Yinki zola monisa “Kuzola bambeni na beno”?
Mvutu ya Biblia
Na Disolo na zulu ya mongo, yina mezabana mingi, Yesu tubaka: ‘Beno . . . zola bambeni na beno.’ (Matayo 5:44; Luka 6:27, 35) Na bampova yango, yandi zolaka tuba ti beto fueti salaka mambu na nzola, na bantu yina kezolaka beto ve to yina kesadilaka beto mambu kondua lunungu.
Yesu monisaka nzola na bambeni na yandi na kunlemvukilaka bantu yina vuandaka niokola yandi. (Luka 23:33, 34) Malongi na yandi na diambu metadila kuzola bambeni na beto kele na nguizani na mambu yina Masonukua ya Ebreo metuba, yina bakebokilaka mingi Ancien Testament.—Kubasika 23:4, 5; Bingana 24:17; 25:21.
‘Beno tatamana kuzola bambeni na beno mpe kusambila samu na bantu yina kena kumonisa beno mpasi.’—Matayo 5:43, 44.
Na disolo yayi
Yinki kele ndambu ya mitindu yina beto lenda zola bambeni na beto?
Mambu yina bantu ketubaka na diambu metadila kuzola bambeni na beto
Samu na yinki kuzola bambeni na beto?
Nzambi mepesa kifuani. Nzambi ‘kele mbote samu na bantu yina mekondua butondi mpe bantu ya yimbi.’ (Luka 6:35) Yandi ‘kebimisaka muini na yandi . . . na bantu ya yimbi.’—Matayo 5:45.
Nzola lenda tinda mbeni na kusoba. Biblia kena kulomba beto beto sadila bambeni na beto mambu na kimpombo, na kutubaka ti kana beto mesala mutindu yina, beto ‘ketula makala ya tiya na zulu ya yintu na yandi.’ (Bin. 25:22) Kifuani yango mekokana na diambu metadila kutula na tiya bima ya mfunu yina kekatukaka na yinsi ya ntoto samu na kubimisa kaka mabanga ya valere. Mutindu mosi, kana beto kena kumonisa kimpombo na muntu yina kezolaka beto ve, beto lenda kitisa nganzi na yandi mpe kubimisa bikadulu ya mbote yina kele na yandi.
Yinki kele ndambu ya mitindu yina beto lenda zola bambeni na beto?
‘[Beno] sala mambu ya mbote na bantu yina keyinaka beno.’ (Luka 6:27) Biblia metuba, ‘kana mbeni na nge kele na nsatu, pesa yandi madia; kana yandi kele na nsatu ya maza, pesa yandi kima ya kunua.’ (Baroma 12:20) Beto lenda mona mitindu yankaka ya kumonisa nzola na bambeni na beto na kusadilaka bampova yayi ya mfunu ya Yesu: ‘Mutindu beno kezolaka ti bantu sadila beno mambu, beno sala mutindu mosi samu na bau.’—Luka 6:31.
‘[Beno] sakumuna bantu yina kesingaka beno.’ (Luka 6:28) Beto kesakumunaka bambeni na beto na kutubaka na bau na mutindu ya mbote mpe na kimpombo, ata kana bakena kutubila beto mambu na mutindu ya yimbi. Biblia metuba: ‘Beno vutula ve . . . kufinga na kufinga. Kasi, beno sakumuna.’ (1 Piere 3:9) Dilongi yango lenda sadisa beto na kulemba kuyina bantu yankaka.
‘[Beno] sambila samu na bantu yina kefingaka beno.’ (Luka 6:28) Kana muntu mefinga beno, beno vutula ve ‘yimbi samu na yimbi.’ (Baroma 12:17) Kasi, beto lomba na Nzambi yandi nlemvukila yandi. (Luka 23:34; Bisalu 7:59, 60) Na kisika ya kuvutula yimbi na yimbi, bikila Nzambi kiyekua ya kusadila muntu yango mambu na kutadila bansiku na Yandi ya kukoka.—Levi 19:18; Baroma 12:19.
‘Beno tatamana kuzola bambeni na beno, na kusalaka mambu ya mbote na bantu yina keyinaka beno, na kusakumunaka bantu yina kesingaka beno, mpe na kusambilaka samu na bantu yina kefingaka beno.’—Luka 6:27, 28.
Beno vuanda na ‘ntima yinda mpe kimpombo.’ (1 Bakorinto 13:4) Na nsasulu na yandi yina mezabana na diambu metadila nzola, Paulo ntumua Muklisto sadilaka mpova (a·gaʹpe), mpova ya Greki yina beto lenda mona diaka na bampova yina kele na Matayo 5:44 mpe Luka 6:27, 35. Beto kemonisaka nzola ya Buklisto ya mutindu yina ata na bambeni na beto na kuvuandaka na ntima yinda mpe kimpombo, kondua kimpala, kondua lulendo, to bampova ya kuluadisa.
‘Nzola kele ntima yinda mpe kimpombo. Nzola kele na kimpala ve. Yakekukikumisaka ve, yakevimbaka ve na lulendo, yakesalaka ve mambu ya nsoni, yakesosaka ve mambote na yau mosi, yakefuemaka ve, yakelundaka ve yimbi na ntima. Yakesepelaka ve na mambu ya kukondua lunungu, kasi yakesepelaka na kedika. Yakekangaka ntima na mambu nionso, yakendiminaka mambu nionso, yaketulaka ntima na mambu nionso, yakekangaka ntima na mambu nionso. Nzola kesukaka ve.’—1 Bakorinto 13:4-8.
Beto fueti nuana mvita na bambeni na beto?
Ve, samu Yesu longaka banlonguki na yandi ti bafueti nuanisa ve bambeni na bau. Na kifuani, ntangu yandi luengisaka bau ti bakenuanisa Yerusaleme, yandi tubilaka bau ve ti babikana kuna mpe banuana, kutu yandi tubilaka bau, batina. (Luka 21:20, 21) Yesu tubilaka diaka ntumua Petelo: ‘Vutula mbele na nge ya mvita na kisika na yau, samu bantu nionso yina kebakaka mbele ya mvita kekufua na mbele ya mvita.’ (Matayo 26:52) Biblia mpe bantu ya istuare memonisa ti, banlonguki ya Yesu na siekle ya ntete vuandaka kuenda ve na mvita samu na kunuanisa bambeni na bau. a—2 Timoteo 2:24.
Mambu yina bantu ketubaka na diambu metadila kuzola bambeni na beto
Mambu yina bantu ketubaka: Nsiku ya Nzambi vuandaka lomba na Bayisaele bayina bambeni na bau.
Diambu ya kedika: Nsiku vuandaka ve na ntumu ya mutindu yina. Kutu, yavuandaka lomba na Bayisaele bazola bafinangani na bau. (Levi 19:18) Atako mpova “finangani” vuandaka monisa kaka bantu yankaka, Bayuda yankaka sobaka nsasulu na yau samu yakuma kumonisa kaka muntu yina kele Muyuda, mpe bavuandaka tadila bantu yina vuandaka ve Bayuda lokola bambeni na bau yina bafueti yina. (Matayo 5:43, 44) Yesu sembaka makanisi na bau ya yimbi na kupesaka bau kifuani ya Musamaria ya ntima ya mbote.—Luka 10:29-37.
Mambu yina bantu ketubaka: Kuzola bambeni na beto zola monisa kundima bikadulu na bau ya yimbi.
Diambu ya kedika: Biblia memonisa ti beto lenda zola muntu kondua kundima bikadulu na yandi ya yimbi. Na kifuani, Yesu mangaka kinkesi, kasi yandi sambilaka samu na bantu yina vuandaka kufua yandi. (Luka 23:34) Mpe yandi vuandaka yina mambu ya yimbi, to masumu, kasi yandi pesaka luzingu na yandi samu na bantu ya masumu.—Yoane 3:16; Baroma 6:23.
a Mukanda mosi (The Rise of Christianity) yina sonamaka na E. W. Barnes metuba: “Kutadila mbotembote bansangu nionso yina beto kele na yau memonisa beto ti ata Muklisto mosi ve kumaka soda tii na kilokola ya Marcus Aurelius [yina vuandaka amperere ya Roma kubanda mvula 161 tii na mvula 180 ya ntangu na beto]; mpe ata soda mosi ve, tatamanaka kusala kisalu ya soda na manima ya kukuma Muklisto.”