1. Ongahelipi omutondoki umwe a li a tokola toko okutwikila okutondoka mefiyafanepo?

MARY DECKER okwa li a hovela okutondoka momafiyafanepo manene omounyuni fimbo a li e na omido omulongo nasha. Okwa li a ninga omutondoki muwa, nomolwaasho ovanhu vahapu ova li tava diladila kutya oye ta ka findana po ombadi yoshingoli mefiyafanepo linene lomo 1984. Ashike opa ka holoka oupyakadi wonhumba. Fimbo a li ta tondoka mefiyafanepo leemeta 3 000, okwa li e lipuma mokaulu komutondoki mukwao ndele te lidenge po hamutwe wakafidi. Okwa li a tutumbilwa kondje yokapale molwaashi okwa li a mona oshiponga nokwa li ta lili. Ashike ka li a efa po okutondoka. Mo 1985, okwa ka tondoka mefiyafanepo leemeta 1 600 lwaapo, noye a li a findana moudano oo.

2. Ovakriste vashili ove li mefiyafanepo lilipi, nove na okutondoka ngahelipi?

² Tu li Ovakriste, nafye otu li mefiyafanepo lopafaneko. Ndele otwa hala okutondoka fiyo okefindano. Efiyafanepo letu kalixupi omo ngeno omunhu e na okutondoka onhapo yoshidudu opo a findane. Katu na yo okutondoka ashike kanini nokukanghama po peemhito dimwe twa fa omunhu te lideula. Ndele ponhele yaasho, otwa fa ovatondoki voinano ile ovo hava pumbwa okulididimika opo va ka fike kefikilo. Omuyapostoli Paulus okwa longifa efaneko li na sha novatondoki eshi a li a shangela Ovakriste vomuKorinto, a ti: “Kamu shi shii, ava hava tondoka monhele yomafiyafanepo, aveshe otava tondoka, ndelenee umwe ta hakana ondjabi yefindano? Tondokeni ngaashi winya mu i hakane.” — 1 Kor. 9:24.

3. Oolyelye tava ka findana mefiyafanepo loku ka mona omwenyo waalushe?

³ Ombibeli otai tu lombwele tu tondoke mefiyafanepo lopamhepo. (Lesha 1 Ovakorinto 9:25-27.) Mefiyafanepo olo ohatu ka mona omwenyo waalushe, kutya nee omeulu ngeenge otu li ovavaekwa ile okombada yedu ngeenge otu li oilyo yongudu inene. Mepingafano nomafiyafanepo mahapu ovatondoki,  ovakufimbinga aveshe mefiyafanepo eli otava ka mona ondjabi ngeenge ova fiki kefikilo. (Mat. 24:13) Ovo itava ka pewa ondjabi ovovo ashike itave liufa keemhango dokutondoka ile itava ka fika kefikilo. Kakele kaasho, mefiyafanepo eli omo ashike ovakufimbinga tava ka mona ondjabi yomwenyo waalushe.

4. Omolwashike shihe fi shipu okutondoka mefiyafanepo loku ka mona omwenyo waalushe?

⁴ Okutondoka fiyo okefikilo mefiyafanepo loku ka mona omwenyo waalushe kaku fi oshinima shipu. Otwa pumbwa elipangelo nokulitulila po omalalakano okondadalunde. Jesus Kristus oye aeke a dula okutondoka fiyo okefikilo nopehe na okupunduka. Ashike omuhongwa Jakob okwa ti kutya “atushe ohatu puka luhapu.” (Jak. 3:2) Osho ohashi ningwa omolwokuhawanenena kwetu vene nosho yo kwavamwe. Onghee hano, omafimbo amwe otashi dulika tuha tondoke nelitulemo ile nokuli tu kanghame oule wokafimbo. Otashi dulika nokuli tu punduke ndele hatu yambuka po nokupula komesho. Ashike vamwe otashi dulika ve lidenge po nai notava pumbwa okukwafelwa opo va dule vali okushuna mefiyafanepo va ka fike kefikilo. Onghee hano, otashi dulika tu punduke pakafimbo ile lwoikando. — 1 Eeh. 8:46.

5, 6. (a) Osha hala okutya shike eshi taku ti kape na osho ‘tashi tengula’ Ovakriste, noshike tashi ke va kwafela va ‘penduke’ po ngeenge ova punduka? (b) Omolwashike vamwe ihava penduka po vali ngeenge ova punduka?

⁵ Osho hatu ka ninga po ngeenge twa punduka otashi ka ulika kutya fye ovanhu va tya ngahelipi. Vamwe ohava punduka ndele tave livele ombedi nohava twikile okulongela Kalunga. Ashike vamwe ihave livele ombedi. Omayeletumbulo 24:16 okwa ti: “Osheshi lu-7 omuyuki ta punduka ndee ta penduka vali, ndelenee ovahenakalunga tava ka wila momupya.”

⁶ Nokuli nongeenge otwa punduka ohatu ka dula okuyambuka po. Jehova ote ke tu kwafela ngeenge otwa shakeneke omaupyakadi ile twa ningi omapuko, shimha ashike twe mu lineekela. Otu shii kutya Jehova ote ke tu kwafela tu ‘penduke’ po opo tu dule okutwikila oku mu longela twa mana mo. Osho itashi hekeleke tuu aveshe ovo ve hole Jehova nomutima aushe! Ashike ovahenakalunga ihava kala va hala okupenduka po. Ihava kongo ekwafo lomhepo iyapuki yaKalunga noloshiwana shaye, ile vehe li tambule ko ngeenge tave li pewa. Mepingafano naavo, “ava ve hole  omhango” yaJehova kape na osho tashi va ningifa va punduke ndele tava kala itava dulu vali okwaalukila mefiyafanepo lomwenyo. — Lesha Epsalme 119:165.

7, 8. Ongahelipi omunhu ta dulu ‘okutenguka’ ile okupunduka ndele natango ota dulu okukala a hokiwa kuKalunga?

⁷ Vamwe otashi dulika va nyone omanyono inaa kwata moiti omolwomaunghundi avo onhumba, tashi dulika nokuli ve shi ninge lwoikando. Ndele natango Jehova ote ke va tala ko ve li ovayuki ngeenge ova kala tava “penduka” po, sha hala okutya, ngeenge ove livele ombedi shili nokukala tava longo osho sha yuka. Osho oshi liwetikile monghedi omo Jehova a li a ungaunga naIsrael shonale. (Jes. 41:9, 10) Omayeletumbulo 24:16 inaa yukifa elitulemo komapuko oo hatu ningi, ponhele yaasho, okwa ulika kutya Jehova ote ke tu kwafela tu ‘penduke’ po. (Lesha Jesaja 55:7.) Jehova Kalunga naJesus Kristus ove na elineekelo kutya ohatu dulu okuninga ngaashi hatu dulu opo tu ‘penduke’ po. — Eps. 86:5; Joh. 5:19.

⁸ Nokuli nonande omutondoki okwa punduka fimbo e li mefiyafanepo, otashi dulika a penduke po ndele ta tondoka fiyo okefikilo ngeenge okwa penduka po diva. Katu shii kutya exulilo lefiyafanepo letu loku ka mona omwenyo waalushe otali ke uya ‘mefiku nopotundi’ ilipi. (Mat. 24:36) Ashike ngeenge otwa kendabala noudiinini tuha punduke, otashi ke tu kwafela tu twikile okutondoka mefiyafanepo fiyo okefikilo. Ndele mbela otu na okuninga shike opo tuha punduke?

9. Oinima oyo tai dulu oku tu pundukifa ilipi hatu ka kundafana?

⁹ Natu ka kundafaneni oinima itano oyo tai dulu oku tu pundukifa: omaunghundi etu vene, omahalo opambelela, okukala u wete ovaitaveli vakweni itava ungaunga naave pauyuki, oupyakadi ile omahepeko nosho yo okuhawanenena kwavamwe. Ndele dimbuluka kutya ngeenge otwa punduka, Jehova ite ke tu efa molwaashi omulididimiki neenghono.

10, 11. David okwa li e na ounghundi ulipi?

¹⁰ Omaunghundi etu vene otaa dulu okufaafanifwa nomamanya a halakana mondjila omo hatu tondoka. Oiningwanima yonhumba yomokukalamwenyo kwaDavid nosho yo kwomuyapostoli Petrus otai tu kwafele tu mone omaunghundi oo va li ve na, okuhenelipangelo nosho yo oumbada wokutila ovanhu.

¹¹ Ohamba David oya li ya ulika kutya kai na elipangelo eshi ya li ya ya moluhaelo naBatseba. Eshi David a li a tukwa kuNabal okwa li a hala oku mu katukila onghatu meendelelo. Ndele nonande omafimbo amwe David okwa li ha kanifa elipangelo, okwa kala ta kendabala okuhafifa Jehova. Kekwafo lavamwe, David okwa li a dula okupenduka po ngeenge a punduka. — 1 Sam. 25:5-13, 32, 33; 2 Sam. 12:1-13.

12. Ongahelipi Petrus a li a twikila okukala mefiyafanepo nonande okwa li ha punduka?

¹² Petrus okwa li e na oumbada wokutila ovanhu, nokwa li ha punduka lwoikando. Ndele nande ongaho, okwa kala omudiinini kuJesus nokuJehova. Pashihopaenenwa, okwa li e lidimbika Omwene waye moipafi lwoikando itatu. (Luk. 22:54-62) Lwanima, Petrus okwe ke lihumbata monghedi itai wapalele Omukriste, eshi a li a lenga Ovakriste Ovajuda ovo va li va pita etanda shi dulife ovo vomoiwana imwe. Ndele omuyapostoli Paulus okwa li a mona kutya oikala yaPetrus oya puka molwaashi oya li tai dulu okweetifa etukauko meongalo. Onghee hano, Paulus okwa li a kumaida Petrus sha yukilila, ofimbo oikala yaye inai nwefa mo ovamwaxe. (Gal. 2:11-14) Mbela Petrus okwa li a kwatwa kounhwa ndele ta di mo mefiyafanepo lomwenyo? Ahowe. Okwa li a dilonga moule komayele aPaulus noku a tula moilonga ndele ta twikile okukala mefiyafanepo.

13. Ongahelipi oukolele wopalutu tau dulu okupundukifa omunhu?

¹³ Omafimbo amwe, okuhe na oukolele wopalutu nako otaku dulu okudjuupaleka onghalamwenyo yomunhu. Oshidjemo, vamwe otashi dulika va punduke. Okuhe na oukolele otaku dulu okushunifa onhapo yetu yopamhepo pedu ile  oku tu nghundipaleka. Pashihopaenenwa, omumwameme umwe Omujapani okwa kala ta vele neenghono oule womido 17 okudja eshi a ninginifwa. Okwa kala te lipula unene noukolele waye fiyo osheshi a nghundipala pamhepo. Lwanima okwa ka kala ine lipyakidila vali noinima yopamhepo. Ovakulunhuongalo vavali ova li ve ke mu talela po nova li ve mu twa omukumo, nokwa li a hovela vali okukala ha i kokwoongala. Okwa ti: “Onda li nda lila eshi ovamwatate ovo va popifa nge nohamu.” Paife omumwameme oo okwa alukila mefiyafanepo.

14, 15. Ngeenge otwa kwatwa komahalo a puka, otu na okukendabala twa mana mo tu ninge shike? Yandja oshihopaenenwa.

¹⁴ Omahalo opambelela okwa pundukifa ovanhu vahapu. Ngeenge omahalo etu opambelela tae tu yeleke, otwa pumbwa okuninga eenghendabala da mana mo opo tu kale twa koshoka pamadiladilo, paenghedi nosho yo pamhepo. Dimbuluka omayele aJesus e na sha ‘nokweekelashi’ pafaneko keshe osho tashi dulu oku tu pundukifa, kutya nee omesho ile omake etu. Osho osha kwatela mo eenghatu nomadiladilo inaa koshoka oo a ningifa vamwe va dje mo mefiyafanepo. — Lesha Mateus 5:29, 30.

¹⁵ Omumwatate umwe oo a kulila moshili okwa ti kutya okwa kala ha kwatwa komahalo oushenge.Okwa ti: “Ihandi kala nda manguluka ngeenge ndi li novanhu vakwetu.” Eshi a li e na omido 20, okwa li a ninga omukokolindjila wondjikilile nokwa li a nangekwa po e li omuyakuliongalo. Ndele lwanima okwa ka nyona enyono la kwata moiti, nokwa li a pewa outekuduliko nokwa kwafelwa kovakulunhuongalo. Oinima ngaashi okwiilikana, okukonakona Eendjovo daKalunga nosho yo okukwafela vamwe oya li ye mu kwafela a penduke po noku twikile okutondoka mefiyafanepo lopamhepo. Konima yomido donhumba, okwa ka popya ta ti: “Omafimbo amwe natango ohandi kwatwa komahalo a tya ngaho, ndele ihandi efa a finde nge. Onde lihonga kutya Jehova ita efa tu yelekwe nomayeleko e dule eenghono detu. Onghee hano, onda itavela kutya Kalunga oku shii kutya ohandi dulu okufinda eyeleko olo.” Omumwatate oo okwa xulifa a ti: “Omashongo aeshe oo handi lididimikile paife otaa ka xulifwa po mounyuni mupe. Naasho osho nda hala. Ndele fimbo nda teelela osho shi ningwe, ohandi twikile okukondja.” Omumwatate oo okwa tokola toko okukala mefiyafanepo.

16, 17. (a) Oshike sha li sha kwafela omumwatate umwe oo a li e wete vamwe ihava ungaunga naye pauyuki? (b) Otu na okudimbuluka shike opo tuha pundukifwe kuvamwe?

¹⁶ Okukala u wete ovaitaveli vakweni itava ungaunga naave pauyuki nako otaku dulu oku tu pundukifa. Omumwatate umwe wokuFransa oo a li omukulunhuongalo okwa li ta diladila kutya vamwe ihava ungaunga naye pauyuki nokwa li a ninga omwenyo mwii. Oshidjemo, okwa li a efa po okweendafana neongalo noka li vali e lipyakidila noinima yopamhepo. Ovakulunhuongalo vavali ova li ve ke mu talela po nova li va pwilikina kuye nolukeno eshi ta holola omaliudo aye, nopehe na oku mu kwata melaka. Ova li ve mu ladipika a undulile omutengi waye kuJehova nova divilika kutya eshi sha fimanenena okuhafifa Jehova. Okwa tambula ko omayele oo a pewa, nokwa li a shuna diva mefiyafanepo nokwa kala e lipyakidila vali noinima yeongalo.

¹⁷ Ovakriste aveshe ove na okudimbuluka kutya Jesus Kristus oye a nangekwa po e li Omutwe weongalo, ponhele yokukala tave lipula naasho ovanhu inava wanenena tava ningi. Jesus, oo omesho a ye a fa “omalaka omundilo,” oku udite ko keshe osho tashi ningwa meongalo e tu dule. (Eh. 1:13-16) Pashihopaenenwa, oku shii kutya otashi dulika tu diladile kutya oshinima shonhumba osho tashi ningwa meongalo kashi li pauyuki, ndele mboli katu udite ko lela osho sha ningwa po ile kutya omolwashike sha ningilwa. Jesus ota ka ungaunga neemhumbwe deongalo monghedi ya wanenena nopefimbo la wapala. Onghee hano, inatu efa nande eenghatu ile omatokolo Ovakriste vakwetu e tu pundukife.

18. Ongahelipi hatu dulu okukanyatela oudiinini wetu ngeenge tu li momaupyakadi ile hatu hepekwa?

¹⁸ Oinima ikwao ivali oyo tai dulu oku tu pundukifa  oyo oupyakadi ile omahepeko nosho yo okuhawanenena kwavamwe meongalo. Jesus okwa popya mefaneko laye li na sha nomukuni kutya ngeenge otwa shakeneke ‘oudjuu netewaatewo’ omolwondjovo, vamwe otashi dulika va punduke. Omahepeko otashi dulika e tu dilile kovapambele vetu, kovashiinda shetu ile komapangelo. Ndele otaa ka pundukifa unene tuu oo ehe na “omidi muye mwene,” sha hala okutya, ina pama pamhepo. (Mat. 13:21) Ashike ngeenge otwa kulike oikala ya yuka yomutima, eembuto dOuhamba otadi ke tu kwafela tu kale tu na eitavelo la kola. Ngeenge tu li momayeleko, natu kale hatu dilonga pamwe neilikano koinima oyo i shii okupandulwa. (Lesha Ovafilippi 4:6-9.) Jehova ote ke tu pa eenghono tu lididimikile omayeleko opo tuha punduke.

19. Ongahelipi hatu dulu okuhenuka okupundukifwa komapuko avamwe?

¹⁹ Shinyikifa oluhodi, oule womido, vamwe ova efa okuhawanenena kwavamwe ku va kufe mo mefiyafanepo. Okukala neudeko la yoolokafana moinima oyo omunhu e na okulongifa eliudo laye mwene, okwa ninga emanya lepundukifo kuvo. (1 Kor. 8:12, 13) Ngeenge umwe okwe tu udifa nai, mbela ohatu ka efa shi tu pundukife fiyo twa fiya po oshili? Ombibeli oya kumaida Ovakriste vaha tokole vamwe, va kale hava dimine po nosho yo va henuke okukomangela omataleko avo. (Luk. 6:37) Ngeenge owa nyematekwa kuumwe, lipula kutya: ‘Mbela ohandi tokola vamwe she likolelela ketaleko lange? Ngeenge ondi shii kutya ovamwatate inava wanenena, mbela handi ka dja mo mefiyafanepo loku ka mona omwenyo omolwomaunghundi avo?’ Ohole yetu yokuhola Jehova otai dulu oku tu kwafela tu kale twa tokola toko tuha efe osho vamwe tava ningi shi tu imbe tu ka fike kefikilo.

20, 21. Owa tokola toko okuninga shike mefiyafanepo loku ka mona omwenyo waalushe?

²⁰ Owa tokola ngoo ‘okuxulifa etondoko’? (2 Tim. 4:7, 8) Ngeenge osho, kala ho konakona Ombibeli paumwene nosho yo oishangomwa yehangano, kala ho ningi omapekapeko nokudilonga opo u dule okudidilika mo oinima oyo tai dulu oku ku pundukifa. Ilikana kuJehova e ku pe omhepo yaye iyapuki opo i ku pameke. Dimbuluka kutya ngeenge otwa punduka ohatu dulu natango okushuna mefiyafanepo ndele hatu ka fika kefikilo. Ohatu dulu yo okulihonga oilihongomwa ya fimana komapuko etu, naasho otashi ke tu kwafela tu tondoke nawa shi dulife nale.

²¹ Ombibeli otai ulike kutya ngeenge otwa hala oku ka pewa ondjabi, otu na okutondoka fiyo okefikilo. Katu na okukala twa fa omunhu a mwena e li mobesa a teelela i mu fikife oko ta i. Ofye vene tu na okutondoka mefiyafanepo loku ka mona omwenyo. Eshi hatu tondoka, Jehova ote ke tu pa “ombili inene.” (Eps. 119:165) Ohatu dulu okukala nelineekelo kutya ote ke tu nangeka noupuna paife nofiyo alushe ngeenge otwa tondoka fiyo okefikilo. — Jak. 1:12.