1-2. (a) Samu na yinki ntumua Paulo lendaka tuba ti nzola kele kikadulu yina ‘meluta nene’? (b) Yinki biuvu beto ketadila?

 NTANGU ntumua Paulo tubilaka kiminu, kivuvu, mpe nzola, yandi sukisaka na kutuba ti ‘na mambu [bikadulu] yango nionso tatu, nzola meluta mfunu.’ (1 Bk. 13:13) Samu na yinki ntumua Paulo tubaka mutindu yina? Samu na bilumbu kena kuiza, beto kevuanda diaka ve na nsatu ya kuvuanda na kiminu na bansilulu ya Nzambi, to kivuvu ti bansilulu yango kekokisama samu yakekokisama deja. Kasi beto kevuanda ntangu nionso na nsatu ya kuvuanda na nzola samu na Yehova mpe samu na bantu. Ya kedika, nzola na beto samu na bau ketatamana kukula samu na mvimbamvimba.

² Lokola beto kevuanda ntangu nionso na nsatu ya nzola, beto ketadila biuvu tatu. Ya ntete, samu na yinki beto fueti monasana nzola? Ya zole, yinki mutindu beto kemonasanaka nzola? Ya tatu, yinki mutindu beto lenda tatamana kukumisa nzola na beto ngolo?

3. Yinki bamfunu beto kele na yau ya kumonasana nzola?

³ Samu na yinki yakele na mfunu samu na beto na kumonasana nzola? Ntangu beto kemonisaka nzola na bampangi na beto, beto kemonisaka ti beto kele Baklisto ya kedika. Yesu tubilaka bantumua na yandi: ‘Na mutindu yango, bantu nionso kezaba ti beno kele banlonguki na munu​—kana beno kele na nzola kati na beno.’ (Yoa. 13:35) Diaka, kumonasana nzola ketaninaka bumosi na beto. Paulo bokidilaka nzola, kima yina ‘kekangikisaka  beto na mutindu ya kukoka.’ (Kol. 3:14) Kasi, yakele na mfunu yankaka yina beto fueti monasana nzola. Ntumua Yoane sonikinaka bampangi na yandi Baklisto: ‘Muntu yina kezolaka Nzambi fueti zola mpe mpangi na yandi.’ (1 Yn. 4:21) Ntangu beto kemonasanaka nzola, beto kemonisaka ti beto kezolaka Nzambi.

4-5. Pesa kifuani ya mutindu nzola na beto samu na Nzambi kele na nguizani na nzola na beto samu na bantu yankaka.

⁴ Na yinki mutindu nzola na beto samu na Nzambi kele na nguizani na nzola yina beto kemonisinaka bampangi na beto? Na kifuani, beto tala nguizani yina kevuandaka kati na ntima na beto mpe bitini yankaka ya nzutu. Kana munganga mesimba musisa ya diboko na beto samu na kuzaba kana yakena kubula malembe to ngolo, yandi lenda zaba mutindu mavimpi ya ntima na beto kele. Yinki mutindu beto lendaka sadila nsikudukusu yayi na diambu metadila nzola?

⁵ Mutindu kaka munganga kele na dikoki ya kuzaba mavimpi ya ntima na beto na kusimbaka kaka musisa ya diboko na beto, mutindu mosi mpe beto lenda zaba kana nzola na beto samu na Nzambi kele ngolo na kutalaka mutindu beto kena kumonisa nzola na bantu yankaka. Kana beto memona ti nzola samu na bampangi na beto Baklisto melemba na mutindu mosi to yankaka, yau lenda monisa ti nzola na beto samu na Nzambi kena kulemba. Kasi kana beto kemonisaka nzola ntangu nionso na bampangi na beto Baklisto, yakena kumonisa ti nzola na beto samu na Nzambi kele ngolo.

6. Samu na yinki beto fueti kukitungisa kana nzola samu na bampangi na beto kena kulemba? (1 Yoane 4:7-9, 11)

⁶ Beto fueti kukitungisa kana nzola samu na bampangi na beto kena kulemba. Samu na yinki? Samu yakemonisa ti beto kele na kivonza na kimpeve. Ntumua Yoane monisaka yau puelele ntangu yandi bambulaka beto: ‘Muntu yina kezolaka ve mpangi na yandi, yina yandi kemonaka, yandi lenda zola ve Nzambi, yina yandi kemonaka ve.’ (1 Yn. 4:20) Yinki dilongi beto mebaka? Yehova kesepela na beto kaka kana beto kena ‘kumonasana nzola.’​—Tanga 1 Yoane 4:7-9, 11.

7-8. Yinki kele ndambu ya mitindu yina beto lenda monasana nzola?

⁷ Na Mpova ya Nzambi beto kekutaka mbala na mbala ntumu ‘kumonasana nzola.’ (Yoa. 15:12, 17; Bar. 13:8; 1 Te. 4:9; 1 Pi. 1:22; 1 Yn. 4:11) Kasi, nzola kele kikadulu ya ntima, to ya kimuntu ya kati, mpe muntu mosi ve lenda mona na kati ya ntima na beto. Na yau, yinki mutindu bantu yankaka lenda mona ti beto kezolaka bau? Na bampova mpe na bisalu na beto.

⁸ Yakele na mitindu mingi yina beto lenda monisa na bampangi na beto ti beto kezolaka bau. Beto tadila ndambu ya bifuani: ‘Konso muntu tubila mpangi na yandi kedika.’ (Zek. 8:16) ‘Beno vuanda na kiyenge kati na beno.’ (Mar. 9:50) ‘Na yina metadila kupesa bantu yankaka lokumu, beno vuanda bantu ya ntete.’ (Bar. 12:10) ‘Beno yambanaka.’ (Bar. 15:7) ‘Beno tatamana . . . ku nlemvukilanaka.’ (Kol. 3:13) ‘Beno tatamana kunatasana bizitu.’ (Bag. 6:2) ‘Beno tatamana kubombasana.’ (1 Te. 4:18) ‘Beno tatamana . . . kukindasana.’ (1 Te. 5:11) ‘Beno sambila samu na bantu yankaka.’​—Yak. 5:16.

9. Samu na yinki kubomba bantu yankaka kele mutindu ya mbote ya kumonisa nzola na beto? (Tala diaka foto.)

⁹ Beto tadila mosi ya mitindu ya kumonisa nzola na beto mutindu paragrafe yayi meluta metubila yau. Paulo tubaka: ‘Beno tatamana kubombasana.’ Samu na yinki kubomba bantu yankaka kele mutindu mosi ya mfunu ya kumonisa nzola? Na kutadila mukanda mosi yina kesasilaka Biblia, mpova “kubomba”  yina Paulo mesadila zola monisa, “kutelema pembeni ya muntu samu na kukindisa yandi ntangu yandi kena kukutana na kumekama ya ngolo.” Na yau, kana beto mebomba mpangi mosi yina kena kukutana na kumekama, beto mesadisa yandi samu yandi tatamana kusadila Nzambi na kukuikama. Mpe konso ntangu yina beto kena kubomba mpangi na beto, beto kena kumonisa yandi ti beto kezolaka yandi.​—2 Bk. 7:6, 7, 13.

10. Yinki nguizani kele kati na ntima kiadi mpe kubomba?

¹⁰ Kumonisa ntima kiadi mpe kubomba kele na nguizani. Na yinki mutindu? Kana muntu kele na ntima kiadi yaketindaka yandi na kubomba mpe na kusala mua diambu samu na muntu yina kena kuniokuama. Na yau, ntangu beto kemoninaka bantu kiadi; yakesalaka ti beto bomba bau. Tala mutindu Paulo metubila nguizani yina kele kati na ntima kiadi ya Yehova mpe kubomba yina kekatukaka na Yandi. Paulo metubila Yehova lokola ‘Tata ya ntima kiadi mingi mpe Nzambi yina kebombaka bantu nionso.’ (2 Bk. 1:3) Mutindu noti mosi ya verse yango mesasila, Paulo mesadila mpova “ntima kiadi” samu na kutubila ntima kiadi samu na bantu yankaka. Na yau, “bamebokidila Nzambi Tata, to Yinto ya kiadi mingi, samu ntima kiadi kekatukaka na yandi.” Mpe ntima kiadi yango ketindaka yandi na kubomba ‘beto na bampasi na beto nionso.’ (2 Bk. 1:4) Mutindu kaka maza ya bunkete kekitisaka ntima ya bantu yina kele na nsatu ya maza, Yehova mpe kekitisaka ntima mpe kebombaka bantu yina kele na mitungisi. Yinki mutindu beto lenda landa kifuani ya Yehova na kumonisaka ntima kiadi mpe na kubombaka bantu yankaka? Mutindu mosi ya kusala yau kele na kukunaka na bantima na beto bikadulu yina kesadisa beto na kumonisa ntima kiadi mpe na kubomba bantu yankaka. Yinki kele ndambu ya bikadulu yango?

11. Na kutadila Bakolosai 3:12 mpe 1 Piere 3:8, yinki bikadulu yankaka yina beto fueti kuna samu na kutanina nzola yina ketindaka na kubomba bantu yankaka?

¹¹ Yinki kesadisa beto na kutanina nzola yina beto kele na yau nsatu samu na ‘kutatamana kubombasana’ konso kilumbu? Beto kele na nsatu ya kukudisa bikadulu lokola kukitula na kisika ya bantu yankaka, nzola ya kimpangi, mpe kimpombo. (Tanga Bakolosai 3:12; 1 Piere 3:8.) Yinki mutindu bikadulu yango kesadisa beto? Ntangu beto kena kumonisa ntima kiadi samu na mpangi na beto mpe beto kena kutudila bau mpenza dikebi, beto kevuanda na nsatu ya kubomba bau ntangu bakena kuniokuama. Mutindu Yesu tubaka, ‘yinua ketubaka mambu yina mefuluka na ntima. Muntu ya mbote ketubaka mambu ya mbote samu yandi kele na mambu ya mbote na ntima na yandi.’ (Mat. 12:34, 35) Kubomba bampangi na beto yina kele na nsatu babomba bau kele mpenza mutindu ya mbote yina beto kemonisaka ti beto kezolaka bau.

12. (a) Samu na yinki beto fueti kenga? (b) Yinki kiuvu beto zola tadila?

¹² Beto nionso, beto kele na nsatu ya ‘kutatamana kumonasana nzola.’ (1 Yn. 4:7) Kasi, yakele na mfunu samu na beto na kubambuka ti Yesu pesaka nduengoso ti ‘nzola ya bantu mingi kekita.’ (Mat. 24:12) Yesu vuandaka tuba ve ti banlonguki na yandi mingi kebika kumonasana nzola. Kasi, beto fueti kenga samu beto bika ve ti kikadulu ya kukondua nzola ya bantu ya yinza yayi vuanda na bupusi na mutindu na beto ya kusadila bantu yankaka mambu. Na kulundaka makanisi yango, beto tadila kiuvu yayi ya mfunu: Yinki kesadisa beto na kuzaba kana nzola na beto samu na bampangi na beto kele ngolo?

13. Yinki lenda tula nzola na beto na kumekama?

 ¹³ Mutindu mosi ya kuzaba kana nzola na beto kele ngolo kele ya kutadila mutindu beto kesalaka kana diambu mosi mebima. (2 Bk. 8:8) Ntumua Petelo metubila diambu mosi ya mutindu yina: ‘Kuluta nionso, beno zolana ngolo, samu nzola kefukaka masumu mingi.’ (1 Pi. 4:8) Na yau babulembu mpe banzimbala ya bantu yankaka lenda tula nzola na beto na kumekama.

14. Na kutadila 1 Piere 4:8, nzola ya yinki mutindu beto kele na yau nsatu? Pesa kifuani.

¹⁴ Beto tadila mbotembote bampova ya Petelo. Kitini ya ntete ya verse 8 metubila mutindu ya nzola yina beto fueti vuanda na yau​—‘Nzola ya ngolo.’ Mpova yina Petelo sadilaka samu na kutubila “ya ngolo” zola monisa “ya kuzibuka.” Kitini ya zole ya verse yango kena kutubila bupusi yina nzola ya ngolo lenda vuanda na yau. Yau lenda fuka masumu ya bampangi. Beto lenda kokanisa yau na diambu yayi: Beto mesimba nzola na beto na maboko zole, lokola kitini ya tisi yina kebendanaka, mpe beto kena kubenda yau tii yafuka kaka disumu mosi ve, zole mpe ve, kasi “masumu mingi.” Kufuka zola monisa na mutindu yankaka kunlemvukila. Mutindu kaka kitini ya tisi lenda  fuka tashe, nzola na beto lenda fuka babulembu to banzimbala ya bantu yankaka.

15. Kana nzola samu na bampangi na beto kele mpenza ngolo, yinki beto kevuanda na dikoki ya kusala? (Bakolosai 3:13)

¹⁵ Nzola na beto samu na bantu yankaka fueti vuanda ngolo mpenza yina kesala ti beto nlemvukila banzimbala na bau​—ata kana yakelomba kusala bangolo na bantangu yankaka. (Tanga Bakolosai 3:13.) Kana beto menunga kunlemvukila bantu yankaka, beto kemonisa ti nzola na beto samu na bau kele ngolo mpe beto zola sepedisa Yehova. Yinki lenda sadisa beto samu beto nlemvukila banzimbala ya bantu yankaka mpe beto bika fuema samu na mambu yina bakena kusala?

16-17. Yinki diaka kesadisa beto na kuzimbakana masumu ya fiotifioti ya bampangi na beto? Pesa kifuani. (Tala diaka foto.)

¹⁶ Beto tula dikebi na beto na bikadulu ya mbote ya bampangi na beto, kasi na bikadulu ya yimbi ve. Beto tadila kifuani yayi. Kanisa ti nge kele kintuadi na grupe ya bampangi. Beno kena kulutisa ntangu mosi ya kitoko mpe na nsuka ya lukutakanu yango, beno mekangama foto ya grupe, nge mebuela diaka bafoto zole samu ya ntete bimaka mbote ve. Nge mekuma na bafoto tatu. Kasi na mosi kati na bafoto yango, nge memona ti mpangi mosi ya bakala kena kuseka ve. Yinki nge kesala foto yango? Nge kekatula yau samu nge kele na bafoto zole yankaka yina konso muntu ya grupe sekaka, ata mpe mpangi yango.

 ¹⁷ Beto lenda kokanisa bafoto yina beto melunda na basuvenire yina beto kelundaka. Beto kevuandaka mbala mingi na basuvenire ya mbote ya bantangu yina beto kelutisaka na bampangi na beto. Kasi kanisa ti na mosi ya maluaku yango, mpangi mosi ya nketo to ya bakala mesala to metuba diambu mosi ya kukondua kimpombo. Yinki beto fueti sala samu na diambu yango? Samu na yinki ve kusosa kuzimbakana yau mutindu kaka nge katulaka mosi ya bafoto yina? (Bin. 19:11; Efe. 4:32) Beto lenda sala ngolo samu na kuzimbakana banzimbala ya fiotifioti ya bampangi na beto Baklisto samu beto kele na basuvenire mingi ya bantangu ya mbote yina beto melutisaka kintuadi na bau. Beto fueti sepelaka mpe kulundaka basuvenire ya mutindu yina.

18. Yinki mambu ya ngudi yina metadila nzola yina beto metubila na disolo yayi?

¹⁸ Samu na yinki beto kele na nsatu ya kutatamana kukumisa nzola na beto ngolo? Mutindu beto melonguka yau, ntangu beto kena kumonisa nzola na bampangi na beto, beto kena kumonisa nzola samu na Yehova. Yinki mutindu beto kemonisaka nzola samu na bampangi na beto Baklisto? Mutindu mosi beto kesalaka yau kele na kubombaka bau. Beto kevuanda na dikoki ya ‘kutatamana kubombasana’ kana beto kele na ntima kiadi. Yinki mutindu beto lenda kumisa nzola na beto ngolo? Na kusalaka nionso yina beto lenda samu na kunlemvukila banzimbala ya bantu yankaka.

19. Samu na yinki yakele na mfunu bubu yayi na kumonasana nzola?

¹⁹ Samu na yinki yakele na mfunu bubu yayi na kumonisa nzola kati na beto? Tala mfunu yina Petelo mepesa: ‘Nsuka ya mambu nionso mekuma pene. Yau yina, . . . beno zolana ngolo.’ (1 Pi. 4:7, 8) Lokola nsuka ya yinza yayi ya yimbi mekuma pene, yinki beto lenda vingila? Ntangu yandi vuandaka tuba mambu yina metadila banlonguki na yandi, Yesu tubaka: ‘Makanda nionso keyina beno samu na nkumbu na munu.’ (Mat. 24:9) Samu na kukanga ntima na kuyina ya mutindu yina, beto fueti vuanda na bumosi. Kana beto kena kusala mutindu yina, bangolo ya Satana ya kukabula beto kenunga ve, samu beto mekangana na nzola​—kima yina ‘kekangikisaka beto na mutindu ya kukoka.’​—Kol. 3:14; Fil. 2:1, 2.