1, 2. Omolwashike shiwa luhapu okupula omapulo?

OWA didilika ngoo onghedi oyo ounona hava pula omapulo? Vahapu ohava hovele diva okupula omapulo eshi va shiiva okupopya. Nomesho a pwa mo notaa ulike ohokwe, ohave ku tale nokupula oinima ngaashi: Omolwashike evalelwa limbulau? Eenyofi oda dja peni? Olyelye a honga oudila okwiimba? Otashi dulika u kendabale neenghono oku va nyamukula, ndele haalushe shipu. Nokuli nenyamukulo loye la denga mbada otashi dulika li etife po epulo limwe vali, kutya: Omolwashike?

² Ounona havo aveke hava pula omapulo. Eshi hatu kulu, ohatu twikile okupula omapulo. Ohatu ningi ngaho molwaashi otwa hala okushiiva kutya otwa yuka peni, nokulihonga kombinga yoiponga oyo twa pumbwa okuhenuka ile okumbilipaleka ehalo letu lokushiiva shihapu. Ndele ovanhu vahapu ohava efa okupula omapulo, unene tuu oo a fimanenena. Vamwe ohava efa nokuli okukonga omanyamukulo.

3. Omolwashike vamwe hava efa okukendabala okukonga omanyamukulo komapulo oo a fimanenena?

³ Diladila shi na sha nepulo olo li li kombada yembo eli, omapulo oo a pulwa meenhetekelindjovo  ile oo e li pehovelo letukulwa eli. Oo, oo amwe  omomapulo a fimanenena oo to dulu okupula. Ndele ovanhu vahapu ova efa okukendabala okukonga omanyamukulo. Omolwashike mbela? Mbela Ombibeli oi na omanyamukulo? Vamwe ohava kala ve udite kutya omanyamukulo ayo omadjuu unene okuuda ko. Vamwe ohava kala tave lipula kutya okupula omapulo otaku dulu oku va fifa ohoni. Vamwe ohave uya pexulifodiladilo kutya omapulo oo otaa dulu ashike okunyamukulwa kovawiliki novahongi vomalongelokalunga. Ongahelipi shi na sha naave?

4, 5. Omapulo amwe a fimanenena elipi hatu dulu okupula monghalamwenyo, nomolwashike tu na okukonga omanyamukulo?

⁴ Otashi dulika u na lela ohokwe okumona omanyamukulo e na sha nomapulo a fimana onghalamwenyo. Nope he na omalimbililo, omafimbo amwe oho lipula kutya: ‘Elalakano longhalamwenyo oshike? Mbela onghalamwenyo ei oyo aike i li ko? Kalunga oku li naanaa ngahelipi?’ Oshiwa okupula omapulo a tya ngaho, nosha fimana okutwikila okupula fiyo osheshi wa mona omanyamukulo taa mbilipaleke noku shii okulineekelwa. Omuhongi a shiivika nawa Jesus Kristus okwa ti: “Indileni, ndee tamu pewa; [kaleni nokukonga, NW] ndee tamu mono; kongholeni, ndee tamu yeululwa.” —  Mateus 7:7.

⁵ Ngeenge owa ‘kala nokukonga’ omanyamukulo omapulo a fimana, oto ka mona kutya okukonga kwa tya ngaho otaku dulu okukala ku na ondjabi shili. (Omayeletumbulo 2:1-5) Kashi na nee mbudi kutya ovanhu ove ku lombwela shike, ope na omanyamukulo, noto dulu oku a mona mOmbibeli. Omanyamukulo kamadjuu unene okuudiwa ko. Osho shiwa natango oshosho kutya, otaa eta eteelelo nehafo. Notaa dulu oku ku kwafela u kale u na onghalamwenyo iwa paife. Tete, natu konakoneni epulo olo la limbililika ovanhu vahapu.

6. Omolwashike ovanhu vahapu hava diladila kutya Kalunga ke na ko nasha nokumona oixuna kwovanhu?

⁶ Ovanhu vahapu ohava diladila kutya osho e li ngaho. Ohave lipula tava ti: ‘Ngeno Kalunga okwa li e na ko nasha, ngeno  ounyuni osho u li ngaha?’ Mounyuni omu tu li ou yadi oita, outondwe nosho yo oluhodi. Ohatu ehama pauhandimwe, ohatu mono oixuna nohatu filwa ovaholike vetu. Kungaha, vahapu otava ti kutya: ‘Ngeno Kalunga okwa li e na ko nasha nafye nosho yo nomaupyakadi etu, ngeno ina kelela oinima oyo i ha ningwe?’

7. (a) Ongahelipi ovahongi vomalongelokalunga va ningifa ovanhu vahapu va diladile kutya Kalunga ke na onghenda? (b) Ombibeli otai hongo lela shike shi na sha nomayeleko oo tashi dulika e tu hange?

⁷ Osho shii unene oshosho kutya ovahongi vomalongelokalunga omafimbo amwe ohava ningifa ovanhu va diladile kutya Kalunga ke na onghenda. Ngahelipi mbela? Ngeenge pa holoka oiponga, ohava ti kutya ehalo laKalunga. Doshili, ovahongi va tya ngaho otava pe Kalunga ombedi omolwoinima ii oyo tai ningwa. Mbela osho oshoshili shi na sha naKalunga? Ombibeli otai hongo lela shike? Jakob 1:13, ota nyamukula ta ti: “Omunhu ngenge ta shindwa ina tya: ‘Ohandi shindwa kuKalunga,’ osheshi Kalunga iha dulu a shindwe kowii, naye mwene iha shindi nande omunhu.” Hano Kalunga haye nande odjo yowii oo u wete mounyuni. (Job 34:10-12) Oha efa shili oinima ii i ningwe. Ndele ope na eyooloko la kula pokati kokweefa oshinima shi ningwe noku shi etifa.

8, 9. (a) Ongahelipi to dulu okuyelifa eyooloko pokati kokweefa oukolokoshi u kale po noku u etifa? (b) Omolwashike tashi ka kala inashi yuka okupa oushima etokolo laKalunga lokweefa ovanhu va landule onghedi ii yokukalamwenyo?

⁸ Pashihopaenenwa, diladila shi na sha naxe omunaendunge nomunahole oo a li e na omonamati a kula e li natango navo meumbo. Eshi omonamati a ninga omunashibofa ndele ta tokola okufiya po eumbo, xe ine mu kelela. Omonamati okwa landula ondjila ii yokukalamwenyo ndele ta i moupyakadi. Mbela xe oye omweetifi womaupyakadi omonamati? Hasho. (Lukas 15:11-13) Sha faafana, Kalunga ina kelela ovanhu eshi va hoolola okulandula ondjila ii, ndele haye omweetifi womaupyakadi oo a ka holoka po. Onghee hano, itashi ka kala nande shi li pauyuki okupa Kalunga ombedi omolwomaupyakadi aeshe ovanhu.

⁹ Kalunga oku na omatomheno mawa eshi a efa ovanhu va landule  ondjila ii. E li Omushiti wetu omunaendunge nomunaenghono, ina pumbwa ngeno oku tu yelifila omatomheno aye. Ndele omolwohole yaye, Kalunga ohe shi ningi. Oto ke lihonga shihapu shi na sha nomatomheno oo mEtukulwa eti-11. Ndele kala wa shilipalekwa kutya Kalunga haye omweetifi womaupyakadi oo hatu shakeneke. Mepingafano naasho, ota yandje eteelelo li na sha nekandulepo filufilu lomaupyakadi. — Jesaja 33:2.

10. Omolwashike hatu dulu okulineekela kutya Kalunga ota ka xulifa po oilanduliko aishe oyo ya etifwa koukolokoshi?

¹⁰ Natango, Kalunga omuyapuki. (Jesaja 6:3) Osho osha hala okutya okwa koshoka filufilu. Ke na nande owii washa. Onghee hano, ohatu dulu oku mu lineekela filufilu. Itatu dulu okulineekela ovanhu filufilu ngaashi ngaho, ovo omafimbo amwe hava nyono. Nokuli novanhu ovo ve li ovanashili lela ovo ve na eenghonopangelo, luhapu ihava kala ve na eenghono okukandula po ominyonena odo hadi longwa kovakolokoshi. Ndele Kalunga omunaenghono adishe. Ota dulu nota ka kufa po oilanduliko aishe oyo oukolokoshi wa etela ovanhu. Eshi Kalunga ta ka katuka onghatu, ote ke shi ninga monghedi oyo tai ka xulifa po owii fiyo alushe. — Epsalme 37:9-11.

11. (a) Kalunga oku udite ngahelipi shi na sha nokuhenouyuki? (b) Kalunga oku udite ngahelipi shi na sha nokumona oixuna kwoye?

¹¹ Mbela Kalunga oku udite ngahelipi shi na sha naasho tashi ningwa mounyuni nosho yo monghalamwenyo yoye kunena? Ombibeli otai hongo kutya Kalunga “oku hole ouyuki.” (Epsalme 37:28) Oku na ko nasha unene nomifikamhango odo tadi ufa osho shi li mondjila naasho sha puka. Oku tonde okuhenouyuki kwoludi keshe. Ombibeli otai ti kutya Kalunga okwa li a “yahama momutima waye” eshi kwa li ounyuni wa yada oukolokoshi mefimbo lonale. (Genesis 6:5, 6) Kalunga ina lunduluka. (Malakia 3:6) Natango oku tonde okutala okumona oixuna oko ku li mounyuni aushe. Oku tonde yo okumona ovanhu tava mono oixuna. Ombibeli otai ti: “Oye te mu file oshisho.” — 1 Petrus 5:7.

12, 13. (a) Omolwashike tu na omaukwatya mawa ngaashi ohole, nongahelipi ohole hai kumu etaleko letu li na sha nounyuni? (b) Omolwashike to dulu okukala noushili kutya Kalunga ota ka ninga po sha shili shi na sha nomaupyakadi ounyuni?

 ¹² Ongahelipi hatu dulu okukala noushili kutya Kalunga oku tonde okutala okumona oixuna? Oumbangi mukwao oyoo kutya, Ombibeli otai hongo kutya omunhu okwa shitwa oshifeka shaKalunga. (Genesis 1:26) Onghee hano, oushili oo kutya otu na omaukwatya mawa otau ulike kutya Kalunga oku na omaukwatya mawa. Pashihopaenenwa, mbela ohashi ku nyemateke okumona ovanhu ve he na ondjo tava mono oixuna? Ngeenge ou wete okuhenouyuki oko, kala wa shilipalekwa kutya Kalunga oku va uditile onghenda neenghono.

¹³ Shimwe shomoinima ya denga mbada shi na sha novanhu osho okudula kwetu okukala nohole. Osho otashi ulike yo kutya Kalunga oku na ohole. Ombibeli otai hongo kutya “Kalunga Oye ohole.” (1 Johannes 4:8) Otu na ohole molwaashi Kalunga oku tu hole. Mbela ohole ohai ku linyengifa u kale wa hala ngeno okuxulifa po okumona oixuna nokuhenouyuki oko u wete mounyuni? Ngeno okwa li u na eenghono oku shi ninga, mbela ngeno oto shi ningi? Heeno, ngeno osho to ka ninga! Oto dulu okukala noushili kutya Kalunga ota ka xulifa po okumona oixuna nosho yo okuhenouyuki. Omaudaneko oo a tumbulwa meenhetekelindjovo dembo eli kae fi ondjodi ile eteelelo longaho. Omaudaneko aKalunga otaa ka wanifwa shili. Ndele opo u kale neitavelo momaudaneko oo, owa pumbwa okushiiva shihapu shi na sha naKalunga oo e a udaneka.

14. Edina laKalunga olyelye, nomolwashike tu na oku li longifa?

¹⁴ Ngeenge owa hala umwe e ku shiive, oshike osho tashi dulika u ninge? Mbela ito ke mu lombwela edina loye? Mbela Kalunga oku na edina? Omalongelokalunga mahapu ohaa nyamukula kutya edina laye “oKalunga” ile “Omwene,” ndele oo kae fi omadina. Oku li ashike omadinafimaneko, ngaashi ashike omadinafimaneko “ohamba” nosho yo “omupresidende.” Ombibeli otai hongo kutya Kalunga oku na omadinafimaneko mahapu. “Kalunga” nosho yo “Omwene” oo amwe omuo. Ndele Ombibeli otai hongo yo kutya Kalunga oku na edina: Jehova. Exodus 15:3 (OB-1954), ota ti: “Jehova Ofule; edina laye Jehova.”  Ngeenge Ombibeli yoye kai na edina olo, otashi dulika to ka kala wa hala okutala Oshiwedelwako pepandja 195-197 lembo e li u lihonge kutya omolwashike. Oshili oyoyo kutya edina laKalunga otali holoka lwoikando omayovi momishangwa dOmbibeli donale. Onghee hano, Jehova okwa hala u shiive edina laye nou li longife. Otaku dulu okutiwa kutya ota longifa Ombibeli oku ku lombwela edina laye.

15. Edina Jehova otali ti ngahelipi?

¹⁵ Kalunga okwe liluka ye mwene edina olo tali ti sha filufilu. Edina laye Jehova otali ti kutya Kalunga ota dulu okuwanifa eudaneko keshe olo ta ningi, nota dulu okuwanifa elalakano keshe olo e na momadiladilo. * Edina laKalunga ole likalekelwa shili. Olaye oye aeke. Ope na eenghedi dihapu omo omaukwatya aJehova e likalekelwa. Ngahelipi mbela?

16, 17. Oshike hatu dulu okulihonga shi na sha naJehova momadinafimaneko taa landula: (a) “Omunaenghono adishe”? (b) “ohamba yaalushe”? (c) “Omushiti”?

 ¹⁶ Epsalme 83:19 otali popi shi na sha naJehova tali ti: ‘Oove auke u li po Omukombadambada.’ Sha faafana, Jehova oye aeke a popiwa e li “Omunaenghono adishe.” Ehololo 15:3 otali ti: “Oilonga yoye oinene noikumifa, Omwene Kalunga, [Omunaenghono adishe, NW], eendjila doye oda yuka nodoshili, Oove ohamba [yaalushe, NW].” Edinafimaneko “Omunaenghono adishe” otali tu hongo kutya Jehova oye omunaenghono a shiya ko. Eenghono daye itadi yelekwa nasha; odinenenene. Natango, edinafimaneko “ohamba yaalushe” otali tu dimbulukifa kutya Jehova okwe likalekelwa monghedi imwe vali. Oye aeke a kala ko alushe. Epsalme 90:2, otali ti: “Kalunga, Ove u li po alushe fiyo alushe.” Ediladilo olo otali tu ningifa tu kale tu na etilofimaneko, hasho mbela?

¹⁷ Jehova okwe likalekelwa yo molwaashi oye aeke Omushiti. Ehololo 4:11, otali ti: “Omwene wetu naKalunga ketu, Ove wa wana okutambula efimano nefimaneko nepangelo, osheshi Ove wa shita oinima aishe, ndele kehalo loye i li po noya shitwa.” Keshe osho to dulu okudiladila — kutya nee oishitwa yopamhepo yomeulu i he wetike, eenyofi odo hadi kala di yadi evalelwa oufiku, oiimati oyo hai ima komiti nosho yo eeshi odo tadi yoo momafuta nomomilonga — aishe oi li po molwaashi Jehova oye Omushiti.

18. Omolwashike ovanhu vamwe ve udite kutya itava dulu nande okweehena popepi naKalunga, ndele Ombibeli otai hongo shike?

¹⁸ Okulesha shi na sha nomaukwatya aJehova makumwifi ohaku ningifa ovanhu vamwe va kale va tila. Ohava kala va tila kutya itava dulu okweehena popepi naKalunga nohava diladila kutya kave na oshilonga kuye molwaashi okwa tumbala neenghono. Ndele mbela ediladilo olo oli li ngoo mondjila? Ombibeli hasho tai hongo ngaho. Otai popi shi na sha naJehova tai ti: “Oye ina kala kokule nafye nande oumwe.” (Oilonga 17:27) Ombibeli otai tu ladipike nokuli tai ti: “Eheneni kuKalunga, opo nee Ye ta ehene kunye.” — Jakob 4:8.

19. (a) Ongahelipi hatu dulu okuhovela okweehena popepi naKalunga, nohatu ka mona omauwa elipi? (b) Omaukwatya aKalunga elipi mahokwifa unene kwoove?

 ¹⁹ Ongahelipi to dulu okweehena popepi naKalunga? Tete, twikila okuninga osho to ningi paife — okulihonga kombinga yaKalunga. Jesus okwa ti: “Nomwenyo waalushe owo tuu ou, vo ve ku shiive, Oove auke Kalunga kashili, naau we mu tuma, Jesus Kristus.” (Johannes 17:3) Heeno, Ombibeli otai hongo kutya okulihonga kombinga yaJehova naJesus otaku twala ‘komwenyo waalushe’! Ngaashi sha popiwa nale metetekelo, “Kalunga Oye ohole.” (1 Johannes 4:16) Jehova oku na yo omaukwatya makwao mahapu mawa nomahokwifa. Pashihopaenenwa, Ombibeli otai ti kutya Jehova oye “Kalunga, omunefilonghenda, Kalunga omunanghenda, omunanheni, nomunene mouwanghenda nomoudiinini.” (Exodus 34:6) Oku na ‘onghedi iwa noku yadi ekufilo.’ (Epsalme 86:5) Eshi to lesha shihapu mOmbibeli, oto ka mona nghee Jehova a ulika kutya oku na omaukwatya oo nosho yo makwao mahapu mahokwifa.

20-22. (a) Mbela okuhadula kwetu okumona Kalunga otaku tu imbi okweehena popepi naye? Shi yelifa. (b) Ovanhu vamwe ovo ve na omalinyengotomheno mawa otashi dulika ve ku ladipike u ninge shike, ndele oshike u na okuninga?

²⁰ Doshili, ito dulu okumona Kalunga molwaashi ye omhepo ihai monika. (Johannes 1:18; 4:24; 1 Timoteus 1:17) Ndele mokulihonga kombinga yaye okupitila mOmbibeli, oto dulu oku mu shiiva e li omunhu. Ngaashi omupsalme a popya, oto dulu “okutala ouwanyenye wOmwene.” (Epsalme 27:4; Ovaroma 1:20) Apa ngoo pe fike okulihonga kwoye kombinga yaJehova, opo ngoo pe fike ta ningi woshili kwoove noto ka kala u na omatomheno mahapu okukala u mu hole noto ka kala wa ehena popepi naye.

²¹ Oto ka uda ko kutya omolwashike Ombibeli tai tu hongo tu diladile Jehova e li Tate yetu. (Mateus 6:9) Ine tu pa ashike omwenyo, ndele okwa hala tu kale nonghalamwenyo ya denga mbada — ngaashi ashike xe omunahole keshe a halela ovana vaye. (Epsalme 36:10) Ombibeli otai hongo yo kutya ovanhu otava dulu okuninga ookaume kaJehova. (Jakob 2:23) Diladila ashike  kwaasho — kutya oto dulu okuninga kaume kOmushiti weshito alishe!

²² Eshi to lihongo shihapu mOmbibeli, otashi dulika u mone kutya ovanhu vamwe ovo ve na omalinyengotomheno mawa otave ke ku ladipika u efe po okukonakona. Otashi dulika va kale tave lipula kutya oto ka lundulula eitavelo loye. Ndele ino efa nande oumwe e ku efife po okupanga oukaume wa denga mbada oo to dulu okukala u na fiyo alushe.

23, 24. (a) Omolwashike u na okutwikila okupula omapulo kombinga yaasho to lihongo? (b) Oshike tashi ka kundafanwa metukulwa tali landula?

²³ Doshili, otapa ka kala oinima oyo u he udite ko pehovelo eshi to konakona. Otashi pula elininipiko okupula ekwafo, ndele ino sholola omolwohoni. Jesus okwa ti kutya oshiwa okukala nelininipiko, ngaashi okaana kanini. (Mateus 18:2-4) Ngaashi tu shi shii, ounona ohava pula omapulo mahapu. Kalunga okwa hala u mone omanyamukulo. Ombibeli otai pandula ovanhu vamwe ovo va li va hala okulihonga kombinga yaKalunga. Ova konakona Omishangwa noukeka opo va shilipaleke ngeenge osho va li tave lihongo osha li oshili. — Oilonga 17:11.

²⁴ Onghedi ya denga mbada okulihonga kombinga yaJehova oyo okukonakona Ombibeli. Ombibeli oya yooloka ko komambo makwao. Mbela omonghedi ilipi? Etukulwa tali landula otali ka kundafana oshinima osho.