“Asongi Bekezima nze Ntangwa”

“I bosi asongi bekezima nze ntangwa muna kintinu ki’Es’au.”​—⁠MAT. 13:⁠43.

1. Nkia mambu maswaswana mu kuma kia Kintinu kayika o Yesu muna yingana?

YESU KRISTU wasadila yingana mu songa mambu maswaswana ma Kintinu. ‘Wavovanga kwa ndonga muna yingana; kasidi kubavovesa diambu diakondwa kingana ko.’ (Mat. 13:​34) Muna kingana kia kuna mbongo a Kintinu, Yesu wasonga e mpila ntim’a muntu ulenda tambulwila nsangu zambote ye salu kia Yave kia menesa muna mwanda. (Maku 4:​3-9, 26-​29) Yesu wayika mpe kingana mu kuma kia wokela kwa wantu ana bewanga nsangu za Kintinu, kana una vo ezak’e ntangwa o wokela kwaku ke kumonekanga vana vau ko. (Mat. 13:​31-​33) Vana ntandu, wasonga vo ke yau awonso ko ana bewang’e nsangu za Kintinu i bekota muna Kintinu.​—⁠Mat. 13:​47-50. *

2. Muna kingana kia Yesu kia masa ye mbongo ambi, e mbongo ambote nki isonganga?

² Kansi, kimosi muna yingana ya Yesu, nkutika y’awana beyala yo Yesu muna Kintinu kiandi kiyikanga. E kingana kiaki kiyikilwanga vo kingana kia masa ye mbongo ambi, kiasonama muna Matai kapu kia 13. Kana una vo muna kingana kiakaka Yesu wavova vo e mbongo yakunwa i “diambu dia kintinu,” muna kingana kiaki, wasonga vo e mbongo ambote diambu diakaka iyikanga, i sia vo, “wan’a kintinu.” (Mat. 13:​19, 38) Ke awana beyalwa kwa Kintinu ko, kansi, “wana” yovo akw’evwa muna Kintinu.​—⁠Roma 8:​14-17; tanga Ngalatia 4:​6, 7.

Kingana kia Masa ye Mbongo Ambi

3. Yika e diambu kawanana diau o muntu oyikwanga muna kingana ye nzengo kabaka mu fokola e diambu diadi.

³ E kingana owu kivovanga: “E kintinu ki’ezulu kitezaniswa yo muntu wakuna mbongo ambote muna mpatu andi: wau kilele o wantu, o ntantu andi wizidi kuna mbongo ambi munansi a masa, wele kwandi. E ndembe ovo zitumbulukidi yo yima mbongo, i bosi, e mbongo ambi imonekene mpe. E ntaudi za vwa-nzo zizidi kwa yandi, oku vo, e mfumu, nga kukunini mbongo ambote muna mpatu aku ko e? Akweyi ozevo ibakìdi e mbongo ambi? E ntaudi zimvovese vo, ng’ozolele wo vo twenda yo kutik’e? Ovovele vo, ve; unkwa kala vo wau nukutika mbongo ambi, nwavuza yo, yo masa kumosi. Nuyambula yakudila kumosi yamuna nsâlu mvovesa nsâdi vo, nukutikil’ekulu e mbongo ambi, nukanga yo muna mbubika, yayokwa: vo i masa, nusia mo mun’elundilu diame.”​—⁠Mat. 13:​24-30.

4. (a) Nani oyikwanga muna kingana kiaki? (b) Nkia ntangwa ye aweyi Yesu kayantikila e salu kia kuna mbongo yayi?

⁴ Nani wakuna e mbongo ambote muna mpatu? Yesu wavana e mvutu za kiuvu kiaki vava kavovesa alongoki andi  vo: “Ndion’okunini e mbongo ambote i Mwan’a muntu.” (Mat. 13:​37) Yesu wa “Mwan’a muntu,” wakubika e mpatu mu kuna e mbongo muna mvu ntatu ye ndambu mia salu kiandi ova ntoto. (Mat. 8:20; 25:31; 26:​64) Tuka kina kia Pentikosti ya mvu a 33 wa Tandu Kieto, Yesu wayantika kuna e mbongo ambote, i sia vo, “wan’a kintinu.” E salu kia kuna kiayantika vava Yesu, ona watumwa kwa Yave, kabungula mwand’avelela kw’alongoki andi yo kubakusa se wan’a Nzambi. * (Mav. 2:​33) E mbongo ambote yanungunuka yo yima e masa. Muna kuma kiaki, ekani diakuninwa e mbongo ambote i kutika lutangu lw’awana bekituka akw’evwa yo yala yo Yesu muna Kintinu.

5. Nani i ntantu oyikwanga muna kingana? Aki nani betezaneswanga ye mbongo ambi?

⁵ Nani i ntantu? Nani i mbongo ambi? Yesu wavova vo, o ntantu i “Nkadi Ampemba.” E mbongo ambi isonganga “wan’a mbi.” (Mat. 13:​25, 38, 39) E mbongo ambi kayika o Yesu i mbundu ambi. E mbundu yayi vava iyantikanga o mena yafwanana ikalanga ye masa. Ediadi betela dina ye Akristu a Kimpangila ana bekiyikilanga vo wan’a Kintinu, kansi ke beyimanga mbongo ambote ko. Akristu awaya akivunina, ana bekiyikilanga vo alandi a Kristu, yau  kieleka i “mbongo” a Nkadi Ampemba wa Satana.​—⁠Etu. 3:⁠15.

6. E mbongo ambi nkia ntangwa ya sengomoka? Aweyi o wantu ‘balekela’ muna kolo kiokio?

⁶ Awana bena nze mbongo ambi, nkia ntangwa basengomoka? Yesu wavova vo: “Wau kilele o wantu.” (Mat. 13:​25) Nkia ntangwa diavangama? Tulenda solola e mvutu muna mvovo mia Paulu wa ntumwa kw’akuluntu muna Efeso: “Nzeye wo vo, ovo nkatukidi, mevwa mansita mekota vovo nwina, mana ke mevûkis’ekambi ko; vovo nwina yeno kibeni mpe, vetelama wantu, ana bevova mambu mabendomoka, bavol’alongoki bend’abalandi.” (Mav. 20:​29, 30) Walukisa akuluntu awaya bazindalala yingila muna mwanda. Vava antumwa bafwa, ana ‘bavekekanga’ yovo kakidila avengomoki, Akristu ayingi baleka tulu muna mwanda. (Tanga 2 Tesalonika 2:​3, 6-8.) Ediadi diavangama vava o vengomoka kwayantika.

7. Nga masa makaka makituka mbongo ambi? Sasila.

⁷ Yesu kayika ko vo e masa makituka mbongo ambi, kansi, mbongo ambi yakunwa vana vena masa. Muna kuma kiaki, e kingana kiaki ke kiyikanga Akristu ana bayambula e ludi ko. Kansi, ngolo za Satana kiyikanga za yivisa e nkutakani y’Akristu mu vava mo kotesa yimpumbulu. Vava Yoane wa ntumwa, ona wasukinin’o fwa kakituka se nunu, o vengomoka kwawokela kikilu.​—⁠2 Pet. 2:​1-3; 1 Yoa. 2:⁠18.

“Nuyambula Yakudila Kumosi Yamuna Nsâlu”

8, 9. (a) E nkanikinu kavana o Mfumu kwa ntaudi zandi nkia nsasa wakala kw’awana bawá kingana kia Yesu? (b) E masa ye mbongo ambi aweyi yanungunukina kumosi muna ndungana kingana kiaki?

⁸ E ntaudi za vwa-nzo banzayisi e nsangu yo kunyuvula vo: “Ng’ozolele wo vo twenda yo kutik’e [mbongo ambi]?” (Mat. 13:​27, 28) E mvutu zandi zilenda sivikisa. Wabavovesa vo bayambula e masa ye mbongo ambi yakudila kumosi yamuna nsâlu. Nkanikinu wau nsasa wakala kw’alongoki a Yesu. Bazaya wo vo diampasi dikalanga mu swaswanesa e masa ye mbongo ambi. Awana basalanga e salu kia mpata nsengo bazaya wo vo e mianzi mia mbundu ambi mizingananga ye mianzi mia masa. * Tumwene e kuma o Mfumu kavovela kwa ntaudi zandi vo bavingila.

⁹ Diau adimosi mpe, vioka mvu miayingi, mabundu ma Kikristu kia Kimpangila mavaikisa mbongo ayingi yambi​—⁠entete edi dia Católica Romana ye mabundu ma Ortodoxa, i bosi mabundu ma Protestante masayana. Muna kolo kiau akimosi, e mbongo ambote yakunwa mu nza. Vwa-nzo oyikwanga muna kingana, wavingila ye luzindalalu lwawonso ekolo e mbongo yanungunukanga yavana kifwana ntangwa ya kutika.

Ntangw’a Nsâlu Yafwana

10, 11. (a) O nsâlu nkia ntangwa wayantika? (b) Awana bafwananene ye mbongo ambote, aweyi bekutikilwanga mun’elundilu dia Yave?

¹⁰ Yesu wavova vo: “O nsâlu i mbaninu a nza; e nsâdi i mbasi.” (Mat. 13:​39) Muna lumbu yambaninu ya tandu kiaki kiambi, vena ye salu kia vambula kisalwanga​—⁠o wan’a Kintinu mu kutikwa bena yo vambuka y’awana bafwananene ye mbongo ambi. Muna kuma kiaki, Petelo wa ntumwa wavova vo: “I ntangwa yiyi ya bantik’o lufundisu muna nzo a Nzambi: kansì  tu, ovo omu yeto mubantika, ozevo e nsukilu awana balembi lemvokel’e nsangu zambote za Nzambi ayeyi.”​—⁠1 Pet. 4:17.

¹¹ Ke kolo ko, vava kiayantika e lumbu yambaninu yovo “mbaninu a nza,” awonso bakiyikilanga vo Akristu akieleka bayantika fundiswa, kana “wan’a kintinu” yovo ‘wan’a ndiona wambi.’ Entete, Babele Anene yabwa, i bosi wan’a Kintinu balungalakeswa vava kiayantika o nsâlu. (Mat. 13:​30) Kansi, awana bafwananene ye mbongo ambote, aweyi bekutikilwanga mun’elundilu dia Yave? Awana bekutikwanga bekotanga muna nkutakani y’Akristu, muna bevwilanga edienga dia Nzambi yo taninwa yovo tambula nsendo au wakwenda kun’ezulu.

12. E nkutika kolo kwa izingila?

¹² E mfundisa kolo kwa izingila? Yesu wayikila nsâlu nze “nsungi,” ediadi disongele vo fikolo fivioka. (Lus. 14:​15, 16) E mfundisa y’Akristu akuswa yakinu vangama mu lumbu yayi yambaninu. Ifokoka vava yau awonso betambula nsendo au.​—⁠Lus. 7:​1-4.

13. E mbongo ambi aweyi inina se sakuba? Aweyi bevangilanga umpumbulu?

¹³ Aki nani bekutikwa muna Kintinu? Aweyi benena se sakuba ye avangi a umpumbulu? (Mat. 13:​41) Vioka mvu miayingi, mfumu za mabundu ma Kikristu kia Kimpangila bafwananene ye mbongo ambi, mu vunginika bena o wantu. Bevanganga wo muna longa malongi mana mekendelekanga Nzambi, i sia vo, “e sakuba yawonso,” nze i longi dia bilungi bia tiya y’elongi dia Nzambi mu ntatu. Afidi ayingi a mabundu mbandu ambi besonganga kwa minkwikizi miau muna vanganga kikundi ye nza ye mavangu mau ma zumba. (Yak. 4:⁠4) Vana ntandu, Kikristu kia Kimpangila bekwamanananga yambulwila mavangu ma zumba mevanganga minkwikizi miau. (Tanga Yuda 4.) Kansi, bakinu songa nkenda ye vumi wa kivunina. Diakiese wau vo wan’a Kintinu bevambulwanga y’awana bafwananene ye mbongo yayi yambi ye malongi ma luvunu metesesang’e sakuba.

14. Awana bafwananene ye mbongo ambi aweyi bedidilanga yo kwetesa meno?

¹⁴ Awana bafwananene ye mbongo ambi aweyi bedidilanga yo kwetesa meno? (Mat. 13:​42) ‘O wan’a ndiona wambi’ bebangamanga vava “wan’a kintinu” besenzekanga malongi maluvunu m’awana batezaneswa ye mbongo ambi. Bekendalalanga mpe wau vo lutangu lwa minkwikizi miau mu kuluka luna kumosi ye mfumu zau.​—⁠Tanga Yesaya 65:​13, 14.

15. E mbongo ambi aweyi yikutikilwa yo yokwa vana tiya?

¹⁵ E mbongo ambi aweyi yikutikilwanga yo yokwa vana tiya? (Mat. 13:​40) O kutikwa kwaku i lufwasu lwa mbongo ambi. O tubwa vana eyanga dia tiya i lufwasu lwa mvu ya mvu. (Lus. 20:14; 21:⁠8) Avunginiki  awaya, Akristu a Kimpangila ana betezaneswanga ye mbongo ambi, besukiswa muna kolo kia ‘mpasi zayingi.’​—⁠Mat. 24:⁠21.

“Bekezima nze Ntangwa”

16, 17. Adieyi kavova Malaki mu kuma kia tempelo a Nzambi? Nkia ntangwa diayantika lungana?

¹⁶ Awana bafwananene ye masa, nkia ntangwa “bekezima nze ntangwa”? (Mat. 13:​43) Muna velelesa tempelo a Nzambi, Malaki wavova vo: “Mfumu ona nuvava, kuna kinsalukis’oluakila muna tempelo andi, i nkunzi ekangu ona nuyangalela, se kekwiza, i kavovele o Yave a vu. Kansi nani osiamina lumbu kia ndwak’andi? nani otelama vava kemoneka? kadi nze tiya twa nkenzi a tadi i kena nze nzabau a nsukudi: kala kekala se nkenzi yo mvelelesi a palata, kavelelesa wan’a Levi, okubakenza nze wolo ye palata; i ntambikila betambikil’o tukau kwa Yave muna unsongi.”​—⁠Mal. 3:​1-3.

¹⁷ Omu tandu kieto, ungunza wau wayantika lungana muna mvu wa 1918 vava Yave kumosi ye “nkunzi ekangu,” i sia vo, Yesu Kristu, bakingula e tempelo a mwanda. Malaki wayika dina divangama vava luveleleso lufokoka. Wavova vo: “Nuvutuka nwamona nswaswani mun’asongi ye yimpumbulu, muna ndion’osadila Nzambi yo ndion’olembi kunsadila.” (Mal. 3:​18) O nsâlu wayantika vava Akristu akieleka bavutukila vema kwau muna salu kia umbangi.

18. Nkia diambu kayika Daniele divangamanga mu lumbu yeto?

¹⁸ Mu kuma kia lumbu yeto, Daniele wa ngunza wavova vo: “Alungaladi bekezima nze lezima kwa ngambwila; awana bevilul’ebidi yamuna nsongi nze ntetembwa yakwele mvu.” (Dan. 12:⁠3) Aki nani bekezimanga nze ntangwa? Ka lukatikisu ko vo i Akristu akuswa, mbongo ambote ina Yesu kayika muna kingana kiandi. E ndong’ayingi y’awana bena nze mameme bebakulanga vo e nkutika y’Akristu a Kimpangila bafwananene ye mbongo ambi mu vangama ina. Vava beyikamanga e nsadiswa ya Isaele a mwanda, awana beyalwa kwa Kintinu, betemesanga mpe ntemo au mu nza yayi ina mu tombe.​—⁠Zak. 8:23; Mat. 5:​14-16; Fili. 2:⁠15.

19, 20. “Wan’a kintinu” nki bevingilanga y’etima diawonso? Adieyi tufimpa mun’elongi dilanda?

¹⁹ O unu, “wan’a kintinu,” bevingilanga y’etima diawonso o nsendo au kun’ezulu. (Roma 8:​18, 19; 1 Kor. 15:53; Fili. 1:​21-​24) Kansi, ekolo bevingilanga lumbu kiaki, bafwete sikila ye kwikizi yo kwamanana kezima nze ntangwa, mu songa vo baswaswana yo ‘wan’a ndiona wambi.’ (Mat. 13:38; Lus. 2:​10) Ekwe kiese tuna kiau wau tuvwidi elau dia mona e nluta mia ‘nkutika’ ya mbongo ambi mu lumbu yeto!

²⁰ Kansi, nkia ngwizani ina vana vena wan’a Kintinu ye ndong’ayingi y’awana bena ye vuvu kia zingila ova ntoto yakwele mvu, nze nkangu uyalwa kwa Kintinu? Elongi dilanda divana e mvutu za kiuvu kiaki.

[Mvovo Vana Yand’a lukaya]

Nga Osungamenanga?

Muna kingana kia Yesu kia masa ye mbongo ambi, e mvovo miami adieyi misonganga?

• Mbongo ambote

• Muntu wakuna e mbongo

• Kuna mbongo

• Ntantu

• E mbongo ambi

• Nsâlu

• Elundilu

• Dilu ye nkweteso a meno

• Eyanga dia tiya

[Yuvu ya Longoka]

[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 20]

Mbongo ambote yayantika kunwa kina kia Pentikosti ya mvu a 33

[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 23]

Owau, awana bena nze mbongo ambote bena mun’elundilu dia Yave

[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 23]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.