Andũ amwe no moige atĩ ũtaũri wa kiugo gwa kiugo no ũteithie mũthomi gũtaũkĩrũo nĩ ũrĩa Bibilia yaandĩkirũo na thiomi icio cia tene. O na kũrĩ ũguo, ti hingo ciothe ũtaũri ta ũcio ũngĩteithia mũndũ ataũkĩrũo. Ta wĩcirie itũmi cigana ũna:

• Gũtirĩ thiomi igĩrĩ ikoragwo na ciugo ciganaine, o na kana ihaanaine biũ harĩ mũbangĩre na mwandĩkĩre wa ciugo. Profesa ũmwe wa Kĩhibirania wĩtagwo S. R. Driver aandĩkire atĩ thiomi “ikoragwo irĩ ngũrani, to harĩ mũbangĩre na kĩhumo gĩa ciugo tu, no nĩ nginya . . . ũrĩa rĩciria rĩmwe rĩnyitithanagio na rĩrĩa rĩngĩ.” Thiomi ngũrani ibataraga mũbangĩre ngũrani wa meciria. Profesa ũcio wĩtagwo Driver oongereire ũũ: “Mũbangĩre wa ciugo thiomi-inĩ ngũrani ndũhaanaine.”

• Gũtirĩ rũthiomi o na rũmwe harĩ iria ciaragio mahinda-inĩ maya rũhaanaine biũ na thiomi iria ciahũthĩrirũo kwandĩka Bibilia cia Kĩhibirania, Kĩaramu, na Kĩngiriki ũhoro-inĩ wĩgiĩ mũigana wa ciugo o na kana mũbangĩre wacio, kwoguo ũtaũri wa Bibilia wa kiugo gwa kiugo no wage gũtaũkĩka wega kana rĩmwe wage gũkinyia rĩciria rĩrĩa rĩagĩrĩire.

• Ciugo no ikorũo ikiuga ũndũ ngũrani kũringana na harĩa ihũthĩrĩtwo.

Rĩmwe mũtaũri no ahote gũtaũra ũhoro kiugo gwa kiugo, no ũndũ ũcio wagĩrĩire gwĩkwo na ũbacĩrĩru mũnene.

Ngerekano ici ironania ũrĩa ũtaũri wa kiugo gwa kiugo ũngĩtaũkĩka ũrĩa gũtagĩrĩire:

•   Maandĩko nĩ mahũthagĩra ciugo “toro” na ‘gũkoma,’ kuonania gũkoma toro na gũkoma gĩkuũ-inĩ. (Mathayo 28:13; Atũmwo 7:60) Rĩrĩa ciugo icio ciahũthĩrũo ũhoro-inĩ wĩgiĩ gĩkuũ, ataũri a Bibilia no mahũthĩre ciugo ta ‘gũkoma gĩkuũ-inĩ,’ tondũ nĩ igũteithia mũthomi wa mahinda maya ataũkĩrũo wega makĩria.—1 Akorintho 7:39; 1 Athesalonike 4:13; 2 Petero 3:4.

• Thĩinĩ wa Aefeso 4:14 mũtũmwo Paulo aahũthĩrire ciugo ingĩtaũrũo ũũ na ũtaũri wa kiugo gwa kiugo: “mũthako-inĩ wa arũme wa kũhũthĩra ndama.” Ciugo icio ciahũthagĩrũo tene kuonania mũtugo wa kũheenia andũ arĩa angĩ mũndũ akĩhũthĩra ndama. Thĩinĩ wa thiomi nyingĩ, ũhoro ũcio ũngĩtaũrũo kiugo gwa kiugo ndũngĩtaũkĩka. Kuuga “wara wa andũ” nĩ njĩra njega na ĩrataũkĩka wega ya gũtaũra ciugo icio.

• Thĩinĩ wa Aroma 12:11, ciugo cia Kĩngiriki iria ihũthĩrĩtwo ho ciugĩte “gũtherũka roho.” Ciugo icio itikinyagia rĩciria rĩrĩa rĩagĩrĩire thĩinĩ wa Gĩkũyũ, na kwoguo itaũrĩtwo “hĩahĩagai nĩ ũndũ wa roho” thĩinĩ wa ũtaũri ũyũ.

• Thĩinĩ wa Mahunjio ma Kĩrĩma-inĩ marĩa moĩkaine mũno, Jesu aahũthĩrire ciugo iria kaingĩ itaũragwo “Kũrathimwo-rĩ, nĩ arĩa athĩĩni [roho],” (Mathayo 5:3, Holy Bible in Gĩkũyũ) No thiomi-inĩ nyingĩ gũtaũra ciugo icio kiugo gwa kiugo nĩ gũtũmaga ciage gũtaũkĩka ũrĩa kwagĩrĩire. Rĩmwe na rĩmwe gũtaũra ciugo icio kiugo gwa kiugo no kuonanie atĩ ‘arĩa athĩni roho’ matirĩ na meciria maigananĩru kana matirĩ na hinya, na matiĩrutanagĩria ũndũ-inĩ ũrĩa mareka. O na kũrĩ ũguo, Jesu hau eendaga kũruta andũ atĩ gĩkeno kĩao gĩtiĩhocetie harĩ kũhingia mabataro mao ma kĩĩmwĩrĩ, ĩndĩ nĩ harĩ kũmenya bata wao wa gũtongorio nĩ Ngai. (Luka 6:20) Kwoguo ciugo ta “arĩa marũmbũyagia mabataro mao ma kĩĩroho” kana “arĩa moĩ atĩ nĩ mabataraga Ngai” nĩ ikinyagia wega rĩciria rĩrĩa rĩagĩrĩire.—Mathayo 5:3; The New Testament in Modern English.

• Thĩinĩ wa maandĩko maingĩ, kiugo gĩa Kĩhibirania kĩrĩa gĩtaũragwo “ũiru” kĩringaine na kiugo gĩa Gĩkũyũ kĩrĩa kiugaga kũigua ũrakarĩte nĩ ũndũ wa mũndũ wa hakuhĩ kwaga wĩhokeku, kana kũiguĩra andũ arĩa angĩ ũiru nĩ ũndũ wa indo ciao. (Thimo 6:34; Isaia 11:13) O na kũrĩ ũguo, kiugo o kĩu gĩa Kĩhibirania no gĩtaũkĩke na njĩra njega. Kwa ngerekano, no kĩhũthĩrũo kuonania “kĩyo” kana wendo  wa kũgitĩra ũrĩa Jehova onanagia nĩ ũndũ wa ndungata ciake, kana ũrĩa ‘endaga wĩrutĩri wa ngoro yothe.’ (Thama 34:14; 2 Athamaki 19:31; Ezekieli 5:13; Zekaria 8:2) Ningĩ no kĩhũthĩrũo harĩ “kĩyo” kĩrĩa ndungata ciake njĩhokeku ikoragwo nakĩo nĩ ũndũ wa Ngai na ũthathaiya wake kana ũrĩa ‘itakiragĩrĩria o na hanini wagi wa wĩhokeku’ kũmwerekera.—Thaburi 69:9; 119:139; Ndari 25:11.

• Kiugo gĩa Kĩhibirania kĩrĩa kaingĩ gĩtaũragwo guoko kwa mũndũ, gĩkoragwo gĩkĩaria ũhoro wa maũndũ matiganĩte. Gũkĩringana na ũhoro ũrĩa ũrarĩrĩrio, kiugo kĩu no gĩtaũrũo “ũnene,” “ũtaana,” kana “ũhoti.” (2 Samueli 8:3; 1 Athamaki 10:13; Thimo 18:21) Ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ, kiugo kĩu gĩtaũrĩtwo na njĩra itiganĩte makĩria ma 40 thĩinĩ wa Bibilia ya Gĩkũyũ ya New World Translation of the Holy Scriptures.

Nĩ ũndũ wa maũndũ macio, ũtaũri wa Bibilia nĩ ũhutagia maũndũ maingĩ makĩria ma gũtaũra kiugo kĩa rũthiomi rwa tene ũkĩhũthĩra kiugo o kĩrĩa kĩrĩa harĩa hothe kĩroneka. No mũhaka mũtaũri ahũthĩre ũtaũku agĩthuura ciugo cia rũthiomi rwake iria ironania wega rĩciria rĩa rũthiomi rũrĩa Bibilia yaandĩkirũo naruo. Makĩria ma ũguo, nĩ harĩ bata kũbanga ciugo akĩrũmĩrĩra mawatho ma rũthiomi rwake, nĩguo ũhoro ũcio ũkorũo ũrĩ mũhũthũ gũthoma.

O na kũrĩ ũguo, mũtaũri nĩ agĩrĩirũo gwĩthema gũcenjia ciugo mũno. Mũtaũri ũrĩa ũtaũraga Bibilia kũringana na ũrĩa we arataũkĩrũo no agarũre ũrĩa ciugo ciugĩte. Na njĩra ĩrĩkũ? Mũtaũri no ongerere mawoni make kĩĩmahĩtia mataringaine na ũrĩa ciugo icio cioigĩte rĩrĩa ciaandĩkagwo kana atigĩrĩre maũndũ marĩa ma bata. Kwoguo, o na gũtuĩka ũtaũri ta ũcio no ũkorũo ũrĩ mũhũthũ gũthoma, rĩmwe na rĩmwe no ũtũme mũthomi age kũgĩa na ndũmĩrĩri ĩrĩa ya ma ya Maandĩko.

Kũnyitĩrĩra wĩtĩkio wa kĩĩndini no kũhutie wĩra wa mũtaũri. Kwa ngerekano, Mathayo 7:13 yugaga ũũ: “Njĩra ĩrĩa ĩkinyagia andũ harĩ kũniinwo nĩ njariĩ.” Hihi nĩ ũndũ wa kũnyitĩrĩra wĩtĩkio wa kĩĩndini, ataũri amwe mahũthĩrĩte kiugo “icua” handũ ha ũrĩa kiugo gĩa Kĩngiriki kiugĩte, “kũniinwo.”

Mũtaũri wa Bibilia ningĩ no mũhaka aririkane atĩ Bibilia yaandĩkirũo na rũthiomi rũhũthũ, rũrĩa rũhũthagĩrũo o mũthenya nĩ andũ arĩa matarĩ athomu mũno, ta arĩmi, arĩithi, na ategi a thamaki. (Nehemia 8:8, 12; Atũmwo 4:13) Nĩ ũndũ ũcio, ũtaũri mwega ũtũmaga ndũmĩrĩri ĩrĩa Bibilia ĩkoragwo nayo ĩkorũo ĩgĩtaũkĩka wega harĩ andũ a ngoro theru,  gũtekũmakania ũrĩa mareretwo. Ciugo irathomeka wega, ihũthĩkaga kaingĩ, na irataũkĩka na ihenya nĩcio ciagĩrĩire kũhũthĩrũo handũ ha ciugo itahũthĩkaga kaingĩ harĩ andũ arĩa matarĩ athomu mũno.

Ataũri aingĩ a Bibilia nĩ meheete wĩyathi ũtagĩrĩire wa kweheria rĩĩtwa rĩa Ngai, Jehova, kuuma Bibilia-inĩ cia mahinda maya o na gũtuĩka rĩĩtwa rĩu nĩ rĩonekaga maandĩko-inĩ ma tene ma Bibilia. (Rora Ũhoro Muongerere A4.) Bibilia nyingĩ nĩ cieheretio rĩĩtwa rĩu igekĩrũo rĩĩtwa rĩa ũnene ta “Mwathani,” na ingĩ o na nĩ ihithagĩrĩra atĩ Ngai nĩ arĩ rĩĩtwa. Kwa ngerekano, Bibilia imwe ciugaga ũũ ũhoro wĩgiĩ ihoya rĩa Jesu rĩrĩa rĩandĩkĩtwo thĩinĩ wa Johana 17:26: “Nĩngũmenyithanĩtie kũrĩ o,” na thĩinĩ wa Johana 17:6 ikoiga ũũ: “Nĩndũmĩĩte ũmenyeke nĩ andũ arĩa waheire.” O na kũrĩ ũguo, ũtaũri mwĩhokeku wa ihoya rĩu rĩa Jesu uugaga ũũ: “Nĩ ndĩmamenyithĩtie rĩĩtwa rĩaku,” na “Nĩ nguũrĩtie rĩĩtwa rĩaku kũrĩ andũ arĩa waheire.”

Ta ũrĩa hagwetetwo thĩinĩ wa ũhoro wa kwambĩrĩria wa ũtaũri wa mbere wa Bibilia ya New World Translation ya Gĩthũngũ: “Tũtitaũraga na njĩra ya gũtaarĩria Maandĩko kũringana na ũrĩa tũrataũkĩrũo nĩmo. Nĩ twĩrutanĩirie biũ gũtaũra kiugo gwa kiugo kũrĩa guothe kũngĩhoteka, kũrĩa thimo cia Gĩthũngũ cia mahinda maya iretĩkĩria kana kũrĩa ũtaũri wa kiugo gwa kiugo ũtarahithĩrĩra rĩciria rĩrĩa rĩagĩrĩire.” Kwoguo, Kamĩtĩ ya Ũtaũri wa Bibilia ya New World nĩ ĩĩrutanĩirie gũkorũo na ũigananĩru harĩ kũhũthĩra ciugo ihaanaine na iria ciarĩ Maandĩko-inĩ ma tene, na hĩndĩ o ĩyo gwĩthema kũhũthĩra ciugo itarathomeka wega kana irahithĩrĩria rĩciria rĩrĩa rĩagĩrĩire. Nĩ ũndũ ũcio, Bibilia ĩno nĩ ĩthomekaga na njĩra hũthũ na mũthomi no akorũo na ma biũ atĩ ndũmĩrĩri ĩrĩa yatongoririo nĩ roho nĩ ĩkinyĩtio na njĩra ya wĩhokeku.​—1 Athesalonike 2:13.