1, 2. (a) Nĩ kĩĩ gĩtũmaga twendete arata ehokeku na ohanĩri? (b) Tũkwarĩrĩria ciũria irĩkũ?

ŨNGIUGA mũrata wa ma nĩ ũrĩkũ? Mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe wĩtagwo Ashley oigire ũũ: “Kũringana na niĩ, mũrata wa ma nĩ mũndũ ũrĩa ũkoragwo ehaarĩirie gũgũteithia rĩrĩa ũrĩ na thĩna na gũkuohera rĩrĩa wamũhĩtĩria.” Ithuothe nĩ twendete arata ehokeku na ohanĩri. Nĩ matũmaga twĩigue tũiganĩire na twendetwo.—Thim. 17:17.

² Jehova nĩwe mũrata ũrĩa mwĩhokeku biũ na muohanĩri tũngĩgĩa nake. No ta ũrĩa mwandĩki wa Thaburi oigire: ‘Wee Jehova, wĩ mwega, na ũikaraga wĩhaarĩirie kuohanĩra, ũtugi kana wĩhokeku waku ũkaũingĩhagĩria arĩa othe magũkayagĩra.’ (Thab. 86:5) Gũkorũo mũndũ arĩ mwĩhokeku na muohanĩri nĩ kuuga atĩa? Jehova onanagia ngumo icio njega na njĩra irĩkũ? Na tũngĩĩgerekania nake atĩa? Macokio ma ciũria icio nĩ megũtũteithia kuongerera wendo witũ harĩ Jehova, mũrata witũ ũrĩa mũnene. Ningĩ ũrata witũ na andũ arĩa angĩ nĩ ũkũgaacĩra.—1 Joh. 4:7, 8.

3. Kwĩhokeka nĩ kuuga atĩa?

³ Mũndũ mwĩhokeku gũtirĩ hĩndĩ atiganagĩria mũndũ ũrĩa endete. Amuonagia wendo na njĩra ya gũthiĩ na mbere kũmũteithia na kũmũnyita mbaru. Ekaga ũguo hĩndĩ ciothe o na rĩrĩa ũtarĩ ũndũ mũhũthũ gwĩka ũguo. Bibilia yugaga atĩ Jehova nĩ wa “kĩhooto [nĩ mwĩhokeku].” Gũtirĩ ũngĩ mwĩhokeku kũmũkĩra.—Kũg. 16:5.

4, 5. (a) Jehova onanagia wĩhokeku na njĩra ĩrĩkũ? (b) Tũgĩaga na hinya atĩa twecũrania ũhoro wa ciĩko cia Jehova cia wĩhokeku?

⁴ Jehova onanagia wĩhokeku na njĩra irĩkũ? Ndarĩ  hingo atiganagĩria ndungata ciake njĩhokeku. Mũthamaki Daudi nĩ eeyoneire atĩ Jehova nĩ mwĩhokeku. (Thoma Thaburi 101:6.) Rĩrĩa Daudi aanyamarĩkaga, Jehova ndaigana kũmũtiganĩria, aamũtongoririe, akĩmũgitĩra na akĩmũhonokia. (2 Sam. 22:1) Daudi nĩ aamenyaga atĩ Jehova ndonanagia wĩhokeku wake na ciugo theri. Nĩ kĩĩ gĩatũmaga Jehova akorũo arĩ mwĩhokeku harĩ Daudi? Nĩ tondũ Daudi we mwene aarĩ ‘mwĩhokeku.’ Jehova nĩ akenagio nĩ wĩhokeku wa ndungata ciake na nĩ ũndũ ũcio agakorũo arĩ mwĩhokeku harĩ cio.—Thim. 2:6-8.

⁵ Nĩ tũgĩaga na hinya twecũrania ũhoro wa ciĩko cia Jehova cia wĩhokeku. Mũrũ wa Ithe witũ wĩtagwo Reed oigire ũũ: “Nĩ ngenaga mũno ndathoma ũrĩa Jehova aarũmbũyirie Daudi hingo ya mĩnyamaro. Jehova ndamũtiganĩirie o na rĩrĩa aatũũraga ngurunga-inĩ orĩire Mũthamaki Saulu. Ũndũ ũcio nĩ ũnjĩkĩraga hinya mũno! Ngaririkana atĩ o na ingĩkorũo mĩnyamaro-inĩ ĩhaana atĩa, gũtirĩ hingo Jehova angĩndiganĩria ingĩkorũo ndĩ mwĩhokeku.” Hatarĩ nganja, o na ithuĩ noguo tũiguaga.—Rom. 8:38, 39.

6. Jehova onanagia nĩ mwĩhokeku na njĩra irĩkũ ingĩ, na ndungata ciake igunĩkaga atĩa?

⁶ Jehova onanagia nĩ mwĩhokeku na njĩra irĩkũ ingĩ? Hingo ciothe ekaga maũndũ kũringana na ithimi ciake. Atwĩraga atĩ, “nginya ihinda rĩa ũkũrũ . . . , niĩ nĩ niĩ ũrĩa ũgũtũũra amũkuuaga.” (Isa. 46:4) Atuaga matua kũringana na ithimi ciake cia kũmenyithania wega na ũũru iria itagarũrũkaga. (Mal. 3:6) Makĩria ma ũguo, Jehova nĩ onanagia wĩhokeku na njĩra ya kũhingia ciĩranĩro ciake. (Isa. 55:11) Kwoguo, wĩhokeku wa Jehova ũgunaga ndungata ciake ciothe. Na njĩra ĩrĩkũ? Twerutanĩria o ũrĩa wothe tũngĩhota kũrũmĩrĩra ithimi ciake, nĩ tũrĩkoragwo na ũũma atĩ nĩ arĩtũrathimaga.—Isa. 48:17, 18.

7. Njĩra ĩmwe tũngĩĩgerekania na Jehova harĩ kuonania wĩhokeku nĩ ĩrĩkũ?

 ⁷ Tũngĩĩgerekania na Jehova atĩa harĩ kuonania wĩhokeku? Ũndũ ũmwe tũngĩka nĩ gũteithia arĩa marahiũrania na mathĩna. (Thim. 3:27) Kwa ngerekano-rĩ, nĩ ũĩ Mũkristiano ũkuĩte ngoro, hihi nĩ ũndũ wa mathĩna ma mwĩrĩ, kũingĩrĩrũo nĩ andũ a famĩlĩ, kana mawathe make? Na githĩ to ũmwĩkĩre ngoro na “ndeto njega cia kũhorerania”? (Zek. 1:13) * Weka ũguo, ũgũkorũo ũkĩonania atĩ ũrĩ mũrata wa ma na mwĩhokeku, ũrĩa ‘ũnyitanaga na mũndũ gũkĩra mũrũ wa nyina.’—Thim. 18:24.

8. Tũngĩĩgerekania na Jehova atĩa harĩ kuonania wĩhokeku, kwa ngerekano thĩinĩ wa kĩhiko?

⁸ Ningĩ no twĩgerekanie na Jehova harĩ kuonania wĩhokeku tũngĩtũũra tũrĩ ehokeku harĩ arĩa twendete. Kwa ngerekano, angĩkorũo tũrĩ thĩinĩ wa kĩhiko, twagĩrĩirũo gũtũũra tũrĩ ehokeku harĩ mũndũ ũrĩa tũhikanĩtie nake. (Thim. 5:15-18) Nĩ ũndũ ũcio, tũtingĩenda o na hanini gwĩka ũndũ ũngĩtũma tũingĩre thĩinĩ wa ũtharia. (Mat. 5:28) Makĩria ma ũguo, tuonanagia wĩhokeku harĩ Akristiano arĩa angĩ na njĩra ya gwĩthema gũthikĩrĩria kana gũtheremia njukũ kana mũcene mũũru.—Thim. 12:18.

9, 10. (a) Makĩria tũngĩenda gũtũũra tũrĩ ehokeku harĩ ũ? (b) Nĩkĩ ti hingo ciothe ũrĩkoragwo ũrĩ ũndũ mũhũthũ gwathĩkĩra maathani ma Jehova?

⁹ Ũndũ ũrĩa wa bata makĩria, nĩ gũtũũra tũrĩ ehokeku harĩ Jehova. Tũngĩka ũguo atĩa? Na njĩra ya kwĩrutanĩria kũgĩa na mawoni ta make, kwenda maũndũ marĩa endete na gũthũũra marĩa athũire na ningĩ  gũkorũo na mĩthiĩre mĩega. (Thoma Thaburi 97:10.) O ũrĩa tũrerutanĩria kũgĩa na mawoni ta ma Jehova, noguo ũrĩkoragwo ũrĩ ũndũ mũhũthũ gwathĩkĩra maathani make.—Thab. 119:104.

¹⁰ O na kũrĩ ũguo, ti hingo ciothe ũrĩkoragwo ũrĩ ũndũ mũhũthũ gwathĩkĩra maathani ma Jehova. No tũbatare kwĩrutanĩria nĩguo tũtũũre tũrĩ ehokeku. Kwa ngerekano, Akristiano amwe no mende kũingĩra thĩinĩ wa kĩhiko, ĩndĩ matirĩ marona mũndũ mangĩaganĩrĩrũo nake thĩinĩ wa kĩũngano gĩa Gĩkristiano. (1 Kor. 7:39) Mwarĩ wa Ithe witũ ũtarĩ mũhiku ahota gũtindĩkĩrĩrio nĩ arĩa arutithanagia wĩra nao atume ndũgũ na mũndũ ũtarĩ Mũkristiano wa ma. Mwarĩ wa Ithe witũ ũcio no akorũo akĩrirĩria mũno kũhika. O na kũrĩ ũguo, akerutanĩria biũ gũtũũria wĩkindĩru wake harĩ Jehova. Na githĩ tũtikenagio mũno nĩ cioenereria ta icio cia wĩhokeku? Hatarĩ nganja, Jehova nĩ arĩrathimaga arĩa othe megũtũũra marĩ ehokeku harĩ we o na magĩcemanagia na moritũ.—Ahib. 11:6.

11. Kuohanĩra nĩ kuuga atĩa?

¹¹ Ĩmwe ya ngumo iria njega biũ cia Jehova nĩ gũkorũo eharĩirie kuohanĩra. Kuohanĩra nĩ kuuga atĩa? Na njĩra nguhĩ, nĩ kũrekera mũndũ ũhĩtĩtie angĩkorũo harĩ na mũthingi mwega wa gwĩka ũguo. Ũguo ti kuuga atĩ mũndũ muohanĩri nĩ arekagĩrĩria mehia kana agatua atĩ matiĩkĩtwo. Ithenya rĩa ũguo, nĩ eheragia ũũru ngoro. Maandĩko marutanaga atĩ Jehova akoragwo ‘ehaarĩirie kuohera’ arĩa monanagia biũ atĩ nĩ merirĩte.—Thab. 86:5.

12. (a) Jehova onanagia wohanĩri atĩa? (b) ‘Kũriihũra’ mehia ma mũndũ nĩ kuuga atĩa?

¹² Jehova onanagia wohanĩri atĩa? ‘Nĩ akĩragĩrĩria mũno kuohanĩra,’ akohanĩra biũ na ndangĩcoka gũtindanĩra na mehia macio rĩngĩ. (Isa. 55:7) Tũmenyaga atĩa atĩ Jehova ohanagĩra biũ? Rĩandĩko rĩa Atũmwo 3:19 (Thoma.) nĩ rĩonanagia wega ũndũ ũcio. Mũtũmwo Petero eerire athikĩrĩria ake ‘merire na magarũrũke.’ Rĩrĩa mũndũ mwĩhia erira biũ, nĩ ecokagĩra mũno nĩ ũndũ wa mĩthiĩre yake  mĩũru. Ningĩ nĩ akoragwo atuĩte itua rĩa kwaga gũcokera mahĩtia macio make rĩngĩ. (2 Kor. 7:10, 11) Makĩria ma ũguo, kwĩrira biũ nĩ gũtũmaga mwĩhia ‘agarũrũke,’ agatigana na mĩthiĩre yake mĩũru na agathingata mĩthiĩre ĩrĩa ĩkenagia Ngai. Moimĩrĩro mangĩarĩ marĩkũ korũo athikĩrĩria a Petero nĩ monanirie kwĩrira ta kũu kwa ma? Petero oigire atĩ mehia mao nĩ ‘mangĩarihũrirũo.’ Kiugo kĩu kiumanĩte na kiugo gĩa Kĩngiriki kĩrĩa kiugaga “kũhuura biũ.” Kwoguo rĩrĩa Jehova ohera mũndũ ahuuraga mehia make biũ. Ohanagĩra biũ.—Ahib. 10:22; 1 Joh. 1:7.

13. Ciugo “mehia mao ndigacoka kũmaririkana o rĩ, o rĩ” citũheaga ũũma ũrĩkũ?

¹³ Tũmenyaga atĩa atĩ Jehova ndacokaga gũtindanĩra na mehia arĩkia kuohanĩra? Nĩ twĩrutaga ũrĩa wohanĩri wa Jehova ũtariĩ kuumana na ciugo cia ũrathi iria eerire Jeremia ũhoro-inĩ wĩgiĩ Akristiano aitĩrĩrie maguta. (Thoma Jeremia 31:34.) Jehova aamwĩrire ũũ: “Nĩngamohera waganu wao, o namo mehia mao ndigacoka kũmaririkana o rĩ, o rĩ.” Kwoguo, Jehova atwĩrĩte na ma atĩ arĩkia gũtuohera, gũtirĩ hingo agacoka gũtũrũithĩria mehia macio rĩngĩ. Ndacokaga kũririkana mehia macio nĩguo atũcirithie kana atũherithie rĩngĩ. Handũ ha ũguo, atuohagĩra mehia macio biũ ũndũ atakamacokerera.—Rom. 4:7, 8.

14. Tũũmagĩrĩrio atĩa twecũrania ũhoro wa wohanĩri wa Jehova? Heana ũndũ wonetwo.

¹⁴ Nĩ tũrĩũmagĩrĩrio mũno twecũrania ũhoro wa wohanĩri wa Jehova. Ta wĩcirie ũndũ ũyũ wonetwo. Mĩaka mĩingĩ mĩhĩtũku mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe nĩ eeheretio kĩũngano-inĩ. Mĩaka ĩigana ũna thutha ũcio, nĩ aacokirio. Oigire ũũ: “O na gũtuĩka nĩ ndeyũmagĩrĩria na ngera andũ angĩ atĩ nĩ njũĩ Jehova nĩ anjoheire, ndaaiguaga Jehova arĩ haraya naniĩ kana ngona ta arĩa angĩ maarĩ hakuhĩ nake kũngĩra.” Ĩndĩ, nĩ omĩrĩirio mũno thutha wa gũthoma na gwĩcũrania ngerekano imwe iria Bibilia ĩhũthagĩra kuonania wohanĩri wa Jehova. Aacokire akiuga ũũ: “Nĩ ndonire wendo na tha cia Jehova na njĩra itaacionete hau kabere.” Makĩria nĩ aahutirio mũno nĩ ciugo ici: “Rĩrĩa Jehova atuohera mehia maitũ, tũtiagĩrĩirũo gũthiĩ na mbere gũthumbũrũo nĩ mehia macio ũtũũro-inĩ witũ wothe.” * Mwarĩ wa Ithe witũ ũcio aacokire akiuga ũũ: “Nĩ ndacokire kũmenya atĩ ndietĩkĩtie Jehova no anjohere biũ, na nĩ ũndũ ũcio ndonaga ta ngũtũũra nguĩte mũrigo ũcio ũtũũro-inĩ wakwa wothe. Nĩ njũĩ ũndũ ũcio nĩ ũkuoya ihinda, ĩndĩ rĩu nĩ nyambĩrĩirie kũigua atĩ kũna no hote gũkuhĩrĩria Jehova, na ngeiigua njaũrĩtwo mũrigo.” Hatarĩ nganja, tũtungatagĩra Ngai ũrĩ wendo na muohanĩri.—Thab. 103:9.

15. Tũngĩĩgerekania na Jehova atĩa harĩ kuohanĩra?

¹⁵ No twĩgerekanie na Jehova harĩ kuohanĩra na njĩra ya kũrekanagĩra rĩrĩa rĩothe harĩ na mũthingi wa gwĩka ũguo. (Thoma Luka 17:3, 4.) Nĩ wega kũririkana atĩ rĩrĩa Jehova atuohera, ariganagĩrũo nĩ mehia maitũ ũndũ atagacoka gũtũcirithĩria rĩngĩ. Rĩrĩa tuohera mũndũ, o na ithuĩ twagĩrĩirũo nĩ kũriganĩrũo nĩ mehia macio na njĩra ya atĩ tũtikamũgwetera mehia macio rĩngĩ.

16. (a) Hihi kuohera andũ arĩa angĩ, nĩ kuuga atĩ nĩ twetĩkania na mehia mao kana atĩ tũtiguaga ũũru twahĩtĩrio? Taarĩria. (b) Twagĩrĩirũo gwĩka atĩa nĩguo Ngai atuohere?

 ¹⁶ Rĩrĩa tuohera andũ arĩa angĩ, ti kuuga atĩ nĩ twetĩkania na mehia mao kana atĩ tũtiguaga ũũru twahĩtĩrio. Ĩndĩ, nĩ kuuga tũthuuraga kwaga kũmaigĩra ũũru ngoro. Nĩ wega kũririkana atĩ, nĩguo Jehova  atuohere no mũhaka o na ithuĩ tuohere arĩa angĩ. (Mat. 6:14, 15) Ningĩ, Jehova nĩ aririkanaga atĩ, “ithuĩ tũrĩ o rũkũngũ.” Nĩ amenyaga tũtirĩ akinyanĩru. (Thab. 103:14) Kwoguo, rĩrĩa mũndũ ũngĩ aaria kana eka ũndũ mũũru gũtwerekera twagĩrĩirũo kũririkana o nake ti mũkinyanĩru o ta ithuĩ, na kwoguo twagĩrĩirũo kũmuohera kuuma ngoro.—Ef. 4:32; Kol. 3:13.

17. Twagĩrĩirũo nĩ gwĩka atĩa angĩkorũo Mũkristiano ũngĩ nĩ atũhĩtĩirie?

¹⁷ Nĩ ma, rĩmwe na rĩmwe ti ũndũ mũhũthũ kuohanĩra. O na Akristiano amwe aitĩrĩrie maguta a karine ya mbere, nĩ moonaga ũrĩ ũndũ mũritũ kuohanĩra. (Afil. 4:2) Angĩkorũo nĩ tũhĩtĩirio nĩ Mũkristiano ũngĩ-rĩ, twagĩrĩirwo nĩ gwĩka atĩa? Ta wĩcirie ũhoro wa Ayubu. Nĩ aatuurirũo mũno nĩ ũndũ wa arata ake a maheeni, Elifazu, Bilidadi, na Zofaru kũmũigĩrĩra igenyo. (Ayub. 10:1; 19:2) Marigĩrĩrio-inĩ, Jehova nĩ aarũngire arata acio a maheeni na akĩmeera mathiĩ kũrĩ Ayubu makarute igongona nĩ ũndũ wa mehia mao. (Ayub. 42:7-9) O na kũrĩ ũguo, Jehova nĩ eerire Ayubu eke ũndũ mũna. Nĩ ũndũ ũrĩkũ? Erire Ayubu ahoere andũ acio mamũtuurithĩtie. Ũguo noguo Ayubu eekire, na nĩ ũndũ ũcio Jehova akĩmũrathima nĩ ũndũ wa kũmohera. (Thoma Ayubu 42:10, 12, 16, 17.) Ũndũ ũcio ũratũruta atĩa? Tũngĩhoera mũndũ ũtũhĩtĩirie, no tũhote kweheria ũũru ngoro.

18, 19. Tũngĩthiĩ na mbere atĩa kũrikĩria ũmenyo witũ harĩ ngumo cia Jehova?

¹⁸ Hatarĩ nganja, ũkoretwo ũrĩ ũndũ wa gũtũcanjamũra kwarĩrĩria ngumo itiganĩte iria Jehova onanagia nĩ ũndũ wa wendo wake. Nĩ tũronire atĩ nĩ akinyĩrĩkaga, ndarĩ mũthutũkanio, nĩ mũtaana, nĩ mũcayanĩri, nĩ mwĩhokeku na nĩ muohanĩri. Ma nĩ atĩ, twarĩrĩirie o maũndũ manini megiĩ ngumo ciake. No tũgĩe na mweke wa kwĩruta ũhoro makĩria wĩgiĩ Jehova tene na tene. (Koh. 3:11) Tũgĩciiria ũhoro wa wendo na ngumo ithathatũ iria twarĩrĩirie, nĩ tũretĩkania na ciugo ici cia Paulo: ‘Ũũgĩ wa Ngai, o na ũmenyi wake nĩ ndikĩru mũno.’—Rom. 11:33.

¹⁹ Reke ithuothe tũthiĩ na mbere kũrikĩria ũmenyo witũ wĩgiĩ ngumo cia Jehova. Twagĩrĩirũo nĩ gwĩka ũguo na njĩra ya kwĩrutanĩria gũcimenya, gwĩcũrania ũhoro wacio, na gũcionania ũtũũro-inĩ witũ. (Ef. 5:1) Hatarĩ nganja, tweka ũguo noguo tũrĩonaga makĩria, ũũma wa ciugo ici cia mwandĩki wa Thaburi: “No niĩ-rĩ, gũkuhĩhĩria Ngai, nĩkuo kũnjagĩrĩire”—Thab. 73:28.