APPENDICE
Kuzaba ‘Babilone ya Nene’
MUKANDA ya Kusonga kele ti bangogo yina beto lenda bakisa yo ve kaka mutindu bo mesonika yo. (Kusonga 1:1) Mu mbandu, yo ketubila nkento mosi ya kele ti zina ‘Babilone ya Nene’ ya kusonika na ilungi na yandi. Yo ketuba nde nkento yai mevanda na zulu ya “bantu ya makanda yonso.” (Kusonga 17:1, 5, 15) Sambu ata nkento mosi ve lenda sala dyambu yai, Babilone ya Nene fwete vanda nkento mosi ya kifwani. Kana yo kele mutindu yina, nkento ya ndumba yai ya kifwani kemonisa inki?
Na Kusonga 17:18, bo kemonisa nkento yina mosi ya kifwani bonso “bwala ya nene yina ke yalaka bamfumu ya nsi-ntoto.” Ngogo “bwala” kemonisa kimvuka ya bantu ya kuyidika mbote. Sambu “bwala ya nene” yai keyala “bamfumu ya nsi-ntoto,” nkento yina ya kele na zina Babilone ya Nene fwete vanda kimvuka mosi ya kele ti bupusi ya nene mpi ya mepanzanaka na bansi mingi. Yo mefwana mpenza na kubingama kintinu ya inza ya mvimba. Kintinu ya nki mutindu? Ya lusambu. Tala mutindu baverse yankaka ya mukanda ya Kusonga yina ketubila dyambu yai mosi kesadisa beto na kutuba mutindu yina.
Kintinu lenda vanda ya mambu ya politiki, ya mumbongo, to ya lusambu. Nkento yina kele ti zina ya Babilone ya Nene kele ve kintinu ya politiki sambu Ndinga ya Nzambi ketuba nde “bamfumu ya nene ya ntoto,” to bamfumu ya politiki ya inza yai, “salaka pite” ti yandi. Pite na yandi kemonisa kuwakana yina yandi mesalaka ti bamfumu ya ntoto yai mpi yo ketendula sambu na nki bo kebinga yandi “nkento ya nene ya ndumba.”—Kusonga 17:1, 2; Yakobo 4:4.
Babilone ya Nene lenda vanda ve kintinu ya mumbongo sambu “bakomersa ya nsi-ntoto,” yina kemonisa bantu ya mumbongo, tadila ntangu bo tafwa yandi. Ya kyeleka, baverse yai kemonisa bamfumu ti bakomersa nde bo ketala Babilone ya Nene na “ntama.” (Kusonga 18:3, 9, 10, 15-17) Yo yina, yo mefwana mpenza na kutuba nde Babilone ya Nene kele ve kintinu ya politiki to ya mumbongo, kansi kintinu ya lusambu.
Biblia kendimisa dyaka nde Babilone ya Nene kele kintinu ya lusambu ntangu yo ketuba nde yandi kekusa makanda yonso na nzila ya ‘bisalu na yandi ya bampeve ya mbi.’ (Kusonga 18:23, NW) Sambu mitindu yonso ya bisalu ya bampeve ya mbi kevandaka ya lusambu mpi kekatukaka na bademo, yo keyitukisa beto ve na kumona nde Biblia kebinga Babilone ya Nene ‘kisika yina bampeve ya mbi kevandaka.’ (Kusonga 18:2; Kulonga 18:10-12) Bo kemonisa mpi nde kintinu yai kemengaka mpenza dibundu ya kyeleka, yo kenyokulaka “baprofete” mpi “bantu ya Nzambi.” (Kusonga 18:24) Ya kyeleka, Babilone ya Nene kemengaka ngolo kibeni dibundu ya kyeleka, yo yina yo kenyokulaka mpi kefwaka nkutu bantu yina ‘kelandaka Yezu.’ (Kusonga 17:6) Mambu yai yonso kemonisa na pwelele nde nkento yai ya ke na zina Babilone ya Nene kemonisa kintinu ya inza ya mvimba ya dibundu ya luvunu, yina kevukisa mabundu yonso yina kewakanaka ve ti Yehowa Nzambi..