“Tondũ kiugo kĩa Ngai kĩrĩ muoyo na nĩ kĩrĩ hinya na kĩrĩ ũũgĩ gũkĩra rũhiũ o ruothe rwa njora rũnooretwo mĩena yerĩ na gĩthecaga nginya gĩkagayũkania muoyo na roho, na marũngo kuuma harĩ maguta, o na nĩ kĩhotaga gũkũũrana meciria na methugunda ma ngoro.”—Ahibirania 4:12, New World Translation in Kikuyu.

 “Ũhoro wa Ngai ũkoragwo wĩ muoyo na nĩũrutaga wĩra, na nĩ mũũgĩ gũkĩra rũhiũ rwa njora. Ũtemaga ũrũngĩrĩirie wega, ũgakĩhota kũgayania kinya harĩa muoyo na roho inyiitanĩire, na ũkahota kũgayania marũngo na maguta marĩa makoragwo thĩinĩ wa mahĩndĩ. Ningĩ nĩũhotaga kũmenya merirĩria na meciiria ma ngoro.”—Ahibirania 4:12, The Holy Bible in Gĩkũyũ Language.

 Ndũmĩrĩri ya Ngai harĩ andũ, o ta ũrĩa yonanĩtio thĩinĩ wa Bibilia, nĩ ĩkoragwo na ũhoti wa kũguũria meciria na methugunda maitũ ma thĩinĩ biũ. Ndũmĩrĩri ĩyo ningĩ no ĩcenjie andũ matuĩke ega makĩria.

 “Kiugo kĩa Ngai kĩrĩ muoyo.” Ciugo “kiugo kĩa Ngai” irũgamagĩrĩra kiugo kĩa Ngai gĩa kĩĩranĩro, kana muoroto wake, ũrĩa wonanĩtio thĩinĩ wa Bibilia. a Ũndũ ũmwe wa bata wĩgiĩ muoroto ũcio wake nĩ atĩ andũ athĩki matũũre thĩinĩ wa thĩ tene na tene marĩ na thayũ wa ma na ũrũmwe. —Kĩambĩrĩria 1:28; Thaburi 37:29; Kũguũrĩrio 21:3, 4.

 Nĩ na njĩra ĩrĩkũ kiugo kĩa Ngai kĩrĩ “muoyo”? Ũndũ ũmwe nĩ atĩ nĩ kĩrĩ hinya mũnene ngoro-inĩ cia arĩa magĩtĩkagĩra, gĩgatũma magĩe na kĩĩrĩgĩrĩro na muoroto ũtũũro-inĩ. (Gũcokerithia Maathani 30:14; 32:47) Kiugo kĩa Ngai ningĩ kĩrĩ “muoyo” na njĩra ya atĩ Ngai ũrĩa ũtũũraga muoyo nĩ araruta wĩra ũrĩa ũrabatarania nĩguo ahingie ciĩranĩro ciake biũ. (Johana 5:17) Ngũrani na andũ, Ngai nderanagĩra ũndũ agacoka akariganĩrũo kana akamenya atĩ ndangĩhota kũhingia ũndũ ũcio. (Ndari 23:19) Kiugo gĩake “gĩtigaacoka harĩ [we] gĩtarĩ na moimĩrĩro.”—Isaia 55:10, 11.

 “Kiugo kĩa Ngai . . . nĩ kĩrĩ hinya.” Ciugo “nĩ kĩrĩ hinya” ningĩ no itaũrũo “nĩ kĩrĩ ũhoti,” “nĩ kĩrutaga wĩra,” kana “nĩ kĩhingagia ũndũ ũrĩa kĩrendwo kĩhingie.” Kwoguo nĩ tũkoragwo na ma atĩ ũndũ o wothe Jehova b Ngai augĩte kana eranĩire no mũhaka ũhinge. (Thaburi 135:6; Isaia 46:10) Ngai no ahingie ciĩranĩro ciake na njĩra nene o na gũkĩra ũrĩa tũngĩĩcirĩria.—Aefeso 3:20. c

 Ningĩ kiugo kĩa Ngai “kĩrĩ hinya” na njĩra ya atĩ nĩ gĩteithagia arĩa makĩonaga kĩrĩ kĩa bata gũcenjia mũtũũrĩre wao na ũmũndũ wao. Morutani ma Ngai nĩ mamatongoragia, makahutia mwĩcirĩrie wao, mũtũũrĩre wao, na mĩoroto yao. (Aroma 12:2; Aefeso 4:24) Na njĩra ĩyo, “kiugo kĩa Ngai [nĩ] kĩrutaga wĩra thĩinĩ” wa arĩa magĩtĩkagĩra kĩrĩ kiugo kĩa Ngai kũna.—1 Athesalonike 2:13.

 “Kiugo kĩa Ngai . . . kĩrĩ ũũgĩ gũkĩra rũhiũ o ruothe rwa njora rũnooretwo mĩena yerĩ.” Na njĩra ya mũhaano, kiugo kĩa Ngai nĩ kĩũgĩ gũkĩra rũhiũ o ruothe rwa njora rũthondeketwo nĩ mũndũ nĩ ũndũ wa ũhoti wakĩo wa kũhutia ngoro. Ndũmĩrĩri ya Ngai no ĩhutie ngoro citũ kana ũmũndũ witũ wa na thĩinĩ na njĩra ũrutani wa andũ ũtangĩhota. Ũndũ ũcio nĩ ũroneka wega harĩ ciugo iria irũmĩrĩire cia Ahibirania 4:12.

 “Kiugo kĩa Ngai . . . gĩthecaga nginya gĩkagayũkania muoyo na roho, na marũngo kuuma harĩ maguta.” Thĩinĩ wa Bibilia, kiugo “muoyo” no kĩrũgamĩrĩre ũrĩa mũndũ aroneka na nja, nakĩo kiugo “roho” no kĩrũgamĩrĩre ũrĩa mũndũ ahaana na thĩinĩ. (Agalatia 6:18) “Kiugo kĩa Ngai” kĩingĩraga nginya ‘maguta-inĩʼ na njĩra ya mũhaano, ũguo nĩ kuuga nginya methugunda-inĩ maitũ ma thĩinĩ biũ. Morutani ma Jehova no maguũrie ũrĩa tũhaana na thĩinĩ kũrĩa gũtarĩ mũndũ ũngĩona, magatũteithia gwĩka mogarũrũku marĩa marabatarania. Ũndũ ũcio nĩ ũrehaga gĩkeno harĩ Mũũmbi witũ na harĩ ithuĩ.

 “Kiugo kĩa Ngai . . . nĩ kĩhotaga gũkũũrana meciria na methugunda ma ngoro.” Njĩra ĩrĩa mũndũ amũkagĩra kiugo kĩa Ngai nayo no ĩguũrie meciria na methugunda make ma thĩinĩ biũ, marĩa matũmaga akorũo na mĩthiĩre ĩrĩa arĩ nayo. Kwa ngerekano, mũndũ angĩamũkĩra kiugo kĩa Ngai wega na njĩra ya gwĩka mogarũrũku ũtũũro-inĩ wake, onanagia atĩ nĩ mwĩnyihia, arĩ na ngoro njega, na nĩ arenda gũkenia Mũũmbi wake. No angĩgeria kũruta kiugo kĩa Ngai mahĩtia, no onanie atĩ arĩ na ngumo itarĩ njega ta mwĩtĩo na mwĩyendo. Mũndũ ta ũcio no akorũo agĩetha ciĩgwatio cia gwĩka ũndũ ũtakenagia Ngai.—Jeremia 17:9; Aroma 1:24-27.

 O ta ũrĩa ibuku rĩmwe riugaga, kiugo kĩa Ngai “no kĩhote kũingĩra nginya thĩinĩ witũ biũ.” Gũtirĩ ũndũ o wothe wĩgiĩ ũmũndũ witũ wa na thĩinĩ Ngai atangĩhota kuona na kiugo gĩake gĩtangĩhota kũguũria. Ahibirania 4:13 yugaga: “Maũndũ mothe makoragwo marĩ njaga na marĩ maguũrie maitho-inĩ ma ũrĩa ũgaatũciirithia.”

 Ibuku rĩa Ahibirania rĩrĩa rĩaandĩkirũo nĩ mũtũmwo Paulo kĩndũ mwaka wa 61 M.M., nĩ marũa maatongoririo nĩ roho mũtheru marĩa maandĩkĩirũo Akristiano Ayahudi arĩa maaikaraga Jerusalemu na Judea.

 Thĩinĩ wa mũrango wa 3 na wa 4, Paulo aarĩrĩirie ũrĩa kĩonereria kĩa Aisiraeli a tene gĩkoragwo kĩrĩ mũkaana harĩ Akristiano. (Ahibirania 3:8-12; 4:11) Jehova nĩ eeranĩire atĩ nĩ angĩkahonokia Aisiraeli kuuma ũkombo-inĩ na amatware bũrũri-inĩ ũrĩa ‘mangĩgaikaraga marĩ na ũgitĩri.’ (Gũcokerithia Maathani 12:9, 10) O na kũrĩ ũguo, rũciaro rwa Aisiraeli rũrĩa rwaumire Misiri rũtiarĩ na wĩtĩkio harĩ ciĩranĩro cia Ngai, na nĩ rwagaga gwathĩkĩra maathani make maita maingĩ. Nĩ ũndũ ũcio, ‘matiatonyire kĩhurũko-inĩ kĩa Ngai,ʼ na kwoguo makĩaga gũkenera ũrata mwega hamwe na Ngai. Handũ ha ũguo, maakuĩrĩire werũ-inĩ. O na gũtuĩka njiarũa ciao nĩ ciagaire Bũrũri wa Kĩĩranĩro, o nao nĩ maambĩrĩirie kwaga gwathĩkĩra Jehova. Ũndũ ũcio watũmire rũrĩrĩ rũu rũkorũo na mathĩna maingĩ.—Nehemia 9:29, 30; Thaburi 95:9-11; Luka 13:34, 35.

 Paulo aataarĩirie atĩ Akristiano nĩ magĩrĩirũo kwĩruta kuumana na kĩonereria kĩũru kĩa Aisiraeli arĩa mataarĩ ehokeku. Ngũrani nao, no tũingĩre kĩhurũko-inĩ kĩa Ngai na njĩra ya gwathĩkĩra kiugo gĩake na gũkorũo na wĩtĩkio mũrũmu harĩ ciĩranĩro ciake.—Ahibirania 4:1-3, 11.

 Wĩrorere video ĩno nguhĩ wone ũhoro ũrĩa ũrĩ thĩinĩ wa ibuku rĩa Ahibirania.