1. Nĩ ũndũ ũrĩkũ Jehova erĩire andũ arĩa merirĩte?

 MAKĨRIA ma Jehova gũkorũo arĩ we Mũũmbi witũ, Mũheani Watho, na Mũtuanĩri Ciira, ningĩ nĩ Ithe witũ wa igũrũ ũtwendete. (Thab. 100:3; Isa. 33:22) Rĩrĩa twamũhĩtĩria na twerira kuuma ngoro, to ũhoti akoragwo naguo wa gũtuohera, no nginya nĩ eriragĩria gwĩka ũguo. (Thab. 86:5) Jehova atwĩrĩire ũũ kũgerera mũnabii Isaia: “O na angĩkorũo mehia manyu matunĩhĩte o ta thakame, nĩ megũtherio mahaane o ta mbarabu.”—Isa. 1:18.

2. Tũrabatara gwĩka atĩa angĩkorũo nĩ tũrenda gũkoragwo na ũrata mwega na andũ arĩa angĩ?

² Tondũ tũtirĩ akinyanĩru, ithuothe nĩ tuugaga na tũgeka maũndũ mangĩrakaria andũ arĩa angĩ. (Jak. 3:2) No ũguo ti kuuga atĩ tũtingĩgĩa na ũrata mwega hamwe nao. No tũgĩe na ũrata mwega tũngĩĩruta kuohanagĩra. (Thim. 17:9; 19:11; Mat. 18:21, 22) Mũndũ angĩtwĩra kana atwĩke kaũndũ ga gũtũtuurithia, Jehova endaga tũmuohere. (Kol. 3:13) Tũrĩ na gĩtũmi kĩega gĩa gwĩka ũguo, tondũ Jehova o nake ‘atuohagĩra na njĩra nene.’—Isa. 55:7.

3. Tũkwarĩrĩria maũndũ marĩkũ gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ?

³ Gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ, nĩ tũkwarĩrĩria ũrĩa andũ matarĩ akinyanĩru  mangĩĩgerekania na Jehova harĩ kuohanĩra. Nĩ mehia marĩkũ twagĩrĩire kũmenyithia athuri a kĩũngano? Nĩ kĩĩ gĩtũmaga Jehova atwĩre tuohagĩre andũ arĩa angĩ? Na nĩ maũndũ marĩkũ tũngĩĩruta kuumana na Akristiano amwe arĩa maatuurithirio na njĩra nene nĩ andũ angĩ?

4. (a) Nĩ ũndũ ũrĩkũ ndungata ya Jehova yagĩrĩirũo gwĩka rĩrĩa yeka mehia maritũ? (b) Itemi rĩa athuri nĩ rĩrĩkũ rĩrĩa mararia na ũrĩa wĩhĩtie?

⁴ No mũhaka tũmenyithie athuri a kĩũngano mũndũ angĩka mehia maritũ. Mehia maritũ nĩ ta marĩa magwetetwo thĩinĩ wa 1 Akorintho 6:9, 10. Gwĩka mehia maritũ nĩ gwĩka ũndũ mũũru mũno wa kuuna watho wa Ngai. Mũkristiano angĩka mehia maritũ, no mũhaka ahoe Jehova amuohere, na no mũhaka ere athuri a kĩũngano. (Thab. 32:5; Jak. 5:14) Athuri a kĩũngano makoragwo na itemi rĩrĩkũ? Jehova nowe ũkoragwo na hinya wa kuohera mũndũ mehia biũ, na ekaga ũguo kũgerera mũthingi wa igongona rĩa ũkũũri. b O na kũrĩ ũguo, Jehova nĩ ehokeire athuri a kĩũngano wĩra wa gũtua kana mwĩhia nĩ egũikara kĩũngano-inĩ makĩrũmĩrĩra Maandĩko. (1 Kor. 5:12) Ũndũ ũmwe mekaga nĩguo mahote gũtua itua rĩu, nĩ gwetha macokio ma ciũria ta ici: Hihi mũndũ ũcio nĩ arabangĩte kabere gwĩka ũndũ ũcio mũũru? Hihi nĩ arageretie kũhitha andũ arĩa angĩ rĩhia rĩu? Hihi akoretwo agĩka rĩhia rĩu kwa ihinda inene? Na ũndũ wa bata makĩria-rĩ, hihi nĩ aronania atĩ nĩ erirĩte kuuma ngoro? Hihi harĩ na ũira wa kuonania atĩ Jehova nĩ amuoheire?—Atũm. 3:19.

5. Nĩ ũguni ũrĩkũ umanaga na itemi rĩrĩa athuri a kĩũngano mahingagia?

⁵ Rĩrĩa athuri mararia na mũndũ ũrĩa wĩhĩtie, muoroto wao ũkoragwo ũrĩ gũkinyĩrĩra itua o ta rĩrĩa rĩtuĩtwo kũrĩa igũrũ. (Mat. 18:18) Kĩũngano kĩgunĩkaga atĩa nĩ mũbango ũcio? Nĩ kĩgitagĩrũo na njĩra ya gũtigĩrĩra atĩ andũ arĩa matarerira nĩ meherio kĩũngano-inĩ nĩguo matigathũkie ndungata icio ingĩ cia Jehova. (1 Kor. 5:6, 7, 11-13; Tit. 3:10, 11) Ningĩ mũbango ũcio no ũteithie mũndũ ũrĩa wĩhĩtie erire na oherũo nĩ Jehova. (Luk. 5:32) Athuri nĩ mahoyagĩra ũrĩa wĩrirĩte, na makera Jehova amũteithie gũcokia ũrata mwega hamwe nake.—Jak. 5:15.

6. Angĩkorũo mũndũ nĩ eheretio kĩũngano-inĩ-rĩ, hihi no oherũo? Taarĩria.

⁶ Ĩ mũndũ angĩkorũo aterirĩte rĩrĩa mararia na athuri? Hĩndĩ ta ĩyo, no eherio kĩũngano-inĩ. Angĩkorũo nĩ aunĩte watho wa bũrũri ũrĩa aikaraga, athuri matingĩmũhithĩrĩra nĩguo ndakone maumĩrĩro moru ma ciĩko ciake. Jehova nĩ etĩkĩrĩtie anene a thirikari gũtuanagĩra ciira na kũherithia mũndũ o wothe uunĩte watho wa bũrũri, akorũo nĩ erirĩte kana nderirĩte. (Rom. 13:4) O na kũrĩ ũguo, mũndũ ũcio angĩcokererũo nĩ meciria, na erire kuuma ngoro na agarũrũke, Jehova nĩ akoragwo ehaarĩirie kũmuohera. (Luk. 15:17-24) Jehova no amuohere, o na angĩkorũo mehia marĩa ekĩte nĩ maritũ mũno.—2 Maũ. 33:9, 12, 13; 1 Tim. 1:15.

7. Nĩ na njĩra ĩrĩkũ tũngĩohera mũndũ ũtwĩhĩirie?

⁷ Nĩ tũkenaga nĩ kũmenya atĩ ti ithuĩ tũtuaga itua rĩa kana Jehova nĩ ekuohera mũndũ wĩhĩtie. O na kũrĩ ũguo, nĩ harĩ ũndũ ithuĩ tũbataraga gũtua. Nĩ ũndũ ũrĩkũ? Rĩmwe, mũndũ no akorũo atwĩhĩirie o na rĩngĩ na njĩra nene, no agatũhoya mũhera tũmuohere. Na rĩngĩ, mũndũ ũcio no age gũtũhoya  mũhera. O na hĩndĩ ta ĩyo, no tũthuure kuohera mũndũ ta ũcio, na njĩra ya kwaga kũmũigĩra muku na gũtiga kũmũrakarĩra. Ũndũ ũcio no woe ihinda inene na tũbatare kwĩrutanĩria, makĩria angĩkorũo nĩ tũtuurithĩtio na njĩra nene. Ngathĩti ya Mũrangĩri ya Septemba 15, 1994, yaugĩte ũũ: “Kuohera mũndũ wĩhĩtie ti kuuga atĩ nĩ ũretĩkania na mehia make. Mũkristiano akĩohanĩra, akoragwo akĩĩhoka atĩ Jehova nĩ egũtua ciira na njĩra ĩrĩa yagĩrĩire. Jehova nĩwe Mũtuanĩri Ciira ũrĩa mũthingu thĩ na igũrũ, na nĩ arĩtigagĩrĩra atĩ nĩ twamũkĩra kĩhooto ihinda rĩrĩa rĩagĩrĩire rĩakinya.” Jehova atwĩraga tuohanĩre na twĩhoke atĩ nĩ arĩtuaga ciira na kĩhooto nĩkĩ?

8. Kuohanĩra kuonanagia atĩa atĩ nĩ tũkoragwo na ngatho nĩ ũndũ wa tha cia Jehova?

⁸ Kuohanĩra nĩ kuonanagia atĩ tũrĩ na ngatho. Thĩinĩ wa ngerekano ĩmwe ya Jesu, aaringithanirie Jehova na mwathi ũmwe warekeire ngombo yake thiirĩ mũnene ĩtangĩahotire kũrĩha. No ngombo ĩyo yoheirũo nĩ yaregire kuonia ngombo ĩngĩ tha, ĩrĩa yarĩ na thiirĩ mũnini gũkĩra ũrĩa yoheirũo. (Mat. 18:23-35) Jesu eendaga gũtũruta atĩa? Angĩkorũo nĩ tũkoragwo na ngatho nĩ ũndũ wa tha nyingĩ iria Jehova atuonetie, nĩ tũrĩtindĩkagwo kuohera andũ arĩa angĩ. (Thab. 103:9) Ngathĩti ya Mũrangĩri yaugĩte ũũ mĩaka mĩingĩ mĩhĩtũku: “O na tũngĩohera andũ arĩa angĩ maita maingĩ atĩa, gũtirĩ hĩndĩ tũngĩkinyĩrĩra gĩkĩro kĩrĩa Jehova atuohagĩra nakĩo na agatuonia tha kũgerera igongona rĩa Kristo.”

9. Nĩa Jehova onagia tha? (Mathayo 6:14, 15)

⁹ Arĩa mohanagĩra nĩ marĩohagĩrũo. Jehova onanagia tha kũrĩ arĩa monanagia tha. (Mat. 5:7; Jak. 2:13) Jesu nĩ oonanirie ũndũ ũcio wega rĩrĩa aarutire arutwo ake ũrĩa marĩhoyaga. (Thoma Mathayo 6:14, 15.) Na Jehova nĩ oonanĩtie ũndũ o ta ũcio rĩrĩa aaragia na Ayubu. Mũthuri ũcio mwĩhokeku nĩ aatuurithĩtio mũno nĩ ciugo itarĩ cia tha iria eerirũo nĩ arata ake atatũ, Elifazu, Bilidadi, na Zofaru. Jehova eerire Ayubu amahoere. Thutha wa Ayubu gwĩka ũguo, Jehova nĩ aamũrathimire.—Ayub. 42:8-10.

10. Nĩkĩ kũigĩra andũ muku nĩ ũgwati? (Aefeso 4:31, 32)

¹⁰ Kũiga muku nĩ ũgwati harĩ ithuĩ. Marakara nĩ ta mũrigo mũritũ, na Jehova endaga twĩyaũre mũrigo ũcio nĩguo tũkorũo na thayũ. (Thoma Aefeso 4:31, 32.) Atwĩraga ‘tweherie marakara na tũtigane na mathũgũta.’ (Thab. 37:8) Tũngĩrũmĩrĩra ũtaaro ũcio no tũgunĩke. Kũiga muku no gũkorũo kũrĩ ũgwati harĩ ũgima witũ wa mwĩrĩ na wa meciria. (Thim. 14:30) Kũiga muku gũtingĩhutia ũrĩa ũtũhĩtĩirie, o ta ũrĩa tũtangĩnyua thumu tũkĩĩrĩgĩrĩra atĩ nĩ ũkũmũthũkĩra. Na kwoguo rĩrĩa tuohera andũ arĩa angĩ, nĩ ithuĩ twĩgunaga. (Thim. 11:17) Nĩ tũgĩaga na thayũ wa meciria na wa ngoro, na tũkahota gũthiĩ na mbere gũtungatĩra Jehova.

11. Bibilia yugaga atĩa igũrũ rĩgiĩ kwĩrĩhĩria? (Aroma 12:19-21)

¹¹ Kũrĩhanĩria nĩ kwa Jehova. Jehova ndatũheete rũtha rwa kwĩrĩhĩria rĩrĩa mũndũ atũhĩtĩria. (Thoma Aroma 12:19-21.) Tondũ tũtikoragwo na ũhoro wothe wĩgiĩ ũndũ mũna na tũtirĩ akinyanĩru, tũtingĩhota gũtua ciira na njĩra ĩrĩa yagĩrĩire ta ũrĩa Ngai angĩhota. (Ahib. 4:13) Ningĩ rĩmwe no tũremwo nĩ gũtua itua rĩrĩa rĩagĩrĩire nĩ ũndũ wa ũrĩa tũraigua ngoro-inĩ. Jehova aatongoririe Jakubu kwandĩka ũũ: “Marakara ma mũndũ  matirehaga ũthingu wa Ngai.” (Jak. 1:20) No tũkorũo na ma atĩ Jehova nĩ arĩkaga ũndũ ũrĩa mwagĩrĩru, na nĩ arĩtigĩrĩra atĩ kĩhooto nĩ kĩoneka.

12. Tũngĩonania atĩa atĩ nĩ twĩtĩkĩtie Jehova nĩ arĩ kĩhooto?

¹² Kuohanĩra nĩ kuonanagia nĩ tũretĩkia atĩ Jehova nĩ arĩ kĩhooto. Rĩrĩa twatigĩra Jehova maũndũ nĩguo atue ciira na kĩhooto, tuonanagia atĩ tũrĩ na ma nĩ akeeheria maũndũ mothe moru marĩa mareheetwo nĩ mehia. Maũndũ marĩa mothe matũrehagĩra ruo rwa ngoro “matikaaririkanwo, o na kana maikare ngoro-inĩ” rĩngĩ thĩinĩ wa thĩ yake njerũ. (Isa. 65:17) No hihi no tũhote kweheria muku na marakara marĩa tũngĩkorũo namo ngoro-inĩ nginya rĩrĩa tũtuurithĩtio na njĩra nene? Rekei tuone ũrĩa andũ amwe mahotete gwĩka ũguo.

13-14. Weruta atĩa igũrũ rĩgiĩ kuohanĩra kuumana na rũgano rwa Tony na José?

¹³ Akristiano aingĩ nĩ maatuire itua rĩa kuohanĩra o na angĩkorũo nĩ maatuurithĩtio na njĩra nene. Nĩ irathimo irĩkũ maagĩire nacio nĩ ũndũ wa gwĩka ũguo?

¹⁴ Tony, c ũrĩa ũikaraga bũrũri-inĩ wa Philippines nĩ aamenyire atĩ mũrũ wa nyina ũmwe mũkũrũ kũmũkĩra nĩ ooragĩtwo nĩ mũndũrũme ũmwe wetagwo José. Hĩndĩ ĩyo Tony ndeerutĩte ũhoro wa ma na aarĩ mũndũ wa marakara na wendete mbaara, na nĩ eendaga kwĩrĩhĩria harĩ José. José nĩ aanyitirũo na akĩohwo nĩ ũndũ wa ihĩtia rĩu. Thutha-inĩ rĩrĩa José aarekereirio kuuma njera, Tony nĩ eehĩtire kũmũcaria nĩguo amũũrage. Nĩ aagũrire mũcinga nĩguo ahingie muoroto wake. Ihinda-inĩ o rĩu, Tony nĩ aambĩrĩirie kwĩruta Bibilia na Aira a Jehova. Aaugire ũũ: “Ngĩĩruta, nĩ ndoonire atĩ nĩ ndaabataraga gũcenjia njĩra ciakwa na kwaga kũiga marakara ngoro-inĩ.” Thutha-inĩ Tony nĩ aabatithirio na mũthia-inĩ akĩamũrũo gũtuĩka mũthuri wa kĩũngano. Ta geria kũhũũra mbica gĩkeno kĩrĩa aarĩ nakĩo thutha wa kũmenya atĩ José o nake nĩ aabatithĩtio na agatuĩka ndungata ya Jehova! Hĩndĩ  ĩrĩa erĩ maacemanirie, nĩ maahĩmbanĩirie makenanĩire na Tony akĩra José atĩ nĩ aamuoheire. Tony aaugire atĩ thutha wa kuohanĩra nĩ aagĩire na gĩkeno kĩnene ũndũ atangĩahotire gũtaarĩria. Jehova nĩ aarathimire Tony nĩ ũndũ wa gũkorũo ehaarĩirie kuohanĩra.

15-16. Weruta atĩa igũrũ rĩgiĩ kuohanĩra kuumana na rũgano rwa Peter na Sue?

¹⁵ Mwaka-inĩ wa 1985, Peter na Sue maarĩ mũcemanio-inĩ thĩinĩ wa Nyũmba ya Ũthamaki rĩrĩa kwagĩire na mũtuthũko mũnene o rĩmwe. Harĩ mũndũ waigĩte mbomu thĩinĩ wa Nyũmba ĩyo ya Ũthamaki. Sue nĩ aaguraririo mũno, na ũhoti wake wa kuona na wa kũigua ũgĩthũkio na njĩra nene. Ningĩ ũhoti wake wa kũigua mĩnungo nĩ worire biũ. d Peter na Sue nĩ meeyũragia kaingĩ ũũ: ‘Nũũ ũcio ũngĩka ũndũ mũũru ũguo?’ Mĩaka mĩingĩ thutha ũcio, mũndũ ũrĩa waigĩte mbomu ĩyo nĩ aanyitirũo na agĩtuĩrũo kuohwo ũtũũro wake wothe, no ndaarĩ Mũira wa Jehova. Rĩrĩa Peter na Sue mooririo kana nĩ moheire mũndũ ũcio, maaugire ũũ: “Jehova nĩ atũrutĩte atĩ kũiga muku na marakara no gũthũkie ũgima witũ wa mwĩrĩ na wa meciria. Kwoguo kuuma o kĩambĩrĩria nĩ twahoire Jehova atũteithie kweheria muku na marakara na tũhote gũthiĩ na mbere na ũtũũro witũ tũrĩ na thayũ.”

¹⁶ Hihi nĩ ũkoretwo ũrĩ ũndũ mũhũthũ harĩ o kuohera mũndũ ũcio na kwaga kũmũrakarĩra? Ti hingo ciothe. Mongereire ũũ: “Rĩmwe na rĩmwe rĩrĩa Sue athĩnĩka nĩ ũndũ wa nguraro iria aagĩire nacio, nĩ tũiguaga tũrakarĩte. No tũtiigaga meciria maitũ ũndũ-inĩ ũcio, kwoguo marakara maitũ nĩ mathiraga o na ihenya. O na no tuuge tũrĩ na ma atĩ mũndũ ũcio angĩgatuĩka mũrũ wa Ithe witũ mũthenya ũmwe, nĩ tũgaakenanĩra hamwe nake. Ũndũ ũcio nĩ ũtũrutĩte atĩ motaaro ma Bibilia nĩ matũkũũraga kuumana na maũndũ maingĩ, gũkĩra ũrĩa tũngĩĩcirĩria. Ningĩ nĩ tũiguaga tũũmĩrĩirio nĩ kũmenya atĩ ica ikuhĩ  Jehova nĩ arĩũka kweheria nguraro icio ciothe.”

17. Weruta atĩa igũrũ rĩgiĩ kuohanĩra kuumana na rũgano rwa Myra?

¹⁷ Myra eerutire ũhoro wa ma arĩ mũhiku na arĩ na twana twĩrĩ. Mũthuri wake ndeetĩkĩrire ũhoro wa ma. Thutha wa ihinda mũthuri wake nĩ eekire ũtharia na akĩmatiganĩria. Myra aaugire ũũ: “Rĩrĩa mũthuri wakwa aatũtiganĩirie na ciana citũ igĩrĩ, ndaiguire ruo o ta rũrĩa arĩa angĩ maiguaga thutha wa gũtiganĩrio nĩ mũndũ mendete. Ngĩigua kĩmako, kwaga gwĩtĩkia, kĩeha, kwĩrira, gwĩcokereria mahĩtia, na marakara.” O na gũtuĩka kĩhiko gĩake nĩ gĩathirĩte, no aaiguaga ruo rwa gũtiganĩrio nĩ mũthuri wake. Myra oongereire ũũ: “Ruo rũu nĩ rwathiire na mbere ihinda rĩa mĩeri mĩingĩ, na ngĩkinyĩrĩra kuona atĩ nĩ rwahutagia ũrata wakwa na Jehova na andũ arĩa angĩ.” Rĩu Myra augaga atĩ nĩ aaniinire marakara na ndakoragwo aigĩire mũthuri ũcio muku. Erĩgagĩrĩra atĩ mũthenya ũmwe mũthuri ũcio nĩ akeeruta ũhoro wa ma. Myra nĩ ahotaga kũiga meciria harĩ ihinda rĩrĩa rĩũkĩte. Nĩ aarerire ciana ciake igĩrĩ arĩ wiki igĩtuĩka ndungata cia Jehova. Ũmũthĩ nĩ akenagĩra gũtungatĩra Jehova hamwe na ciana ciake na famĩlĩ ciacio.

18. Nĩ ũũma ũrĩkũ tũkoragwo naguo harĩ Jehova arĩ we Mũtuanĩri Ciira Ũrĩa Mũnene?

¹⁸ Nĩ tũiguaga tũhooreire ngoro-inĩ nĩ kũmenya atĩ ti ithuĩ twagĩrĩirũo gũtua ũrĩa andũ megũtuĩrũo. Tondũ Jehova nĩwe Mũtuanĩri Ciira Ũrĩa Mũnene, nĩ arutaga wĩra ũcio wa bata. (Rom. 14:10-12) No tũkorũo na ma atĩ hingo ciothe nĩ arĩtuanagĩra kũringana na ithimi ciake nginyanĩru cia wega na ũũru. (Kĩam. 18:25; 1 Ath. 8:32) Gũtirĩ hĩndĩ angĩka ũndũ ũtarĩ wa ũthingu!

19. Nĩ maũndũ marĩkũ Jehova akaahingia nĩ ũndũ wa gũkorũo arĩ Ngai wa kĩhooto?

¹⁹ Nĩ twĩriragĩria mũno ihinda rĩrĩa Jehova akeeheria biũ maũndũ moru marĩa marehetwo nĩ kwaga gũkinyanĩra kwa andũ na mehia mao. Hĩndĩ ĩyo, ruo ruothe rwa mwĩrĩ na rwa ngoro nĩ rũkaahonio biũ. (Thab. 72:12-14; Kũg. 21:3, 4) Rũtikaaririkanwo rĩngĩ. O twetereire ihinda rĩu rĩa magegania rĩkinye, nĩ tũcokagĩria Jehova ngatho nĩ ũndũ wa gũtũhe ũhoti wa kwĩgerekania nake harĩ kuohanĩra.