkutakani Andi

12, 13. O nkand’a Lusengomono aweyi usongelanga vo Kristu ozayanga mana mevangamanga muna konso nkutakani?

¹² Muna tandu kiantete, Yesu wazayanga mawonso mavangamanga muna nkutakani z’alandi andi akuswa. Wazayanga kimwanda kia konso nkutakani. E ziku kia diambu diadi kimonekanga vava tutanganga nkand’a Lusengomono kapu kia 2 ye kia 3. Wayika nkumbu za nkutakani nsambwadi, zawonso kuna Ásia Menor. (Lus. 1:11) Tuna ye kuma kiasikila mu kwikila vo wazayanga mpe kimwanda kia nkutakani zawonso z’alandi andi zakala ova ntoto muna tandu kiakina.—Tanga Lusengomono 2:23.

¹³ Yesu wasanisina nkutakani zakaka mu kuma kia luzindalalu lwau, kwikizi kiau muna ntangw’ampasi, lukwikilu lwau muna diambu diandi yo venga awana bakitukanga avengomoki. (Lus. 2:2, 9, 13, 19; 3:8) Kuna diak’esambu, wavana elongi diasikididi kwa nkutakani zakaka kadi bayambula vo o zola kwau muna yandi kwavola yo yambulwila nsambila za teke ye zumba, y’awana basianga mpambula. (Lus. 2:4, 14, 15, 20; 3:15, 16) Wau vo nkengi anzodi, kana nkutu kw’awana kavana elongi, Yesu wavova vo: “Konso ana nzolele, ikubasemba yo longa: dianu vo, si’e sungididi, yo vilukw’o ntima.” (Lus. 3:19) Kana una vo kun’ezulu kakala, Yesu wasadila mwand’avelela mu fila e nkutakani z’alongoki andi ova ntoto. Kuna mfoko a nkanda kafila kwa nkutakani zazina, Yesu wavova vo: “O nkwa matu, mbula kaw’owu uvovele o mwanda kuna kwa mabundu.”—Lus. 3:22.

14-16. (a) Yesu aweyi kesongelanga vo Mfidi ambote a nkangu a Yave ova ntoto? (b) Wau vo Yesu una y’alongoki andi “e lumbu yawonso, yakuna nsuk’a tandu,” nkia nluta ditwasanga? (c) Adieyi tubadika mun’elongi dilanda?

¹⁴ Tumwene vo Mikaele (Yesu) wasonga vo Mfidi angolo kakala muna Isaele. Kuna  kwalanda, Yesu Mfidi a nkwa unkabu ye mvungudi anzodi kuna kw’alongoki andi a tandu kiantete. Ekolo kasalanga salu kiandi ova ntoto, Yesu wavitang’o ntu muna salu kia umbangi. Vava kafuluka, wakwamanana fila salu kia samun’e nsangu zambote za Kintinu.

¹⁵ Muna mwand’avelela, Yesu ofila salu kia umbangi yakuna nsuk’a nza. Una katombokele ko kun’ezulu, Yesu wavovesa alongoki andi vo: “Oyeno nutambula nkuma, vava kekunuyiz’o mwand’avelela; oyeno mpe nukala mbangi zame muna Yerusaleme, yo muna Yuda ye Samaria yawonso, yo kuna nsuk’a nza.” (Mav. 1:8; tanga 1 Petelo 1:12.) Muna mfil’a Kristu, e salu kia umbangi kiasalwa una ufwene muna tandu kiantete.—Kol. 1:23.

¹⁶ Kansi, Yesu wasonga vo e salu kiaki kikwamanana yamuna lumbu yansuka. Vava katuma alandi benda samun’e nsangu zambote yo kitula wantu a zula yawonso s’alongoki, Yesu wasia nsilu vo: “Ngina yeno e lumbu yawonso, yakuna nsuk’a tandu.” (Mat. 28:19, 20) Tuka katumbikilwa se ntinu muna mvu wa 1914, Kristu osonganga kikilu vo una y’alongoki andi yo vit’o ntu nze Mfidi au. Mun’elongi dilanda, tubadika e salu kesalanga tuka muna mvu wa 1914.

[Mvovo Vana Yand’a lukaya]

Yuvu ya Lufimpu

• Aweyi Mwan’a Nzambi kasongela vo Mfidi ambote muna Isaele?

• Kristu aweyi kefidilanga e nkutakani andi ova ntoto?

• Kristu aweyi kefidilanga e salu kia samun’e nsangu zambote kimana kiasayana?

• Adieyi disonganga vo Kristu ozeye kimwanda kia konso nkutakani?

[Yuvu ya Longoka]

[Foto ina muna lukaya lwa 21]

“Mvitisila mbasi kuna ntu kàlunda muna nzila”

[Foto ina muna lukaya lwa 23]

Nze muna tandu kiantete, Kristu osadilanga ‘tukau twa wantu’ mu vungula ekambi diandi