Masonga to Luvunu

1.   Kana nge kele ti banduku mingi, nge ta kudiwaka ve nde nge kele nge mosi ata fioti.

2.   Kana nge kota na site mosi ya internet yina bantu ke salaka kinduku, nge ta kudiwaka ve nde nge kele nge mosi ata fioti.

3.   Kana nge ke sonika ba sms mingi, nge ta kudiwaka ve nde nge kele nge mosi ata fioti.

4.   Kana nge ke sala mambu sambu na bantu ya nkaka, nge ta kudiwaka ve nde nge kele nge mosi ata fioti.

 Sambu na nki?

•   Kana nge kele na banduku mingi, yo ke ndimisa ve nde nge ta kudiwaka ve nde nge kele nge mosi ata fioti.

   “Mu ke kudibanzaka sa na banduku na mu, kansi bantangu ya nkaka mu ke monaka nde bo ke kudibanzaka ve sa na mu mutindu mu ke kudibanzaka sa na bo. Nge lenda kudiwa kibeni nge mosi kana nge kele ti banduku mingi kansi banduku yango ke zola nge ve mutindu nge ke zolaka bo to bo kele ve na mfunu na nge.”​—Anne.

•   Kukota na site mosi ya internet yina bantu ke salaka kinduku ke ndimisa ve nde nge ta kudiwaka ve nde nge kele nge mosi ata fioti.

   “Bantu ya nkaka ke bakaka banduku mingi mutindu bo ke bakaka biteki ya fioti ya kitoko. Kansi kuvanda ti nzo ya me fuluka ti bima ya kitoko me salaka ntete ve nde muntu kudiwa nde bo ke zolaka yandi. Kana nge ke zabaka ve ti banduku ya mbote, banduku ya internet kele kukonda mfunu bonso biteki ya kitoko yina kele ve ti luzingu.”​—Elaine.

•   Kusonika ba sms mingi ke ndimisa ve nde nge ta kudiwaka ve nde nge kele nge mosi ata fioti.

   “Bantangu ya nkaka kana nge ke kudiwa nge mosi nge lenda landa kutala telefone na nge sa na kumona kana nduku mosi me tindila nge sms. Mpi kana nge ke kudiwa dezia nge mosi mpi nge mona nde ata muntu mosi ve me tindila nge sms to bingaka nge, yo ke salaka diaka mpasi mingi kuluta!”​—Serena.

•   Kusala mambu sambu na bantu ya nkaka ke ndimisa ve nde nge ta kudiwaka ve nde nge kele nge mosi ata fioti.

   “Ntangu yonso mu ke kabilaka banduku na mu bima, kansi mu ke monaka nde bo ke sadilaka mu ve mambu mutindu mu ke sadilaka bo. Mu ke bokuta ve mutindu mu ke kabilaka bo, kansi yo ke yitukisaka mu na kumona nde bo ke sadilaka mu ve mambu ya mbote mutindu mu ke sadilaka bo.”​—Richard.

 Na bunkufi: Mawi ya kudiwa nge mosi kele mutindu nge ke yindula. Toko mosi ya nkento, zina na yandi Jeanette, ke tuba nde: “Yo ke katukaka na ntima ya muntu, kansi na nganda ve.”

 Inki nge lenda sala kana nge kele ve ti banduku mpi nge ke kudiwa nge mosi?

Yedisa kikalulu ya kuditudila ntima.

 “Mawi ya kudiwa nge mosi lenda katuka na kukonda kuditudila ntima. Yo ke vandaka mpasi na kusala kinduku kana nge ke yindula nde bantu lenda tudila nge ve dikebi.”​—Jeanette.

 Biblia ke tuba nde: “Nge fwete zola nkweno na nge bonso nge mosi.” (Bagalatia 5:14) Sambu na kuvanda ti banduku ya mbote, beto fwete kuditudila ntima na kiteso mosi buna, kukonda kukuma lulendo.—Bagalatia 6:3, 4.

Bika kudiwila mawa.

 “Mawi ya kudiwa nge mosi kele bonso mupepe ya zelo. Kana nge ke landa kukota na kati na yo, yo ke vandaka mpasi na kubasika. Kana nge bika nde yo yala mabanza na nge, ntama mingi ve ta kuma muntu ya mawa-mawa, ebuna ata muntu mosi ve ta zolaka kusala kinduku ti nge” ​—Erin.

 Biblia ke tuba nde: “Zola. . . ke sosaka ve mambote na yo mosi.” (1 Bakorinto 13:4, 5) Beto fwete zaba nde, kana beto ke kuditudila dikebi mingi kuluta, beto ta wilaka ve bankaka mawa mpi yo ta vanda mpasi nde bantu kusala kinduku ti beto. (2 Bakorinto 12:15) Tadila mambu na masonga: Kana nge ke tesa kununga na nge na mutindu bantu ya nkaka ke salaka mambu, ntembe kele ve nde nge ta bela! Ya kieleka, kutuba nde “Ata muntu mosi ve me binga mono” mpi “Ata muntu mosi ve me bingisaka mu na nzo na yandi to na kisika mosi ya nkaka” ke tulaka kiese na nge na maboko ya bantu ya nkaka. Keti kusala mutindu yina kele ve kupesa bo mwa kiyeka mingi?

Kusala ve kinduku ti konso muntu.

 “Bantu yina ke kudiwaka bo mosi ke zolaka nde bantu kutudila bo dikebi, mpi yo lenda sala nde bo kuma kukipe diaka ve kana dikebi yango ke katuka na nani. Bo ke zolaka kaka kudiwa nde bo kele mfunu. Kansi bantu ya nkaka ta sala nde nge mona nde bo ke zolaka nge mpi na nima kulanda kaka mambote na bo mosi. Ebuna nge ta kudiwa diaka nge mosi mingi kuluta.”​—Brianne.

 Biblia ke tuba nde: “Muntu yina ke tambulaka ti bantu ya mayele ta kuma mayele, kansi muntu yina kele na bangwisana ti bazoba ta suka mbi.” (Bingana 13:20) Mbala mingi muntu yina ke na nzala ya ngolo ke diaka konso kima yina yandi me mona. Mutindu mosi, bantu yina kele ti nzala ya ngolo ya banduku lenda sosa banduku na bisika yonso ya mbi. Yo lenda bwa na maboko ya bantu ya ke kusaka bantu, mpi kuyindula nde banduku yina kele kwa bo mbi ve mpi nde bo fwete vingila ve kima mosi ya mbote.

 Na bunkufi: Bantangu ya nkaka bantu yonso ke kudiwaka bo mosi; kansi mawi ya bantu ya nkaka ke vandaka ngolo. Ata kudiwa nge mosi lenda vanda mawi ya mbi kibeni, nsuka-nsuka yo kele kaka mawi. Mbala mingi mawi na beto ke katukaka na mambu ya beto ke yindulaka, mpi beto lenda yala mambu ya beto ke yindulaka.

 Vanda mpi ti mabanza ya mbote na mambu yina nge ke vingila nde bantu ya nkaka kusadila nge. Janette yina beto tubilaka na luyantiku ke tuba nde: “Bantu yonso ve ta vanda banduku na nge ya mbote kimakulu, kansi nge ta zwa bantu yina ke kudibanza sa na nge. Mpi yo me fwana mpidina. Yo ke sadisaka na kuvila mawi ya kudiwa ve nge mosi.”

 Keti nge kele ti mfunu ya lusadisu mingi? Tanga “Comment surmonter ses craintes en amitié.” Mpi baka PDF “Comment faire face au sentiment de solitude.”