Porteur de lumière, Maswa Yina Panzaka Nsemo ya Kimpeve na Asie du Sud-Est
Na luyantiku ya bamvu 1930, Bambangi ya Yehowa vandaka me samuna ntete ve ata fioti na Indonésie, na Malaisie mpi na Insi ya bo ke bingaka bubu yai Papouasie-Nouvelle-Guinée. Inki mutindu nsangu ya mbote zolaka kukuma na bateritware yai? Sambu na kusala yo, Betele ya Australie (bubu yai bo ke bingaka yo Betele ya Australasie) sumbaka ketch disongidila, maswa yina vandaka ti bilele yina vandaka kutambusa yo mpi yo vandaka ti motere. Banti yina vandaka kusimba bilele yango vandaka na nda ya bametre 16. Bo vandaka kubinga maswa yango: Porteur de lumière, disongidila kinati nsemo. Sambu bantu yina vandaka kusala na maswa yango vandaka kaka bapasudi-nzila, * bo sadilaka yo sambu na kukabula nsemo ya kimpeve na bansi yina vandaka ntama.—Matayo 5:14-16
Kisalu ya Kusamuna na Nouvelle-Guinée
Na Februari 1935, bampangi nsambwadi yina vandaka kusala na maswa yai katukaka na mbanza Sydney, na esti ya Australie, mpi bo kwendaka na nordi, na dibungu ya Moresby (Nouvelle-Guinée). Ntangu bo vandaka na nzila, bo vandaka kuloba bambisi mpi bo vandaka kukanga na mabungu mingi sambu na kuyidika maswa, kutula carburant mpi kusumba madia. Na Aprili 10 1935, bo kwendaka na Cooktown (Queensland). Bo pedisaka motere ntangu bo kumaka pene-pene ya kisika mosi ya ke vandaka ti matadi mingi mpi ya ke vandaka mpenza kigonsa sambu na bamaswa. Kansi motere kumaka kutula makelele, yo yina bo zengaka yo. Keti yo lombaka nde bo vutuka to bo landa kukwenda na Nouvelle-Guinée? Eric Ewins Capitene ya maswa yango ke tuba nde: “Beto vandaka ve kuzola ata fioti kuvutuka.” Yo yina, bo landaka kusala nzietelo. Na Aprili 28 1935, bo kumaka kukonda mpasi na dibungu ya Moresby.
Bampangi yina vandaka na maswa yantikaka kusamuna na dibungu ya Moresby ntangu mekanisie vandaka kuyidika motere. Kansi mpangi Frank Dewar samunaka ve pana. Mpangi ya nkaka yina vandaka mpi na maswa yina tubaka nde mpangi Frank kele “mupasudi-nzila yina ke lembaka ve”. Mpangi Frank ke tuba nde: “Mono bakaka mikanda ya kufwana mpi mono kwendaka na bakilometre kiteso ya 30 na nzila ya ntoto sambu na kulonga bantu yina me kwendaka kuzinga kuna.” Ntangu yandi vandaka kuvutuka yandi lutaka na nzila ya nkaka mpi yo lombaka nde yandi sabuka na makulu ka-mwa masa mosi yina vandaka ti bangandu. Yandi sabukaka masa yango na mayele yonso mpi yandi kutanaka ve ata ti kigonsa mosi tii ntangu yandi kumaka na Mbanza Moresby. Bikesa yina bampangi yai salaka, butaka mbuma ya mbote. Bantu ya nkaka na kati ya bantu yina bakaka mikanda, kumaka Bambangi ya Yehowa na nima.
Kisalu ya Kusamuna na Java
Ntangu mekanisie manisaka kuyidika motere ya ma swa yai Porteur de lumière, bo katukaka na dibungu ya Moresby mpi bo kwendaka na kisanga ya Java, na bambanza ya Inde orientales ya néerlandais (bubu yai bisika mingi kele na Indonésie). Bo vandaka kukanga mingi na nzila sambu na kutula carburant. Nsuka-nsuka na Yuli 15 1935 bo kumaka na Batavia (bubu bo ke bingaka yo Jakarta.)
Mpangi Charles Harris yina vandaka mpi na maswa yai, bikalaka na Java mpi samunaka ti kikesa na mbanza yango. * Yandi tubaka nde: “Na ntangu yina, beto vandaka kaka kukabula mikanda na mbanza mosi mpi vandaka kukwenda na mbanza ya nkaka. Mono vandaka ti mikanda ya ndinga Arabe, ya néerlandais, ya Kishinwa ya Kingelesi mpi ya ndinga indonésien. Mono kabulaka mikanda 17 000 na mvula mosi sambu bantu vandaka kusepela kubaka yo.”
Kikesa yina Charles monisaka bendaka dikebi ya bamfumu ya Néerlandais. Kilumbu mosi, mfumu mosi ya leta yulaka Mbangi ya Yehowa mosi yina vandaka kusamuna na Java nde, bantu ikwa ke na kusamuna na Esti ya kisanga, kisika yina Charles vandaka kusamuna. Mpangi yai vutulaka nde: “Kaka muntu mosi.” Mfumu yina tubaka diaka nde: “Nge ke yindula nde mono lenda ndima mambu ya nge ke tuba! Bo fwete vanda bantu mingi bonso kimvuka mosi ya basoda. Sambu mikanda yina bo me kabula na bantu, kele mingi mpenza.”
Kisalu ya Kusamuna na Singapour mpi na Malaisie
Bo katulaka maswa na bo Porteur de lumière na Indonésie mpi bo kwendaka na Singapour. Na Augusti 7 bo kumaka kuna. Na mabungu yonso ya bo vandaka kukanga, bampangi vandaka kutula badiskure yina bo kotisaka ndinga. Bo vandaka kusadila baapareyi ya sonorizasio sambu bantu kuwa yo mbote. Mu mbandu bo sadilaka amplificateur ya mbote mpi ba haut-parleurs yina vandaka na maswa yina. Metode yai ya kulonga nsangu ya mbote bendaka mpenza dikebi ya bantu. Yo yina journal mosi (Singapore Free Press) panzaka nsangu yai: “Ndinga mosi ya ngolo vandaka kubasika na nzadi . . . na Kitatu na nkokila.” Yo yikaka nde: “Yo vandaka diskure mosi ya mbote yina bo tulaka na maswa Porteur de lumière. Banda ntangu yo kumaka na Australie, maswa yai ke tula badiskure ya Société Watch Tower yina bo me kotisaka ndinga na mbanza Singapour.” Journal yina yikaka diaka nde: “Kana kilumbu ke mbote, ndinga ya badiskure yai vandaka kukwenda tii na bakilometre tatu to iya.”
Ntangu bo kumaka na Singapour, mpangi Frank Dewar basikaka na Porteur de lumière sambu na kukwenda kisika yina yandi zolaka kukuma kusamuna. Yandi ke yibukaka mambu yai ntangu yandi basikaka na maswa: “Ntangu beto vandaka kusamuna na Singapour, beto vandaka kuzinga na kati ya maswa. Yo yina, ntangu maswa na beto yantikaka kukatuka na dibungu, mono waka mpasi mingi ntangu Eric Ewins songaka mono nde: “Frank, si nge ponaka Insi Siam (bubu yai bo ke bingaka yo Thaïlande) sambu nge banda kusamuna na teritware na yo. Bubu yai, nge me basika mpi nge me bikala awa. Kima ve kwenda!” Mono waka mpasi mingi, mono bendaka mpema mpi mono songaka bo nde: “Nkutu mono ke zaba ve nki mutindu mono ta kuma na Siam!” Yo yina Eric songaka Frank nde sambu yandi kuma na Siam, yo lombaka nde yandi baka train na Kuala Lumpur (bubu yai bo ke bingaka yo Malaisie). Frank wilaka yandi mpi kwendaka na Kuala Lumpur. Na nima ya bangonda mingi Frank kumaka na Thaïlande. *
Ntangu bo kumaka na westi ya Malaisie, Porteur de lumière kangaka na mabungu ya Johor Bahru, ya Muar, ya Malacca, ya Klang, na dibungu ya Swettenham (bubu yai bo ke bingaka yo Kelang) mpi ya Penang. Na konso dibungu yina bo vandaka kukuma, bampangi yina vandaka na kati ya maswa vandaka kutula badiskure ya Biblia yina bo kotisaka ndinga na nsadisa ya baapareyi ya sonorizasio yina vandaka na kati ya maswa yina. Mpangi-nkento mosi na zina ya Jean Deschamp ya vandaka kusamuna na Indonésie na ntangu yina tubaka nde: “ Yo vandaka kubenda dikebi ya bantu mingi.” Na nima ya kutula badiskure yina bo kotisaka ndinga, bampangi yai vandaka kubasika na maswa mpi vandaka kukabula mikanda na bantu yina vandaka kusepela kubaka yo.
Kisalu ya kusamuna na Sumatra
Bo katukaka na Penang mpi bo sabukaka na nzila ya Malacca sambu na kukwenda na Medan, mbanza mosi ya Sumatra (bubu yai yo ke na kati ya bisanga ya Indonésie). Eric Ewins ke yibuka mambu yai: “Beto lutisaka bantangu ya mbote na mbanza Medan mpi na babwala yina kele na balweka na yo. Bantu mingi sepelaka ti nsangu ya mbote.” Yo yina bampangi kabulaka mikanda kiteso ya 3 000 kuna.
Bo landaka nzietelo na bo na maswa Porteur de lumière na ndambu ya sudi. Bampangi vandaka kusamuna na mabungu ya nene ya simu ya esti ya Sumatra. Na Novembri 1936, ketch disongidila maswa yai, vutukaka na Singapour. Ntangu bo kumaka na Singapour, Eric Ewins yambulaka kutambula na Porteur de lumière. Na nima ya mwa bamposo yandi balaka Irene Struys, mpangi nkento mosi ya vandaka kuzinga na Singapour. Eric mpi Irene landaka kusala kisalu ya kimupasudi-nzila na mbanza Sumatra. Yo yina, yo lombaka nde bo sosa kapitene ya nkaka sambu na kutambusa Porteur de lumière.
Kisalu ya kusamuna na Bornéo
Norman Senior kumaka kapitene ya maswa yina. Yandi zabaka kisalu mbote mpenza. Yandi kumaka na Sydney na Yanuari 1937. Bo bikisaka Singapour mpi bo kwendaka na Bornéo, na nima bo kwendaka na Célèbes (bubu yai bo ke bingaka yo Sulawesi). Bo samunaka na teritware yina ya mvimba. Nkutu, bo kwendaka tii na bakilometre 480 na nzila ya ntoto.
Ntangu maswa kangaka na dibungu ya Samarinda, na Bornéo, mfumu ya dibungu pesaka bo ve nswa ya kusamuna nsangu ya mbote na bantu. Kansi mpangi Norman tendudilaka yandi kisalu yina bo vandaka kusala, yo yina, yandi ndimaka mpi yandi bakaka mikanda.
Kilumbu mosi, pastere mosi bingaka mpangi Norman sambu yandi longa na eglize na yandi. Na kisika ya kusala diskure yandi mosi, mpangi Norman sadilaka fonografe mpi tulaka badiskure tanu ya Biblia yina bo kotisaka ndinga. Nkutu yandi pesaka mwa mikanda na banduku ya pastere yina. Kaka pastere yai mpamba muntu ndimaka nsangu ya mbote. Kisalu ya Bambangi ya Yehowa vandaka ve kusepedisa ata fioti bamfumu ya mabundu. Bamfumu ya mabundu vandaka kuwa makasi mutindu bampangi vandaka kusamuna ti kikesa yo yina bo lombaka bamfumu ya leta na kupesa ve nswa nde Porteur de lumière kutelama na mabungu ya nkaka.
Yo vutukaka na Australie
Porteur de lumière vutukaka na Australie na Desembri 1937, sambu bamfumu ya mabundu teleminaka kisalu na beto. Na aprili 1938 bantu yina vandaka kusala na maswa kangaka na dibungu ya Sydney sambu bo vukana na lukutakanu ya distrike ya Bambangi ya Yehowa yina salamaka na mbanza yina. Bamvula kuluta tatu lutaka banda ntangu yina Porteur de lumière bikisaka dibungu ya Sydney tii ntangu yo kwisaka kuvutuka. Bo tekaka maswa yai na luyantiku ya bamvu 1940, ntangu bo buyisaka kisalu na beto na Australie. Mpangi Ewins yina lutisaka ntangu mingi na kusamuna na maswa Porteur de lumière tubaka nde: “Ya kieleka maswa yai lungisaka lukanu na yo, yo vandaka kibeni ntangu ya kuluta kiese na luzingu na mono ya mvimba.”
Mambu yina maswa Porteur de lumière lungisaka
Bampangi yai ya vandaka kusala na Porteur de lumière kunaka mpenza nkeni ya kieleka na bansi mingi ya vandaka mpi ti bantu mingi. Ata bo teleminaka bo, malembe-malembe kisalu na bo butaka mbuma ya mbote (Luka 8:11, 15). Bubu yai bansamuni ya Kimfumu kele kuluta 40 000 na bansi yina bapasudi-nzila yai ya ntangu ya ntama samunaka. Ya kieleka bampangi yai salaka kisalu yina butaka mbuma ya mbote mpi maswa yai me bikaka nsangu ya mbote sambu yo zabanaka mpi bantu ya vandaka kusala na kati vandaka kibeni kikesa!