ONDJOKONONA YONGHALAMWENYO
Omanangeko noupuna ohaa di mokuninga osho Jehova ta pula
“Osho hatu ningi.” Ame nomushamane wange pamwe nomumwainamati wange nomukulukadi waye osho twa li twa nyamukula ngaho eshi twa li twa pewa oshinakuwanifwa. Omolwashike twa li twe shi tambula ko, nongahelipi Jehova e tu nangeka noupuna? Tete, nandi mu lombwele kombinga yonakudiwa yange.
ONDA dalelwa moHemsworth, modoolopa yaYorkshire, shaEngland, mo1923. Ondi nomumwainamati umwe, oo a kula kwaame, Bob. Eshi nda li ndi nomido omuwoi lwaapo, tate wetu, oo a li e li omhinge noihelele yomalongelokalunga, okwa li a mona omambo oo a li a nyaneka pomutenya omalongelokalunga oipupulu. Osho a li a lesha osha li she mu kumwifa neenghono. Konima yomido dinini, Bob Atkinson okwa li e uya peumbo letu ndele te tu danene oshipopiwa shomumwatate Rutherford sha kwatwa momawi kongalamafona. Otwa li twa mona kutya oshipopiwa osho osha longekidwa konhele oko haku nyanyangidwa omambo oo. Ovadali vange ova li va unganeka opo omumwatate Atkinson a kale he uya okulya ouvalelo pamwe nafye onguloshi keshe opo a dule okunyamukula omapulo etu mahapu opaMbiibeli. Otwa li twa shivwa kokwoongala keumbo lomumwatate olo li li kokule oshinano sheekilometa donhumba. Otwa li twa tambula ko eshivo olo, nopa li pa totwa eongalo linini moHemsworth. Nolwanima otwa ka kala hatu nangeke ovapiya ovaendi (ovo paife hava ifanwa ovapashukilishikandjo) notwa li hatu shivi ovakokolindjila ovo ve li popepi ve uye tu lye pamwe navo. Eendafano letu navo ola li la kumwifa nge shili.
Otwa li twa patulula ongeshefa, ashike tate okwa li a lombwela omumwainamati wange kutya, “Ngeenge owa hala oku ka kokola ondjila, ongeshefa ohatu i pate.” Bob okwa li a dimina, nokwa li a fiya po eumbo eshi a li e nomido 21 a ka kokole ondjila. Konima yomido mbali, eshi nda li ndi nomido 16, onda li nda ninga omukokolindjila. Kakele momaxuliloshivike, onda li handi longo aame andike, handi longifa oukalata vokuyandja oundombwedi nosho yo ongalamafona. Ashike Jehova okwa li a nangeka nge noupuna nomukonakonimbiibeli oo a li a ninga exumokomesho liwa. Vahapu vomoukwaneumbo womukonakonimbiibeli oo ova li va tambula ko oshili. Omudo wa shikula ko, onda li nda nangekwa po ndi li omukokolindjila e likalekelwa, pamwe naMary Henshall. Otwa li twa tuminwa koshitukulwa osho ihashi longwa moshilongo shaCheshire.
Osha li pokati kOita Itivali yOunyuni, novakulukadi ova li hava pulwa va ka yambidide moita. Ngaashi ovalongi vefimbo li yadi, nafye ovakokolindjila ve likalekelwa otwa li twa teelela tu pewe emanguluko ngaashi ashike Jes. 41:10, 13.
ovawiliki vomalongelokalunga amwe. Ashike omhangu kaya li ye shi pitika, nonda li nda tokolelwa omafiku 31 modolongo. Omudo wa shikula ko eshi nda wanifa omido 19, onda li nde lishangifa ndiha kufe ombinga moita. Onda li nda twalwa keemhangu mbali, ashike oshibofa shange osha li sha ekelwashi. Nonande onda pita meenghalo adishe odo, onda li ndi shii kutya omhepo iyapuki oya li tai kwafele nge nosho yo kutya eke laJehova ola kala tali yambidida nge ndi kale nda pama. —ONDA MONA KAUME MUPE
Ame naArthur Matthews otwa li twa shakena mo 1946. Konima eshi a kala modolongo oule weemwedi nhatu omolwokuhakufa ombinga moita, okwa li a waimina omumwainamati waye Dennis, oo e li omukokolindjila e likalekelwa, moHemsworth. Ova li va hongwa kombinga yaJehova kuxe eshi va li vanini nova ninginifwa e shi va li ve nomido omulongo nasha. Diva Dennis okwa li a tuminwa koIreland, a fiya po Arthur ehe na oo ta kala ta longo naye. Ovadali vange ova li va kuminwa onghedi omo Arthur a li he lihumbata e li omukokolindjila ha longo noudiinini, nova li ve mu ifana a kale hadi keumbo lavo. Ngeenge nda ka talela po, ame naArthur otwa li hatu kosho oiyaxa konima ngeenge twa mane okulya. Lwanima otwa li twa hovela oku li shangela eenhumwafo. Momukokomoko womudo 1948, Arthur okwa li natango a tokolelwa odolongo yeemwedi nhatu. Otwa li twa hombola muJanuali mo 1949 nelalakano lokukala moilonga yefimbo li yadi. Opo tu dule okutwikila okukokola ondjila, otwa li twe liunganeka nawa notwa li hatu longo moikunino pefimbo lomafudo, hatu tona oiimati, tu dule okulimonena okamaliwa, na Jehova okwa li a punika eenghendabala da tya ngaho.
Konima ashike yodula, otwa li twa pulwa tu ye koNorthern Ireland, tete okoArmagh nolwanima okoNewry, adishe konyala eedolopa dOvakatolika. Oukengeleledi owa li wa hapupala moshitukulwa osho, notwa li tu nokukala twa lungama nosho yo okulongifa eendunge dokuyoolola eshi hatu popi novanhu. Otwa li hatu ongalele meumbo lomumwatate nomumwameme olo la li kokule neumbo letu oule weekilometa 16. Pokwoongala opa li hapa kala ovanhu vahetatu lwaapo. Ngeenge otwa shivwa tu ka nangale, otwa li hatu nangala pedu nokuhafela oshuumbululwa tashi kwata pedimo efiku la shikula ko. Oshihafifa okushiiva kutya paife koshitukulwa oko oku nEendombwedi dihapu.
“OSHO HATU NINGI.”
Omumwainamati wange nomukulukadi waye, Lottie, ova li nale ovakokolindjila ve likalekelwa moNorthern Ireland, nomo 1952, atushe vane otwa li poshoongalele shoshitukulwa moBelfast. Omumwatate umwe okwa li e tu tambula atushe meumbo laye, pamwe naPryce Hughes, oo a li omupashukili woshitaimbelewa shaBritain. Oufiku umwe otwa li twa kundafana kombinga yokambo God’s Way Is Love oko opo ka li ka piti, ka nyanyangidwa nelalakano loIreland. Omumwatate Hughes okwa li a popya nghee hashi kala shidjuu okuudifila Ovakatolika moRepablika yaIrish. Ovamwatate ova li va kufwa mo meenhele davo nova li va ponokelwa kongudu yovalongifi veenghono oyo ya li tai xwaxwamekwa kovapristeri. Pryce okwa ti: “Otwa pumbwa ovalihomboli ve neetuwa opo va waimine moshikonga osho she likalekelwa shokuyandja okambo oko moshilongo ashishe.” * Diva otwa li twa nyamukula kutya, “Osho hatu ningi.” Outumbulilo oo wa popiwa pehovelo lehokololo.
Ovakokolindjila ova li hava dulu okukala keumbo laMa Rutland, omumwameme omudiinini oo a longela Jehova efimbo lile. Konima eshi twa landifa po oinima yetu imwe, atushe vane otwa li twe lifininika komota yaBob, ndele hatu i tu ka lande otuwa. Otwa li twa mona otuwa iwa oyo ya longifwa nale ndele hatu pula oo a li te i landifa e i tu etele, molwaashi atushe ka twa li tu shii okushinga. Arthur okwa tokelwa e li omutumba kombete te litungile oumbo ta gela momhepo, a fa tashi shingi. Ngangula, okwa li ta kendabala okukufa mo otuwa mongalashe. Opo nee ope uya omutumwa wedina Mildred Willett (oo lwanima a ka hombolwa kuJohn Barr). Molwaashi Mildred okwa li e shii okushinga, okwe mu endifa po nokudja opo otwa pula komesho.
Otwa li vali twa pumbwa onhele yokukala. Otwa li twa londwelwa tuha dje mokakalafana molwaashi ovapataneki otashi dulika ve ka xwike po, onghee otwa konga eumbo ashike ka twa li twa mona sha. Oufiku oo atushe vane otwa li twa nangala motuwa. Efiku la landula ko, otwa li twa mona okakalafana ke na ashike eembete mbali dinini da londafana. Oka li ka ninga eumbo letu. Shihokwifa, katwa li tu noupyakadi wokutula okakalafana peenhele dovanafaalama ovo ve nomhepo iwa. Otwa li twa mana ko oshitukulwa osho sha li kokule neekilometa 16 fiyo 24. Ngeenge otwa i kokule, ohatu aluka ndele hatu udifile ovo ve li moshitukulwa omo twa li twa fiya okakalafana.
Otwa talela po omaumbo aeshe koushilolukadi woRepablika tuhe noupyakadi muhapu, otwa yandja oumbo ve dulife po 20 000 notwa tuma omadina aavo va ulika ohokwe koshitaimbelewa shaBritain. Kashi fi tuu enangeko noupuna eshi paife ku nEendombwedi omafele!
OTWA ALUKILA MOENGLAND NOLWANIMA OTWA KA YA KOSCOTLAND
Mokweendela ko kwefimbo otwa li twa tuminwa kolukadi laLondon. Meni loivike inini, Arthur okwa li a dengelwa ongodi okudja koshitaimbelewa shaBritain, ta pulwa a hovele noilonga youpashukilishikandjo mefiku la shikula ko. Konima eshi a deulwa oshivike shimwe, otwa li twa ya koshitukulwa shetu shi li moScotland. Arthur ka li ha mono omhito ya wana yokulilongekida oipopiwa yaye, ashike okukala e lilongekidila omashongo moilonga yaJehova osha li etwomukumo linene kwaame. Otwa hafela shili oshinakuwanifwa shetu moilonga youpashukilishikandjo. Otwa kala moshitukulwa osho ihaa shi longwa oule womido, ashike paife oshi li enangeko noupuna linene okukala mokati kovamwatate novamwameme vahapu.
Otwa li tu nokuninga etokolo la kwata moiti konima eshi Arthur a li a shivwa a ye kedeulo leemwedi omulongo mo 1962, kOfikola yaGilead. Otwa li twa fika pexulifodiladilo kutya oshi li mondjila Arthur a tambule ko eshivo olo, nonande ame ohandi kala po. Molwaashi kanda li ndi na oo handi longo naye, onda li nda tumwa ndi shune koHemsworth ndi li omukokolindjila e likalekelwa. Konima yomudo eshi Arthur a aluka, otwa li twa pewa oilonga youpashukili woshitukulwa notwa li twa mana ko Scotland, olundume laEngland, naNorthern Ireland.
OSHINAKUWANIFWA SHIPE MOIRELAND
Mo 1964, Arthur okwa li a pewa oshinakuwanifwa shipe e li omupashukili woshitaimbelewa moRepablika yaIrish. Otwa li hatu hafele oilonga youpashukili neenghono, nopehovelo onda li handi kala nda tila shi na sha nomalunduluko. Okutala konakudiwa, onda pandula eshi nda li nda pewa oufembanghenda wokulonga koBetel. Onda itavela kutya Jehova ote ku nangeke alushe noupuna ngeenge owa tambula ko oshinakuwanifwa nonande u udite ino hala oku shi wanifa po. Onda li handi kala nde lipyakidila noilonga yomombelewa, okupakela oifo, okuteleka nokuwapaleka. Omafimbo amwe, otwa li yo moilonga youpashukili woshitukulwa notwa li twa dula okushakena novamwatate moshilongo ashishe. Oilonga aishe oyo nokumona nghee ovakonakonimbiibeli vetu tava ningi exumokomesho oshe tu kwafela tu kale tu nekwatafano la kola noukwaneumbo wetu wopamhepo moIreland. Osho kashi fi tuu enangeko noupuna!
ONDJOKONONA YEHANGANO MOIRELAND OYA KWAFELA NGE
Oshoongalele shotete shopaiwana moIreland osha li sha ningilwa moDublin mo 1965. * Kakele komapataneko a kwata moiti oo twa li twa taalela, oshoongalele osha li sha eta oidjemo iwa. Opa li ovanhu 3 948, nopa li pa ninginifwa ovanhu 65. Keshe umwe oo a li a yandja onhele yokukalwa kovaenda 3 500 ovo va dja koilongo imwe okwa li a mona onhumwafo yolupandu. Ovaneumbo ova li ve va pandula omolwelihumbato lavo. Osho osha li shili ekwafo moIreland.
Nonande ovanhu vokuIreland vokolundume nokolukadi ova li va tukaulwa papolotika nopalongelokalunga, Eendombwedi daJehova kokanhunhu oko oda li tadi longo da hangana koshi yoshitaimbelewa shomuDublin okudja mo 1966. Otwa li twa hafa okumona Ovakatolika vahapu tave uya moshili nokulonga pamwe novamwatate ovo va li Ovaprotestande.
NGHEE OINAKUWANIFWA YA LI YA LUNDULUKA FILUFILU
Mo 2011, onghalamwenyo yetu oya li ya lunduluka filufilu eshi oitaimbelewa yaBritain naIreland ya ya mumwe notwa li twa tuminwa koBetel yaLondon. Osha li sha ningwa pefimbo opo eshi nda li nda hovela okulipula noukolele waArthur. Okwa li a monika omukifi hau ifanwa Parkinson. Kaume kange kopahombo oo twa kala pamwe naye oule womido 66 okwa fya mo 20 Mei 2015.
Konima yomido dinini, onda li nda wililwa po koluhodi nonda li nda polimana. Monakudiwa Arthur okwa kala alushe ha kwafele nge. Onde mu djuulukwa neenghono. Ashike ngeenge to piti meenghalo odo, oho ehene elela popepi naJehova. Ohashi kumu yo omutima okushiiva nghee Arthur a li e holike. Onda li nda mona eenhumwafo da dja kookaume moIreland, moBritain nokuli nokoUnited States. Eenhumwafo odo pamwe netwomukumo lomumwainamati waArthur, Dennis, omukulukadi waye, Mavis, nosho yo lovatekulu vange Ruth naJudy ola li la kwafela nge shi dulife osho oitya tai dulu okuholola.
Jesaja 30:18 omushangwa oo wa li wa hekeleka nge unene. Owa ti: “Omwene ota teelele a shiive oku mu fila onghenda, opo nee ota fikama e mu file olukeno, osheshi Omwene Oye Kalunga kouyuki. Ovanelao aveshe ava have mu teelele!” Onda mona kutya otashi hekeleke shili okushiiva kutya Jehova okwa teelela nelididimiko oku ka yukifa oinima noku ka yandja oinakuwanifwa itunhula mounyuni waye mupe.
Okutala konakudiwa yetu, onda mona nghee Jehova a wilika nokunangeka noupuna oilonga moIreland. Ondi u udite etumba eshi nda kufa ombinga mekulo olo lopamhepo. Oshoshili kutya okuninga osho Jehova ta pula ohashi eta omanangeko noupuna.
^ okat. 12 Tala embo lokomudo lEendombwedi daJehova (1988 Yearbook of Jehovah’s Witnesses), epandja 101-102.
^ okat. 22 Tala embo lokomudo lEendombwedi daJehova (1988 Yearbook of Jehovah’s Witnesses), epandja 109-112.