•  Mbela onda pumbwa ngoo shili okukufa ko koshivixa?

•  Onghedi ya denga mbada yokukufa ko koshivixa oilipi?

•  Osho handi dulu okuninga po

•  Osho oomakula voye tava ti

Ovanyasha vamwe ohava ti kutya ova hala oku kufa ko koshivixa shavo. Ashike . . .

• Vahapu ohave lipula unene shi na sha neholokepo lavo ponhele youkolele wavo. Vamwe ohava kendabala okulongifa eenghedi odo va itavela kutya otadi dulu oku va kwafela diva va kufe ko koshivixa, ngaashi okulidilika oikulya ile okunwa eepela dokukufa ko koshivixa. Eenghedi da tya ngaho luhapu ohadi ulike kutya ihadi kwafele sha, nomafimbo amwe oda nyika oshiponga nokuli.

  Hailey okwa ti: “Oukadona vamwe ohave lidilike oikulya opo va kanife oshivixa meendelelo. Osho luhapu ohashi ehameke omalutu avo nohashi pula efimbo opo omalutu avo a alukile monghalo iwa.”

• Vahapu ovo have lipula shi na sha noshivixa shavo kutya kashi li nawa kave na okuninga ngaho. Oshivixa shavo oshi li nawa, ashike ngeenge ova hovele okuliyelekanifa noomakula vavo ile nonghedi yokukanifa oshivixa oyo tai ulikwa koikundaneki ohashi va ningifa va kale ve udite va ondoka.

  Paola okwa ti: “Eshi nda li ndi na omido 13, okwa li handi liyelekanifa nookahewa kange. Onda li handi diladila kutya otava ka kala ve hole nge ngeenge onda kala nde va fa, ndi na okalutu kanini.”

Kakele kaasho, ngaashi sha popiwa kEhangano lOukalinawa mOunyuni, ovanyasha vamwe ova pumbwa lela okukufa ko koshivixa shavo . . .

• Mounyuni aushe, ovanyasha omamiliyona 340, ovo ve li pokati keedula 5 fiyo 19 ova ondoka neenghono.

• Mo 1975 eepelesenda 4 daavo ve li pokati keedula 5 fiyo 19 oda ondoka neenghono. Ndele mo 2016, omuvalu oo owa hapupala neepelesenda 18.

• Moilongo ihapu mounyuni, osha tambulwa ko keshe pamwe okukala wa ondoka unene shi dulife okukala noshivixa shinini.

• Ovanhu ovo va ondoka sha pitilila otava hangika yo nomoilongo oyo ya hepa, nokuli nomomaukwaneumbo omo ovanhu ihava li oikulya i na oitungifi aishe.

Onghedi ilipi to ka hoolola po?

1. Okulidilika oikulya.

2. Okuninga omadeulo nokulya oikulya i na oitungifi.

3. Okunwa eepela dokukufa ko koshivixa.

Enyamukulo li li mondjila: Onghedi 2: Okuninga omadeulo nokulya oikulya i na oitungifi.

Okulidilika oikulya ile okulingabeka oikulya yonhumba otashi dulu okweeta oidjemo yomeendelelo. Ashike, eenghedi da tya ngaho otadi dulu okutula oukolele woye moshiponga. Natango oto ka ondoka meendelelo eshi to ka shuna konghedi yoye ikulu yokulya.

Shimwe vali, ngeenge owe shi ningi elalakano loye okukala u na oukolele, oto ka kala to monika nou udite u na oukolele. Omundokotola Michael Bradley * okwa ti: ‘Onghedi youkolele ya amenwa notai eta oidjemo tai kalelele, ongeenge ashike to lifile oshisho efiku keshe. Oshitwa oshi li peni? Ngeenge owa pumbwa okukufa ko koshivixa, ino lipula ashike nonghedi yonhumba yokulya, ndele owa pumbwa oku shi ninga onghedi yokukalamwenyo kwoye.’

Ombiibeli oye tu lombwela tu kale tu na “ondjele,” naasho osha kwatela mo onghedi yetu yokulya. (1 Timoteus 3:11) Oya popya yo kondadalunde tu henuke okulya sha pitilila. (Omayeletumbulo 23:20; Lukas 21:34) U na omafinamhango oo momadiladilo, kendabala eenghedi tadi landula:

• Shiiva kutya okulya oikulya i na oitungifi osha kwatela mo shike.

  Ino pumbwa okulitulila po omangabeko unene, ashike eshiivo linini li na sha noikulya i na oitungifi otali dulu oku ku kwafela u hoolole ya tya ngaho. Okulya oikulya oyo i na oitungifi oyo onghedi ya denga mbada yoku ku kwafela uha ondoke unene.

• Kala ho ningi omadeulo pandjikilile.

  Diladila koinima oyo to dulu okuninga efiku keshe opo u kale u na ondjungu. Pashihopaenenwa, ponhele yokulongifa embaba, longifa eetalapa. Ponhele yokudana omaudano ouvidio, oto dulu oku ka enda pondje.

• Pingena po oikulya oyo ihe na oukolele naayo i na oukolele.

  Omunyasha wedina Sophia okwa ti: “Ohandi kendabala alushe opo ndi kale efimbo keshe ndi na oikulya ngaashi oiimati noikwambidi, opo ndiha yelekwe ndi lye oikulya oyo ihe na oukolele.”

• Ino lya to endelele.

  Ovanhu vamwe ohava li tava hakana noihava mono nokuli kutya ova kuta. Onghee ino lya to hakana. Fuda po yo fimbo ino twikila okulya. Oto ka mona kutya mboli ino fya ondjala ngaashi wa li to diladila.

• Tala kutya oikulya oyo to li otai yandje eenghono di fike peni.

  Lesha kokambapila oko ka yelifa oitungifi aishe oyo ya tulwa mo, u tale kutya otai yandje eenghono di fike peni. Oinima ngaashi oikunwa oyo inyenye, oikulya ya kangwa noikuki ohai yandje eenghono dihapu notai dulu i kwoondole.

• Kala u na ondjele.

  Sara, womido 16, okwa ti: “Pomhito imwe onda li handi lipula unene shi na sha neenghono odo hadi di moikulya.” Omafimbo amwe oto dulu okulya oikulya oyo i na omulyo muwa nonande otai yandje eenghono dihapu.

Osho to dulu okuninga: Popya nandokotola woye shi na sha noshivixa shoye. Ota ka tala mepeko loye lounamiti opo e ku kwafele nghee to dulu okukaleka po oukolele woye.