ESHONGO: Ovawiliki vahapu vomalongelokalunga nosho yo vopapolitika ova li va ninga eemhangela di li omhinge netumwalaka lOmbiibeli. Luhapu ova li hava longifa eenghonopangelo davo opo va kelele ovanhu vaha kale ve na Ombiibeli, vehe i nyanyangide ile vehe i toloke. Natu ka taleni koihopaenenwa ivali:

• Mo 167 K.O.P. lwaapo: Seleucid King Antiochus Epiphanes oo a li ta kendabala okufininikila Ovajuda elongelokalunga lOshigreka, okwa li a yandja elombwelo opo omambo aeshe Omishangwa dOshiheberi a hanaunwe po. Omunandjokonona wedina Heinrich Graetz okwa shanga shi na sha novanambelewa vaKing Antiochus, a ti: “Ovanambelewa vaye ova li hava taula nokuxwika po omitonywashangwa dOmhango, nova li va dipaa ovanhu ovo va li have i lesha.”

• Omafelemido Opokati: Ovawiliki vamwe vaKatolika ova li va handukila oilyo yeongalo lavo molwaashi ya li tai udifa osho Ombiibeli tai hongo ponhele yomahongo aKatolika. Omukwaneongalo keshe oo a li ta longifa omambo amwe Ombiibeli ponhele yOmapsalme oo a li mOshilatina okwa li ha talika ko e li omhinge nomahongo aKatolika. Oshilyo shimwe shelelongalo osha li sha lombwela ovalumenhu vamwe va konge noudiinini momaumbo nokoshi yedu nosho yo mokakololo keshe oko ka li taka fekelelwa ovanhu ovo ve na omambo Ombiibeli. Keshe eumbo omo mwa li tamu ka hangika Ombiibeli ola li li na okuhanaunwa po.

Ngeno ovatondi vOmbiibeli ova li va pondola oku i hanauna po, ngeno etumwalaka layo ka li ko kunena.

NGHEE OMBIIBELI YA XUPA: King Antiochus okwa li ta yandje elitulemo koikonga muIsrael, ashike Ovajuda ova li va tota po eengudu dihapu moilongo ikwao. Ovahongwanhu ova tengeneka kutya mefelemudo lotete eepersenda di dulife po 60 dOvajuda kada li hadi kala muIsrael. Ovajuda ova li hava tuvikile Omishangwa meeshinagoga davo, nOmishangwa odo oda li da longifwa komapupi a shikula ko, mwa kwatelwa Ovakriste. — Oilonga 15:21.

Mefelemido lOpokati, ovo va li ve hole Ombiibeli ova li va finda omashongo nouladi ndele tava twikile okutoloka nokushangulula Omishangwa. Oitukulwa imwe yOmbiibeli otashi dulika ya kala ya tolokwa momalaka 33 lwaapo pokati kefelemudo 15, ofimbo nokuli nomashina okupilinda inaa ndulukwa. Konima yaasho, Ombiibeli oya li ya tolokwa noya nyanyangidwa meendelelo inashi monika nale.

OSHIDJEMO: Nonande opa li omatilifo taa di keehamba dinaenghono nosho yo kovawiliki veengeleka ovapukifi, Ombiibeli oyo aike embo la tandavela mounyuni aushe nola tolokwa momalaka mahapu mondjokonona aishe. Ombiibeli oya nwefa mo eemhango nomalaka oilongo imwe nosho yo onghalamwenyo yovanhu omamiliyona.