MŨTHURI ũmwe kuuma Amerika oigire ũũ: “Jonathani, mũriũ wakwa aathiĩte gũceerera arata, kũndũ gũtaarĩ kũraya mũno. Mũtumia wakwa Valentina, ndaakenagio nĩ ũndũ ũcio. Hingo ciothe akoragwo na guoya nĩ ũndũ wa ũingĩ wa ngari barabara-inĩ ĩyo. Jonathani nĩ eendete indo cia thitima na arata ake maarĩ na nduka ya gũthondeka indo icio harĩa angĩerutĩire ũhoro wacio. Niĩ ndaatigĩtwo mũciĩ, nake mũtumia wakwa aathiĩte gũceerera andũ ao bũrũri-inĩ ũngĩ. Ndakorirũo o hĩndĩ ndeĩĩra atĩ Jonathani akirie gũcoka. O hĩndĩ ĩyo ngĩigua mũrango waringaringwo. Ngĩciria nĩ Jonathani wacoka. Indĩ ndarĩ we. No arĩ mũthigari na arigitani. Mũthigari akĩnjũria kana nĩ njũĩ mwene marũa macio ma ndereba. Ngĩmwĩra nĩ ndamamenya, nĩ ma mũriũ wakwa, Jonathani. Mũthigari ũcio akĩnjĩra ‘Twĩna ũhoro ũtarĩ mwega. Harĩ aksidenti yekĩka na . . . mũrũguo-rĩ, . . . nĩ akua.’ O rĩmwe ngĩmwĩra ũũ: ‘Aca, ũcio ti ũhoro wa ma!’ Ũndũ ũcio wekĩrire kĩronda thĩinĩ wa ngoro-inĩ ciitũ, kĩrĩa tũhonagia nginya ũmũthĩ, o na thutha wa mĩaka mĩingĩ.”

Mũthuri ũmwe kuuma bũrũri wa Spain aandĩkire ũũ: “Mĩaka-inĩ ya 1960, tũrĩ na mũtumia wakwa Maria na ciana ciitũ ithatũ, David, Paquito, na Isabela irĩa ciarĩ na ũkũrũ wa mĩaka 13, 11, na 9, twakoragwo na gĩkeno.

“Mũthenya ũmwe mweri-inĩ wa Machi 1963, Paquito oimire cukuru akiugaga nĩ ararĩo nĩ mũtwe mũno. Tũkĩrigwo gĩtũmi nĩ kĩĩ, no thutha wa mathaa matatũ tu, agĩkua. Mũkiha watuĩkĩte thĩinĩ wa mũtwe nĩguo wamũũragire.

“Paquito aakuire makĩria ma mĩaka 30 mĩhĩtũku. O na kũrĩ ũguo-rĩ, ruo rũu rũtirĩ rwathira nginya ũmũthĩ ũyũ. Gũtirĩ hĩndĩ aciari mangĩaga kũigua nĩ morũo nĩ kĩndũ mangĩkuĩrũo nĩ mwana wao, o na mĩaka ĩigana ĩngĩthira kana magĩe ciana ingĩ.”

Maũndũ macio merĩ ma aciari makuĩrĩirũo nĩ ciana, nĩ maronania ũrĩa kĩronda kĩrĩa kiumanaga na gĩkuũ kĩa mwana kĩrĩ kĩnene na gĩa gũtũũra. Ũndũ ũcio ũronania ũũma wa ciugo ici iria ciaandĩkirũo nĩ ndagĩtarĩ ũmwe: “Gĩkuũ kĩa mwana kaingĩ kĩrehaga kĩeha na ruo makĩria ma kĩa mũndũ mũgima tondũ mwana nĩwe mũndũ ũrĩa thĩinĩ wa famĩlĩ ũtangĩrĩgĩrĩrũo atĩ no akue. . . . Gĩkuũ kĩa mwana gĩtũmaga tũũrĩrũo nĩ matanya ma ihinda rĩrĩa rĩũkĩte [ta gũkaagĩa na athoni na tũcũkũrũ], na maũndũ mangĩ ũtũũro-inĩ . . . marĩa mangĩgooka.” Ningĩ o na mũtumia no aigue ũndũ ta ũcio rĩrĩa nda yoima.

Mũtũmia ũmwe wa ndigwa oigire ũũ: “Russell, mũthuri wakwa, aarigitaga arĩa maagurario hĩndĩ ya Mbaara ya Kerĩ ya Thĩ. Nĩ aakoretwo mbaara-inĩ ciigana ũna njũru na akahonoka. Nĩ aacokire Amerika na agĩikara mũtũũrĩre mũhooreru. Agĩcoka agĩtungata arĩ mũhunjia wa Kiugo kĩa Ngai. Mĩaka-inĩ yake ya 60 akĩambĩrĩria kuonania ndariri cia mũrimũ wa ngoro. Nĩ aageragia gũthiĩ na mbere na mũtũũrĩre wake. No mũthenya ũmwe Julaĩ mwaka-inĩ wa 1988, ngoro yake ĩkĩrũgama na agĩkua. Gĩkuũ gĩake kĩarĩ ihũũra inene mũno harĩ niĩ. Ndigaana kũgĩa na ihinda o na rĩa kũmuugĩra ũhoro. Harĩ niĩ aarĩ mũrata wakwa wa gĩtĩ kĩa mbere, to mũthuri tu. Twatũũranĩtie mĩaka 40. Rĩu, no nginya ingĩahiũranirie na ihooru rĩa mwanya.”

Icio no ikuũ nyinyi thĩinĩ wa iria nyingĩ ikoraga famĩlĩ thĩinĩ wa thĩ o mũthenya. O ta ũrĩa andũ aingĩ arĩa maracakaya mangiuga, gĩkuũ kĩeheria mwana waku, mũthuri waku, mũtumia waku, kana mũrata waku-rĩ, gĩtuĩkaga o ta ũrĩa Paulo aagĩĩtire, “thũ ĩrĩa ĩkarigĩrĩria kũninwo.” Kaingĩ ũndũ wa mbere gwĩka rĩrĩa mũndũ amenya ũhoro ũcio ũtarĩ mwega nĩ kũrega kũwĩtĩkĩra, akoiga “Aca, ũcio ti ũhoro wa ma! Ndiretĩkia.” Kaingĩ harĩ maũndũ mangĩ acokaga gwĩka, o ta ũrĩa tũkuona.—1 Akorintho 15:25, 26.

No, mbere ya twarĩrĩrie ũrĩa andũ maiguaga ihooru-rĩ, rekei tũcokie ciũria imwe cia bata. Hihi gĩkuũ nĩkĩo mũico wa mũndũ ũcio? Hihi nĩ kũrĩ kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũkoona endwa aitũ rĩngĩ?

Mwandĩki wa Bibilia Paulo nĩ aaheanire kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũteithũrũo harĩ gĩkuũ, thũ ya mũthia. Aandĩkire ũũ: “Thũ ĩrĩa ĩkarigĩrĩria kũninwo nĩyo gĩkuũ.” (1 Akorintho 15:26) Nĩkĩ gĩatũmĩte Paulo akorũo na ma biũ na ũndũ ũcio? Tondũ aarutĩtwo nĩ Jesu Kristo ũrĩa wakuĩte na akariũka. (Atũmwo 9:3-19) Ningĩ nĩ kĩo Paulo aandĩkire ũũ: “Amu kuona atĩ nĩ mũndũ [Adamu] watũmire gũũke gĩkuũ, o ũguo ningĩ nĩ mũndũ [Jesu Kristo] watũmire kũriũka kwa andũ arĩa akuũ gũũke o nakuo. Nĩ gũkorũo a ta ũrĩa andũ othe makuaga nĩ ũndũ wa Adamu-rĩ, no taguo andũ othe magacokio muoyo nĩ ũndũ wa Kristo.” —1 Akorintho 15:21, 22

Jesu nĩ aaiguire ihooru inene mũno rĩrĩa aatũnganire na mũtumia wa ndigwa wa Naini na rĩrĩa onire mũrũwe arĩ mũkuũ. Bibilia ĩtwĩraga ũũ: “Nake [Jesu] aakinya hakuhĩ na kĩhingo gĩa itũũra rĩu [Naini], nĩhaarĩ mũndũ mũkuũ wakuuagwo arutwo itũũra, na aarĩ wa mũmwe, nake nyina aarĩ wa ndigwa: na andũ aingĩ a itũũra rĩu maarĩ hamwe nake. Na rĩrĩ, Mwathani aamuona, akĩmũiguĩra tha akĩmwĩra atĩrĩ, Tiga kũrĩra. Agĩthengerera hakuhĩ akĩhutia gĩtanda: nao akuui akĩo makĩrũgama. Agĩcoka akiuga atĩrĩ, Kamwana gaka, nĩndakwĩra atĩrĩ, Ũkĩra. Na rĩrĩ, mũndũ ũcio warĩ mũkuũ agĩũkĩra agĩitĩka kwaria. Nake Jesu akĩmũnengera nyina. Nao othe makĩgwatwo nĩ guoya: magĩkumia Ngai, makiuga atĩrĩ, Kaĩ gwitũ nĩgũũkĩrĩte mũnabii mũnene-ĩ: o na makiuga atĩrĩ, Ngai nĩaceereire andũ ake.’” Ta rora wone ũrĩa Jesu aaiguire tha, nginya akĩriũkia kamwana ka mũtumia ũcio! Ta hũra mbica ũrĩa ũndũ ũcio ũronania igũrũ rĩgiĩ mahinda marĩa mokĩte!—Luka 7:12-16.

Mbere ya aira aingĩ, Jesu nĩ aaringire kĩama gĩtangĩriganĩra gĩa kũriũkania. Ũndũ ũcio waarĩ o kĩonereria kĩa ũrĩa andũ makaariũka, ta ũrĩa Jesu aakoretwo eeranĩire mbere ya ũndũ ũcio gwĩkĩka, gũcokio muoyo gũkũ thĩ rungu rwa “igũrũ rĩerũ.” Hĩndĩ ĩyo Jesu oigĩte ũũ: “Mũtikagege nĩ ũhoro ũcio; amu kwĩ hingo ĩroka arĩa othe me thĩinĩ wa mbĩrĩra makaigua mũgambo wake, na moime kuo.”—Kũguũrĩrio 21:1, 3, 4; Johana 5:28, 29; 2 Petero 3:13.

Petero na amwe a arĩa 12 maakoragwo hamwe na Jesu ng’endo-inĩ ciake nĩ meeyoneire andũ makĩriũkio. Nĩ meeiguĩrĩire Jesu ũrĩa wariũkĩte akĩaria arĩ hakuhĩ na Iria rĩa Galili. Tũthomaga atĩrĩ: “Nake Jesu akĩmera, ‘Ũkai mwĩgagũre. Nao arutwo gũtirĩ wetĩkĩrire kũmũũria, Nĩwe ũ? nĩ kũmenya nĩwe Mwathani. Nake Jesu agĩthiĩ, akĩoya mũgate, akĩmahe, o na ciũngũyũ nacio. Rĩu nĩrĩo rĩa gatatũ Jesu eonithirie arutwo ake, arĩkĩtie kũriũka akoima kwĩ arĩa akuũ.”—Johana 21:12-14.

Nĩ ũndũ ũcio-rĩ, Petero nĩ angĩandĩkire arĩ na ũmĩrĩru biũ ciugo ici: “Atĩrĩrĩ, we ũrĩa ũrĩ Ngai wa Mwathani witũ Jesu Kristo, na nowe Ithe, arogathwo, o we watũciarire rĩngĩ nĩ ũndũ wa tha ciake nyingĩ, nĩ getha tũgĩe na kĩĩrĩgĩrĩro kĩĩ muoyo, nĩ ũndũ wa ũrĩa Jesu Kristo aariũkire akiuma kũrĩ arĩa akuũ.”—1 Petero 1:3.

Mũtũmwo Paulo onanirie kĩĩrĩgĩrĩro gĩake kĩrũmu rĩrĩa oigire ũũ: “Ĩndĩ maũndũ mothe marĩa merekanĩrĩire na watho witũ, o na marĩa maandĩkirũo nĩ anabii, nĩmo ndũire ndĩmetĩkagia. Ngagĩtũũra ndĩĩhokete Ngai, ngĩĩrĩgagĩrĩra atĩ kwĩ hĩndĩ gũkariũkio andũ arĩa athingu o na arĩa matarĩ athingu, o ta ũrĩa andũ aya o nao matũire merĩgĩrĩire.”—Atũmwo 24:14, 15.

Andũ Milioni nyingĩ no magĩe na kĩĩrĩgĩrĩro kĩrũmu gĩa gũkoona endwa ao marĩ muoyo rĩngĩ gũkũ thĩ, maũndũ magarũrũkĩte mũno. Hihi maũndũ maagakorũo mahana atĩa? Ũhoro makĩria wĩgiĩ kĩĩrĩgĩrĩro kiumĩte thĩinĩ wa Bibilia gĩkoniĩ endwa aitũ arĩa makuĩte nĩ ũkaarĩrĩrio thĩinĩ wa gĩcunjĩ kĩa mũthia kĩa broshua ĩno, kĩrĩa kĩrĩ na kĩongo, “Kĩĩrĩgĩrĩro kĩa Ma Harĩ Arĩa Makuĩte.”

No rekei twambe twĩciirie ũhoro wa ciũria iria hihi ũngĩkorũo nacio angĩkorũo ũrĩ na ihooru nĩ ũndũ wa gũkuĩrũo: Hihi nĩ ũndũ wa ndũire kũigua ihooru ũũ? Ingĩhota kũhiũrania atĩa na ihooru rĩakwa? Arĩa angĩ mangĩndeithia atĩa hote gũtooria? Ingĩteithia arĩa marĩ na ihooru atĩa? Na makĩria-rĩ, Bibilia yugaga atĩa ũndũ-inĩ wĩgiĩ kĩĩrĩgĩrĩro harĩ arĩa makuĩte? Hihi nĩ ngona rĩngĩ, endwa akwa arĩa makuĩte? Na ngaamona kũ?