1, 2. Чьрʹа әме сәрһатийед чар пʹадшед Щьһудайе шеԝьр кьн?

ҺӘРГЕ тә дит кӧ кәсәк рʹекерʹа чу у шьмьти кʹәт, фәʹмдари йә кӧ тӧйе фәсал би чахе ве рʹерʹа дәрбаз би. Бәле, чахе әм дьфькьрьн сәр шашийед мәрьвед майин, әԝ йәк али мә дькә ԝәки шашийед ԝан нәкьн. У Кʹьтеба Пирозда гәләк сәрһатийед ԝан мәрьва һәнә йед кӧ шаши бәрʹдьдан, у әм жь ԝан шашийа дькарьн дәрсед ԛимәт хԝәрʹа һин бьн.

² Готара пешийа веда, мә хәбәр да дәрһәԛа чар пʹадшед Щьһудайе, йед кӧ бь тʹәмамийа дьле хԝә Йаһоԝарʹа хьзмәт дькьрьн. Ле әԝан пʹадша шашийед мәзьн жи кьрьн. Гәло әм чь дәрсе дькарьн хԝәрʹа һьлдьн жь шашийед ԝан, у ча әм дькарьн хԝә хԝәй кьн ԝәки шашийед ԝи щурʹәйи нәкьн? Ԝәрә бьфькьрьн сәр ԝан сәрһатийа, кʹижан кӧ пешда Кʹьтеба Пирозда һатьнә ньвисаре сәва мәрʹа бьбьнә ширәт. (Бьхунә Рʹомайи 15:4.)

³ Ԝәрә пешийе шеԝьр кьн сәрһатийа Аса. Чахе милйон әскәред Әтийупи һатьн сәр Щьһудайе шәрʹ, Аса итʹбарийа  хԝә Йаһоԝа ани у аликʹари жь ԝи хԝәст. Ле щарәкә дьн, чахе пʹадше Исраеле Бааша мьԛабьли Аса дәркʹәт, Аса һәԝара хԝә Хԝәде нәани. Аса дьхԝәст Бааша бьдә сәкьнандьне ԝәки шәһәре Рама ԛәԝи нәкә, чьмки әԝ шәһәр незики синоре пʹадшатийа ԝи бу (2 Дир. 16:1-3). Ләма жи, Аса пе һʹьш-аԛьле хԝә сафи кьр, ԝәки рʹӧшәте бьдә Бән-һадад пʹадше Сурйайе, сәва әԝ мьԛабьли Бааша шәрʹ кә. Гәло әԝ шьхӧле Аса пешда чу? Кʹьтеба Пироз дьбежә кӧ «дәма Бааша ве йәке бьһист, дәв жь авакьрьна Рамайе бәрʹда у дәв жь кʹаре хԝә бәрʹда» (2 Дир. 16:5). Ӧса һатә кʹьфше кӧ те бежи әв кьред Аса жерʹа һәв һатьн.

⁴ Ле гәло әв кьред Аса Йаһоԝа хԝәш һат? На. Хԝәде пʹехәмбәре хԝә Һанани шандә бал Аса сәва ԝи ширәт кә, чьмки әԝи итʹбарийа хԝә Йаһоԝа нәани. (Бьхунә 2 Дирок 16:7-9.) Һанани готә Аса: «Ԝе жь ньһа пева бь тәрʹа щәнг [шәрʹ] бенә кьрьн». Рʹаст ә Аса жь дәсте Бааша хьлаз бу, ле йәкә паше әԝ тʹәмамийа әʹмьре хԝә нав шәрʹада бу.

⁵ Готара пешийа веда, әм пеһʹәсийан ԝәки Хԝәде Аса ԛәбул дькьр, чьмки дьдит кӧ дьле Аса бь тʹәмами тʹәви ԝи йә (1 Пʹадш. 15:14). Хԝәде ԝи һʹәсаб дькьр ча мәрьвәки амьн. Ле бона кьред хԝәйи беаԛьлайи, әԝи чь чанд гәрәке әԝ жи бьчьнийа. Гәло чьрʹа Аса итʹбарийа хԝә мәрьва ани, демәк Бән-һадад у хԝә, дәԝса кӧ итʹбарийа хԝә Йаһоԝа бинә? Дьԛәԝьмә ԝәки Аса дьфькьри кӧ әԝ шәрʹда щерʹьбанди йә у дькарә шәрʹ ӧса бьвә кӧ сәркʹәвә. Йан жи дьԛәԝьмә әԝи гӧһ да ширәтед нәбаш.

6. Жь шашийа Аса әм чь дәрсе хԝәрʹа һин дьбьн? Мәсәле биньн.

⁶ Шашийед Аса дькарьн мәрʹа бьбьн ширәт, ԝәки һʹәму дәрәщада хԝә бьсперьн Йаһоԝа. Әм гәрәке нә кӧ тʹәне чәтьнайед мәзьнда хԝә бьсперьнә ԝи, ле тьштед бьчʹукда жи. Гәло әм пе һʹьш-аԛьле хԝә чәтьнайа сафи дькьн? Йан әм аликʹарийа Йаһоԝа дьгәрʹьн у принсипед ԝи кӧ Кʹьтеба Пирозда ньвисар ьн, һьлдьдьн һʹәсаб? Мәсәлә, һәрге нәфәред мала тә рʹе тә дьгьрьн ԝәки нәчи щьвате йан жи щьватед мәзьн, тӧйе чь бьки? Гәло тӧйе аликʹарийе жь Йаһоԝа бьхԝази ԝәки бьзаньби чь бьки ве дәрәщеда? Йан жи дьбәкә тә хәбата хԝә ӧнда кьр у анщах тә хәбатәкә тʹәзә дит, гәло тӧйе мәзьне хәбатерʹа бежи кӧ һәр һʹәфти гәрәке һәрʹи щьвате? Чь чәтьнайед мә жи һәбьн, әм гәрәке ԝан гьлийед зәбурбеж бира хԝәда хԝәй кьн: «Рʹийа хԝә жь ԝирʹа бьһелә хԝә бьсперә Хӧдан, әԝе бинә щиһ һʹәму пеԝьстийан»  (Зәб. 37:5, ИМ).

7, 8. Йәһошәфат чь шашийа кьр, у чь бу ахьрийа шашийед ԝи? (Бьньһерʹә шькле әʹԝльн.)

⁷ Ньһа ԝәрә шеԝьр кьн дәрһәԛа Йәһошәфате кӧрʹе Аса. Гәләк хәйсәт-һʹӧнӧред ԝийи баш һәбун. Әԝи гәләк кьред баш кьр, чьмки хԝә дьспартә Хԝәде. Ле йәкә әԝи жи сафикьрьнед нәаԛьлайи кьр. Мәсәлә, әԝи ԛиза Аһабе зӧлм, кӧрʹе хԝәрʹа жьнти хԝәст. Хенщи ве йәке, әԝ у Аһаб мьл данә һәв, сәва тʹәви Сурийа шәрʹ бькьн. Ле Миха пʹехәмбәр пешда әԝ ширәт кьр ԝәки нәчә шәрʹ, йәкә Йәһошәфат чу у анщах жь мьрьне хьлаз бу. Паши ве ԛәԝьмандьне әԝ вәгәрʹийа Оршәлиме (2 Дир. 18:1-32). Гава Йәһу пʹехәмбәр ԝи дит, әԝ пьрсәкә ӧса да ԝи: «Гәло лазьм ә аликʹарийе бьди йед хьраб, у ԝана һʹьз бьки йед кӧ Йаһоԝа нәфрʹәт дькьн?, ДТʹ». (Бьхунә 2 Дирок 19:1-3.)

 ⁸ Йазьх, ле Йәһошәфат жь шашийа хԝә һин нәбу. Рʹаст ә әԝи диса жи Хԝәде һʹьз дькьр, ле те кʹьфше кӧ әԝи ширәта Йәһу пʹехәмбәр пьшт гӧһе хԝәва авит. Йәһошәфат нәаԛьлайи кьр кӧ тʹәви Аһазйа кӧрʹе Аһаб пәйман гьреда. Әԝи у Аһазйайе зӧлм, йе кӧ дьжмьне Хԝәде бу, созе хԝә кьрьнә йәк ԝәки тʹәви һәв шьхӧл бькьн. Ԝана тʹәвайи гәми ава кьрьн, ле әԝ гәми һурдәхԝәши бун у нета ԝан нәһатә сери (2 Дир. 20:35-37).

9. Һәвалтийа хьраб ча дькарә сәр әʹмьре мә һʹӧкӧм кә?

⁹ Сәрһатийа Йәһошәфат дәрсәкә баш ә бона мә. Йәһошәфат пʹадшаки баш бу. Әԝи тьштед рʹаст дькьр у бь тʹәмамийа дьле хԝә Йаһоԝа дьгәрʹийа (2 Дир. 22:9). Ле шашийа ԝи әԝ бу кӧ тʹәви ԝан мәрьва шьхӧл дькьр, йед кӧ Йаһоԝа һʹьз нәдькьрьн. Сәва ԝан шашийа әԝи бәред хьраб чьни. Кʹьтеба Пироз дьбежә: «Һәвале сәрԝахт сәрԝахт дәрте, һәвале ахмаха хьраб дәрте» (Мәтʹлк. 13:20). Һәвалтийа тʹәви Аһаб гьран сәр Йәһошәфат рʹуньшт, һьнәк мабу әԝи әʹмьре хԝә ӧнда кьра. Иро әм али мәрьва дькьн ԝәки дәрһәԛа Йаһоԝа пебьһʹәсьн. Ле һәрге әм тʹәви мәрьвед нәбаԝәр незик һәвалтийе бькьн, әм дькарьн зийане бьстиньн.

10. а) Дәрһәԛа пьрса зәԝаще, әм жь Йәһошәфат чь дәрсе дькарьн һин бьн? б) Әм чьда гәрәке дӧдьли нәбьн?

¹⁰ Чь дәрсе әм хԝәрʹа һин дьбьн жь сәрһатийа Йәһошәфат? Дьԛәԝьмә дьле мә бькʹәвә мәрьвәки кӧ Йаһоԝа һʹьз накә, чьмки дьбәкә дьфькьрьн ԝәки әме щьватеда мәрьвәки дьле хԝәрʹа нәвиньн сәва бьстиньн. Йан жи дьбәкә мәрьвед мәйи незик зоре мә дькьн ԝәки һе нә дәрәнг ә бьзәԝьщьн йан жи мер кьн. Дьбәкә һун жи дьфькьрьн мина ԝе хушке, йа кӧ гот: «Әм һʹәԝще һʹьзкьрьне нә у дьхԝазьн ԝәки кʹеләка мә кәсәки һәбә». Ле гәло әм чь гәрәке бькьн һәрге нькарьн хԝәрʹа щьватеда кәсәки бьвиньн? Бьфькьрьн кӧ чь сәре Йәһошәфат ԛәԝьми. Әԝи тʹьме рʹебәрийа Хԝәде дьгәрʹийа (2 Дир. 18:4-6). Ле әм заньн ԝәки чь тьштед нәбаш ԛәԝьмин чахе әԝ бу һәвале Аһаб, йе кӧ Йаһоԝа һʹьз нәдькьр. Йәһошәфат  гәрәке бир нәкьра кӧ чʹәʹве Йаһоԝа ԝан мәрьва дьгәрʹьн, йед кӧ бь тʹәмамийа дьле хԝә тʹәви ԝи нә. Иро жи чʹәʹве Хԝәде сәр тʹәмамийа әʹрде йә, у әԝ тʹьме һазьр ә ԝәки ԛәԝата хԝә бона кʹара мә бьдә хәбате (2 Дир. 16:9). Йаһоԝа һʹале мә фәʹм дькә, мә һʹьз дькә у дьхԝазә али мә бькә. Ле тӧ баԝәр дьки кӧ Хԝәде ԝе али тә бькә, ԝәки мәрьвәки дьле хԝәрʹа бьвини? Тʹӧ щар дӧдьли нәбә, ԝәки әԝ ԝе хԝәстьна дьле тә бинә сери.

11, 12. а) Һьзԛийа чь кьр кӧ әʹйан бу дьле ԝида чь йә? б) Чьрʹа Йаһоԝа бахшандә Һьзԛийа?

¹¹ Жь сәрһатийа Һьзԛийа әм һин дьбьн, ԝәки чьԛас фәрз ә мьԛати дьле хԝә бьн. Щарәке Йаһоԝа Һьзԛийа щерʹьбанд, ԝәки әʹйан кә дьле ԝида чь йә. (Бьхунә 2 Дирок 32:31.) Чахе Һьзԛийа гьран нәхԝәш кʹәт, Хԝәде бь кʹәрәмәт нишанәк да ԝи кӧ әԝ ԝе ԛәнщ бә. Нишан әԝ бу кӧ Хԝәде ӧса кьр ԝәки си пашда чу. Дьԛәԝьмә кӧ сәрокед Бабилоне дьхԝәстьн бона ве кʹәрәмәте һе зедә пебьһʹәсьн у ләма мәрьвед хԝә шандьнә бал Һьзԛийа (2 Пʹадш. 20:8-13; 2 Дир. 32:24). Кʹьтеба Пироз дьбежә ԝәки ве дәрәщеда Йаһоԝа ԝи һишт, сәва кӧ бьвинә һәла Һьзԛийа ԝе чь бькә. Һьзԛийа һʹәму хьзнед мала хԝә нишани ԝан мәрьвед жь Бабилоне кьр. Бәле, әԝ кьре ԝийи нәаԛьлайи әʹйан кьр кӧ дьле ԝида чь бу.

¹² Кʹьтеба Пирозда найе готьне чьрʹа Һьзԛийа бу йәки ԛӧрʹә. Дьбәк әԝ ԛӧрʹә бу чьмки шәрʹда Ашура алт кьр, йан жи чьмки Хԝәде ԝи бь кʹәрәмәт ԛәнщ кьр. Дьԛәԝьмә жи әԝ ԛӧрʹә бу чьмки гәләк дәԝләти у навдар бу. Фьрԛи тʹӧнә мәʹни чь бу, ле жь бо ԛӧрʹәбуне Һьзԛийа ԛәнщийа кӧ ԝирʹа һатә кьрьне нәшекьранд. Рʹасти жи сәд һʹәйф! Рʹаст ә әԝи бь тʹәмамийа дьле хԝә Хԝәдерʹа хьзмәт дькьр, ле ԝәʹдәки әԝи дьле Йаһоԝа ешанд. Ле ԝәʹдә дәрбаз бу у Һьзԛийа хԝә ньмьз кьр, у Хԝәде бахшандә ԝи у һерса хԝә сәр ԝи у щьмәʹта ԝида нәрʹет (2 Дир. 32:25-27; Зәб. 138:6).

13, 14. а) Чьчах дьбәкә Йаһоԝа мә дьһелә, сәва әшкәрә бә һәла дьле мәда чь йә? б) Әм ча гәрәке хԝә бьдьнә кʹьфше чахе пʹайе мә дьдьн?

¹³ Жь шашийа Һьзԛийа әм бона хԝә чь һин дьбьн? Биньн бира хԝә, чахе Йаһоԝа али Һьзԛийа кьр кӧ әԝи Сәнһәриб алт кьр, у чахе нәхԝәшийа ԝийә гьран ԛәнщ бу, паши ве йәке әԝ ԛӧрʹә бу. Һәрге мә шьхӧләки мәзьн кьрийә, дьԛәԝьмә ԝи ԝәʹдәйи Йаһоԝа мә дьһелә, сәва әшкәрә бә һәла дьле мәда чь йә. Бьдьнә бәр чʹәʹве хԝә, бьрак щәфа дитийә ԝәки хԝә һазьр кә бона готаре. Әԝи әв готар бәр гәләк гӧһдара хԝәндийә у паше хушк-бьра незики ԝи дьбьн у бона готаре пʹайе ԝи дьдьн. Гәло әԝ ԝе ча хԝә бьдә кʹьфше, ԝе ԛӧрʹә бә, йан на?

¹⁴ Чахе пʹайе мә дьдьн, ԝе баш бә тʹьме әван гьлийед Иса биньн бира хԝә: «Гава әԝ һʹәму тьштед кӧ ԝәрʹа һатьнә әʹмьркьрьне бькьн, бежьн: ‹Әм хӧламед бекер ьн. Чь кӧ ль мә дькʹәт, мә әԝ кьр›» (Луԛа 17:10). Жь шашийа Һьзԛийа әм диса дәрсәкә баш һин дьбьн. Чахе әԝ бу йәки ԛӧрʹә, әԝи ԛәнщийед Хԝәде нәшекьранд. Әԝ мәрʹа дәрс ә ԝәки тʹьме бьфькьрьн кӧ Хԝәде чь бона мә дькә. Әԝ йәк ԝе али мә бькә кӧ ԛӧрʹә нәбьн, чьмки әԝ һʹӧнӧр бәр чʹәʹве Йаһоԝа рʹәш ә. Тʹьме шькьрийе бьдьнә Йаһоԝа бона аликʹарийа ԝи, чьмки бейи Кʹьтеба Пироз у рʹӧһʹе ԝийи пироз мәйе нькарьбуйа һаԛас тьшт бькьра.

15, 16. Йошийа чь шаши кьр кӧ әʹмьре хԝә ӧнда кьр?

¹⁵ Ле жь шашийа Йошийа Пʹадша әм чь ширәте һин дьбьн? Әԝи жь бо шашийа хԝә әʹмьре хԝә ӧнда кьр. (Бьхунә 2 Дирок 35:20-22.) Нәко Пʹадша Йошийарʹа гот ԝәки әԝ мьԛабьли ԝи дәрнакʹәвә, ле Йошийа бей мәʹни чу сәр ԝи шәрʹ. Кʹьтеба Пироз дьбежә ԝәки гьлийед Нәко кӧ әԝи Йошийарʹа гот «жь дәве Хԝәде» бун. Ԝәки ӧса нә, чьрʹа Йошийа чу тʹәви ԝи шәрʹ бькә? Кʹьтеба Пирозда найе готьне.

¹⁶ Ле Йошийа чь гәрәке бькьра? Әԝ гәрәке пебьһʹәсийа һәла гьлийед Нәко бь рʹастийе жь Хԝәде бун йан на. Гәло чаԝа? Әԝи дькарьбу жь Йерәмйа бьпьрсийа, йе кӧ пʹехәмбәре Йаһоԝа бу (2 Дир. 35:23, 25). Ле Кʹьтеба Пирозда найе готьне ԝәки әԝи һәма ӧса жи кьр. Хенщи ве йәке, әԝ гәрәке бьфькьрийа кӧ Нәко һьмбәри Оршәлиме нәдьчу, ле әԝ чу Каркәмише ԝәки тʹәви мьләтәки дьн шәрʹ кә. Һьн жи, Нәко нә наве Хԝәде беһӧрмәт кьр у нә жи щьмәʹта ԝи. Демәк нәаԛьлайи бу кӧ тʹәви Нәко шәрʹ бькә. Жь ве йәке әм чь дәрсе хԝәрʹа һин дьбьн? Чахе әм рʹасти чәтьнайа тен йан жи сафикьрьна дькьн, пешийе әм гәрәке бьфькьрьн кӧ ԛьрара Йаһоԝа чь йә дәрһәԛа ве йәке.

17. Чахе әм рʹасти чәтьнайа тен, ча дькарьн ве шашийе нәкьн кʹижан Йошийа кьр?

¹⁷ Чахе әм гәрәке тьштәки сафи кьн, лазьм ә бьфькьрьн кӧ кʹижан принсипед Кʹьтеба Пироз дькарьн али мә бькьн у ча ԝан принсипа бь аԛьлайи бьдьнә хәбате. Һьнә дәрәщада дьбәкә мә хԝәха бона ԝе пьрсе әʹдәбйәтед мәда леколин кьрийә, йан жи дьбәкә мә ширәт жь рʹуспийа хԝәстийә. Рʹуспи дькарьн принсипед Кʹьтеба Пироз нишани мә кьн, кʹижан кӧ дәрәща мәда ԝе али мә бькьн. Дина хԝә бьдьн ве мәсәле: Хушкәк кӧ мере ԝе нәбаԝәр ә, рʹожәке дьхԝазә һәрʹә хьзмәтийе (Кʹар. Шанд. 4:20). Ле мере ԝе дьхԝазә ԝәки әԝ малда бьминә. Әԝ жьна хԝәрʹа дьбежә ԝәки ԝана зудава тʹәвайи ԝәʹдә дәрбаз нәкьрьнә, ләма дьхԝазә ԝәки ве рʹоже тʹәвайи дәрбаз кьн. Хушк сәр чәнд рʹезед жь Кʹьтеба Пироз дьфькьрә, кӧ әԝ гәрәке гӧрʹа Хԝәде бькә у ӧса жи тʹәмийа Иса бинә сери кӧ мьзгинийе бәла кә (Мәт. 28:19, 20; Кʹар. Шанд. 5:29). Әԝ ӧса жи занә, кӧ гәрәке гӧрʹа мере хԝәда бә у бәрбьһер бә (Әфәс. 5:22-24; Фили. 4:5). Пьрс пешда те, ле мере ԝе дьхԝазә ԝәки әԝ ԛә нәчә хьзмәтийе, йан тʹәне ве рʹоже? Әм гәрәке сәрԝахт бьн ԝәки сафикьрьнед ӧса бькьн, кӧ Хԝәде хԝәш бен у исафа мә жи тʹәмьз бьминә.

18. Әм чь дькарьн һин бьн жь сәрһатийед һәр чар пʹадша кӧ ве готареда мә шеԝьр кьр?

¹⁸ Әм гӧнәкʹар ьн, ләма щара дькарә ӧса бьԛәԝьмә кӧ әм жи шашийед ӧса бькьн, кʹижан кӧ ԝан һәр чар пʹадша кьрьбун. Мәсәлә әм дькарьн 1) беһʹәмде хԝә итʹбарийа хԝә мәрьва биньн нә кӧ Хԝәде, 2) һәвалед нәбаш бьжберьн, 3) ԛӧрʹә бьн, 4) у сафикьрьна бькьн бей рʹебәрийа Хԝәде. Йаһоԝа гәләк һʹәйф ә. Әԝ дьле мәда жи тьштед баш дьвинә, чаԝа кӧ нава һәр чар пʹадшада дьдит! Йаһоԝа ӧса жи дьвинә кӧ әм гәләк ԝи һʹьз дькьн у дьхԝазьн бь тʹәмами ԝирʹа хьзмәт кьн. Ләма жи әԝи әԝ мәсәлә данә ньвисаре, сәва әм һин бьн ԝәки шашийед мәзьн нәкьн. Ԝәрә әм сәр ԝан сәрһатийед жь Кʹьтеба Пироз бьфькьрьн у рʹазибуна хԝә Йаһоԝарʹа бьдьнә кʹьфше бона ширәтед ԝи!