Bumosi ya Bukristu Kepesaka Nzambi Lukumu

“Beno tula ngolo na kusimba kimvuka [to “bumosi”] yina ya mpeve ke pesaka.”​—EF. 4:3.

1. Inki mutindu Bakristu ya mvu-nkama ya ntete na Efezo kupesaka Nzambi lukumu?

BUMOSI ya dibundu ya Efezo ya ntangu ya ntama kupesaka Yehowa, Nzambi ya kyeleka, lukumu. Na mbanza yina mumbongo vandaka kusalama mbote, yo kemonana nde bampangi-Bakristu yankaka yina vandaka bamvwama kuvandaka ti bampika na bo mosi, kaka na ntangu yina bankaka vandaka bampika mpi ziku bansukami kibeni. (Ef. 6:5, 9) Bankaka kuvandaka Bayuda yina kulongukaka kyeleka na nsungi ya bangonda tatu yina ntumwa Polo kulongaka na sinagoga na bo. Bankaka dyaka vandaka kusambila ntete Artemisi mpi vandaka kusala mazi. (Bis. 19:8, 19, 26) Yo kele pwelele nde, Bukristu ya kyeleka kuvukisaka bantu yina kukatukaka na bisika mingi ya kuswaswana. Polo kubakisaka nde Yehowa vandaka kubaka lukumu na nzila ya bumosi ya dibundu. Ntumwa sonikaka nde: “Lukumu na yandi kumonika na Dibundu ti na Yesu Kristo mvula na mvula.”​—Ef. 3:21.

2. Inki vandaka kutula bumosi ya Bakristu ya Efezo na kigonsa?

² Kansi, bumosi ya kitoko ya dibundu ya Efezo kuvandaka na kigonsa. Polo kupesaka lukebisu na bankuluntu nde: “Na kati na beno bantu ya nkaka ta kwisa kutuba mambu ya luvunu, bo mpi ta longa bakristo sambu bo kulanda bo.” (Bis. 20:30) Dyaka, bampangi yankaka kuyambulaka mpenza ve mpeve ya kekabulaka bantu yina, Polo kupesilaka lukebisu nde yo, “ke yalaka . . . bantu yina ke lemfukaka na Nzambi ve.”​—Ef. 2:2; 4:22.

 Mukanda Mosi ya Kemonisa Mfunu ya Bumosi

3, 4. Inki mutindu mukanda ya Polo na Bakristu ya Efezo kemonisa mfunu ya bumosi?

³ Polo kubakisaka nde sambu Bakristu kulanda na kusala kumosi na bumosi, konso muntu na kati na bo fwete sala kikesa ya masonga sambu na kusala nde bumosi kuvanda. Nzambi kupesaka Polo ngolo ya kusonikila Bakristu ya Efezo mukanda mosi yina bumosi kuvandaka ntu-dyambu na yo. Mu mbandu, Polo kusonikaka na yina metala lukanu ya Nzambi ya kutula “Kristo na kuvanda Mfumu ya bantu yonso ti ya bima yonso.” (Ef. 1:10) Yandi fwanisaka mpi Bakristu ti matadi ya kuswaswana ya bo ketungilaka nzo. “Nzo yina ya mvimba, yandi ke sadisaka yo na kukula tii kuna yo ta kuma nzo . . . sambu na [Yehowa, NW].” (Ef. 2:20, 21) Dyaka, Polo kubendaka dikebi na bumosi yina kuvandaka na kati ya Bakristu yina kuvandaka Bayuda ti bayina kuvandaka ve Bayuda. Yandi yibusaka mpi bampangi nde bo yonso kukatukaka kisika mosi. Yandi bingaka Yehowa nde “Tata, yina ke pesaka zina ya kieleka na konso fami na zulu ti awa na nsi-ntoto.”​—Ef. 3:5, 6, 14, 15.

⁴ Na ntangu beto ketadila kapu 4 ya Efezo, beto tamona sambu na nki bumosi kelombaka kikesa, mutindu Yehowa kesadisaka beto na kuvanda na bumosi, mpi bikalulu yina tasadisa beto na kutanina bumosi. Sambu na nki ve kutanga kapu ya mvimba na mpila nde nge baka dyaka mambote mingi na kulonguka yai?

Sambu na Nki Bumosi Kelombaka Kikesa ya Masonga

5. Sambu na nki bawanzyo ya Nzambi lenda sala na bumosi, kansi sambu na nki bumosi lenda vanda mpasi mingi sambu na beto?

⁵ Polo kubondilaka bampangi na yandi ya Efezo na ‘kutula ngolo na kusimba kimvuka [to “bumosi”] yina ya mpeve ke pesaka.’ (Ef. 4:3) Sambu na kubakisa mfunu ya kikesa na dyambu yai, beto tadila mbandu ya bawanzyo ya Nzambi. Na ntoto, kele ve ti bima zole ya ke na luzingu ya mefwanana mpenza, yo yina beto lenda sukisa na mayele yonso nde Yehowa mesalaka konso wanzyo na kati ya bamilio ya bawanzyo na yandi ya kuswaswana ti yankaka. (Dan. 7:10) Ata mpidina, bo lenda sadila Yehowa na bumosi sambu bo yonso kewidikilaka yandi mpi kesalaka luzolo na yandi. (Tanga Nkunga 103:20, 21.) Bawanzyo ya kwikama kele ti bikalulu ya kuswaswana. Bakristu mpi kele ti bikalulu, kansi bo kele mpi ti bifu mingi. Dyambu yai lenda sala nde yo vanda mpasi sambu bumosi kuvanda.

6. Inki bikalulu tasadisa beto sambu na kusala kumosi ti bampangi yina kele ti bifu ya kuswaswana ti ya beto?

⁶ Na ntangu bantu ya kukonda kukuka kemekaka na kusala na bumosi, bo lenda vanda pete nde bo kutana ti mambu ya mpasi. Mu mbandu, inki beto lenda tuba kana mpangi mosi ya mawete ya kekwisaka mbala na mbala na balukutakanu na nima ya ntangu kesadila Yehowa kumosi ti mpangi yankaka ya kekwisaka na ntangu ya mbote na balukutakanu, kansi ya kewaka makasi nswalu? Konso mpangi lenda yindula nde bikalulu ya mpangi yankaka kekonda kima mosi, kansi  yandi lenda vila nde bikalulu na yandi yankaka mpi mefwana ve. Inki mutindu bampangi yai zole lenda sala kumosi na bumosi? Tala mutindu bikalulu yina Polo kulongisilaka na bangogo na yandi ya kelanda lenda sadisa bo. Na nima, yindula mutindu beto lenda yedisa bikalulu yango sambu na kusala nde bumosi kuvanda. Polo kusonikaka nde: “Mono ke bondila beno na kuzinga mutindu Nzambi songaka. . . . Beno kudisonga ata fioti ve, kansi beno vanda kaka pima, beno kanga kaka ntima. Beno sadisana beno na beno na ntima mosi ya kuzolana. Beno tula ngolo na kusimba kimvuka yina ya Mpeve ke pesaka, na lusadisu ya ngemba yina ke vukisaka beno.”​—Ef. 4:1-3.

7. Sambu na nki yo kele mfunu na kusala kikesa sambu na kuvanda na bumosi ti Bakristu yankaka ya kukonda kukuka?

⁷ Kulonguka na kusadila Nzambi na bumosi ti bantu yankaka ya kukonda kukuka kele mfunu sambu kele kaka ti kimvuka mosi ya bansambidi ya kyeleka. “Kaka Nitu mosi mpamba kele, kaka Mpeve mosi mpamba kele yina ya Nzambi me songaka beno na kutula ntima. Kaka Mfumu mosi mpamba kele, kaka mbotika mosi mpamba kele. Kaka Nzambi mosi mpamba kele, yina kele Tata ya bantu yonso.” (Ef. 4:4-6) Mpeve ti balusakumunu ya Yehowa kekwisaka na nzila ya kimvuka ya bampangi yina Nzambi ke na kusadila. Ata kana muntu mosi na dibundu mepesa beto mpasi, inki kisika yankaka beto lenda kwenda? Kisika yankaka kele ve yina beto lenda wa mambu ya kepesaka luzingu ya mvula na mvula.​—Yoa. 6:68.

‘Makabu ya Bantu’ Kesalaka nde Bumosi Kuvanda

8. Inki mambu Kristu kesala sambu na kupesa beto ngolo ya kunwana ti bupusi yina kekabulaka?

⁸ Polo kusadilaka dyambu mosi ya vandaka kusalama mingi na kati ya basoda ya ntangu ya ntama sambu na kumonisa mutindu Yezu kupesaka ‘makabu ya bantu’ sambu na kusadisa dibundu na kuvanda na bumosi. Soda yina vandaka kununga na bitumba lendaka kubaka nzenza mosi mpi kunata yandi na nzo na yandi bonso mpika sambu na kusadisa nkento na yandi na bisalu ya nzo. (Nk. 68:2, 13, 19) Mutindu mosi, sambu Yezu kunungaka nsi-ntoto, yo pesaka yandi bampika mingi ya kele ti luzolo ya mbote. (Tanga Efezo 4:7, 8.) Inki mutindu yandi sadilaka bampika yai? “Yandi tulaka bantu ya nkaka bantumwa, bantu ya nkaka baprofete, bantu ya nkaka baevanzeliste, bantu ya nkaka [bangungudi, NW], bantu ya nkaka mpi balongi. Yandi Kristo salaka mpidina sambu na kuyidika bantu ya Nzambi na kusala kisalu ya kikristo, sambu na kupesa Nitu na yandi Kristo ngolo. Mpidina beto ta zaba kuvanda na kimvuka mosi sambu na lukwikilu na beto.”​—Ef. 4:11-13.

9. (a) Inki mutindu ‘makabu ya bantu’ kesadisaka na kutanina bumosi na beto? (b) Sambu na nki konso muntu na kati ya dibundu fwete sala kitini na yandi sambu na bumosi ya dibundu?

⁹ Sambu bo kele bangungudi ya zola, ‘makabu yai ya bantu’ kesadisaka na kutanina bumosi na beto. Mu mbandu, kana nkuluntu mosi ya dibundu memona bampangi zole kebasisa bantembe ‘na kati na bo,’ yandi lenda sala mingi sambu na kutanina bumosi ya dibundu na kupesaka bo bandongisila na kingenga sambu na ‘kuvutula [bo] na nzila ya mbote, na malembe yonso.’ (Gal. 5:26–6:1) Sambu bo kele balongi, ‘makabu yai ya bantu’ kesadisaka beto na kutunga lukwikilu ya ngolo ya mesimbama na malongi ya Biblia. Na kusalaka mpidina, bo kesalaka nde bumosi kuvanda mpi kesadisaka beto na kuyela na kimpeve. Polo kusonikaka nde yo kele sambu ‘beto vanda diaka bonso bana ve. Beto vanda diaka mpi ve bonso bantu yina ya masa ke nataka ndambu na ndambu; malongi ya bantu ya luvunu yina ke kusaka bantu ya nkaka na mayele na bo, yo ta benda beto mpi ve mutindu mupepe ke nataka bima ndambu na ndambu.’ (Ef. 4:13, 14) Konso Mukristu fwete sala kitini na yandi sambu na bumosi ya kimpangi, kaka mutindu konso ndambu ya nitu na beto ya kinsuni ketungaka bandambu yankaka na kupesa bima yina kele mfunu.​—Tanga Efezo 4:15, 16.

Yedisa Bikalulu ya Mpa

10. Inki mutindu bikalulu ya nsoni ketulaka bumosi na beto na kigonsa?

¹⁰ Keti nge memona nde kapu ya iya ya mukanda ya Polo na Bakristu ya Efezo kemonisa nde kumonisa zola kele nsabi sambu Bakristu ya kuyela na kimpeve kukuma na bumosi? Na nima, yo kemonisa mambu yina zola kelombaka. Mu mbandu, kulanda nzila ya zola kepesa nzila ve na kusala pite mpi mambu ya nsoni. Polo kusyamisaka bampangi na yandi na ‘kuzinga ve bonso bamimpani.’ Bantu yai vandaka ‘kuwa diaka nsoni ve,’  mpi ‘bo vandaka kudipesa na kusala pite.’ (Ef. 4:17-19) Nsi-ntoto ya mansoni yina beto kezinga ketulaka bumosi na beto na kigonsa. Bantu kesalaka nsaka na yina metala pite, keyimbaka yo, ketalaka yo sambu na kulutisa ntangu, mpi kesalaka yo na kinsweki to na meso ya bantu. Kansi, ata kusala flirt, yina lenda tendula mpi kusala mambu bonso nde nge kesepela na muntu yina nge kele ve ti ngindu ya kukwela yandi, lenda nata nge ntama na Yehowa mpi na dibundu. Sambu na nki? Sambu yo kenataka mpenza na pite kukonda mpasi. Dyaka, kusala flirt yina kenataka muntu mosi ya mekwelaka na kusala bizumba lenda kabula bana ti bibuti mpi nkwelani yina mesala ka yandi dyambu ve na kukabwana ti nkwelani na yandi. Yo ke kabulaka mpenza! Yo keyitukisa ve na kumona nde Polo kusonikaka: “Yina kele ve mambu ya beno me longukaka sambu na Kristo!”​—Ef. 4:20, 21.

11. Biblia kesyamisaka Bakristu na kusala inki nsoba?

¹¹ Polo kumonisaka nde beto fwete yambula mitindu ya kuyindula yina kebebisaka bangwisana kansi kuyedisa bikalulu yina kesadisaka beto na kuzinga na kuwakana ti bankaka. Yandi tubaka nde: “Beno bikisa bikalulu na beno yina ya ntama, sambu yo vandaka kubenda beno na kuzinga luzingu yina ya beno vandaka na yo ntete. Na bikalulu na beno yina ya ntama, beno vandaka na nzala yina kuvandaka kukusa beno, ebuna yo vandaka kubenda beno na lufwa. Ntima na beno ti mabanza na beno yo fweti vanda ya mpa mpenza. Beno lwata bikalulu ya mpa mutindu beno ke lwataka bilele na beno. Bikalulu yina me fwanana na Nzambi yina salaka yo, yo ke monikaka na luzingu yina kele ya mbote, ya santu ti ya kieleka.” (Ef. 4:22-24) Inki mutindu ‘ntima ti mabanza na beto lenda vanda ya mpa mpenza’? Kana beto yindulula ti ntonda mambu yina beto kelongukaka na Ndinga ya Nzambi mpi na mbandu ya mbote ya Bakristu ya kuyela na kimpeve, ti kikesa, beto lenda lwata kimuntu ya mpa “yina me fwanana na Nzambi yina salaka yo.”

Yedisa Mitindu ya Mpa ya Kutuba

12. Inki mutindu kutuba kyeleka kesalaka nde bumosi kuvanda, mpi sambu na nki kutuba kyeleka kele mpasi sambu na bantu yankaka?

¹² Kutuba kyeleka kele mfunu sambu na bantu yonso yina kele na dibuta mosi to na dibundu. Kutuba ya masonga, ya pwelele, mpi ya mbote lenda nata bantu na kuvanda na bumosi. (Yoa. 15:15) Kansi, nki beto lenda tuba kana muntu mosi kekusa mpangi na yandi? Kana mpangi na yandi kubakisa yo, bangwisana yina kesalaka nde bo tudilana ntima tavanda dyaka ngolo ve. Nge lenda bakisa sambu na nki Polo kusonikaka nde: “Konso muntu kutubila mpangi na yandi mambu ya kieleka, sambu beto yonso kele bandambu ya Nitu mosi.” (Ef. 4:25) Muntu yina kele ti kikalulu ya kukusa, ziku yandi yantikaka yo ntangu yandi vandaka mwana-fyoti, lenda mona mpasi sambu na kuyantika kutuba kyeleka. Kansi, Yehowa tasepela na bikesa yina yandi tasala sambu na kusoba mpi tasadisa yandi.

13. Kubuya mafingu kelombaka inki?

¹³ Yehowa kelonga beto na kutula bandilu na mutindu na beto ya kutuba sambu na kusala na mpila nde luzitu mpi bumosi kuvanda na kati ya dibundu ti ya dibuta. “Beno tuba mambu ya mbi ve. . . . Beno vanda na ntima ya bululu ve, beno dasuka ve, beno wa makasi mpi ve. Beno tula diaka makelele ve, beno fingana diaka ve. Beno katula konso mabanza ya mbi yina ya beno ke na yo.” (Ef. 4:29, 31) Mutindu mosi ya kubuya kufinga kele ya kuyedisa nkadilu ya luzitu mpenza sambu na bankaka. Mu mbandu, bakala yina kefingaka nkento na yandi fwete sala ngolo sambu na kusoba mutindu na yandi ya kutadila nkento na yandi, mingimingi na ntangu yandi kelonguka mutindu Yehowa kepesaka bankento lukumu. Nkutu, Nzambi mepakulaka bankento yankaka ti mpeve santu, na kupesaka bo kivuvu ya kuyala bonso bantotila ti Kristu. (Gal. 3:28; 1 Pie. 3:7) Mutindu mosi, nkento yina kevandaka ti kikalulu ya kunganina bakala na yandi fwete soba na ntangu yandi kelonguka mutindu Yezu vandaka kudiyala ntangu bo  vandaka kupesa yandi makasi.​—1 Pie. 2:21-23.

14. Sambu na nki yo kele kigonsa na kumonisa makasi?

¹⁴ Dyambu yankaka ya kele na kuwakana ya ngolo ti mafingu kele kukonda kuyala makasi. Dyambu yai mpi lenda kabula bantu yina kele bandambu ya nitu mosi. Makasi kele bonso tiya. Kana beto yala yo ve, yo lenda basika kukonda mpasi mpi kunata mambu ya mpasi. (Bing. 29:22) Muntu yina kele ti kikuma ya kumonisa nde yandi mesepela ve fwete yala makasi na yandi na mayele yonso sambu na kubuya kubebisa bangwisana ya mbote. Bakristu fwete sala kikesa sambu na kulolula bankaka, kansi ve kubumba kimbeni na ntima mpi kutubila dyambu ya bo mesala bo mbala na mbala. (Nk. 37:8; 103:8, 9; Bing. 17:9) Polo kulongisilaka Bakristu ya Efezo nde: “Kana beno me wa makasi, beno keba, mbaimbai yo ta benda beno na kusala masumu. Beno vanda na makasi ve kilumbu ya mvimba. Beno pesa Satana nzila ve na kuyala beno.” (Ef. 4:26, 27) Kana muntu keyala ve makasi na yandi, yandi tapesa Dyabulu dibaku ya kukatula bumosi na dibundu mpi nkutu kukotisa mavwanga.

15. Kubaka kima yina kele ve ya beto lenda vanda na nki bupusi?

¹⁵ Kumonisa luzitu sambu na bima ya bantu yankaka kesadisaka na kukotisa bumosi na dibundu. Beto ketanga nde: “Muntu yina vandaka kuyiba, yandi kuyiba diaka ve.” (Ef. 4:28) Bansadi ya Yehowa meyedisaka kikalulu ya kutulana ntima bo na bo. Kana Mukristu mosi kubebisa kikalulu yina na kubakaka kima yina kele ve ya yandi, yandi tabebisa bumosi yina ya kyese.

Zola Sambu na Nzambi Kevukisaka Beto

16. Inki mutindu beto lenda sadila kutuba ya ketungaka sambu na kukumisa bumosi na beto ngolo?

¹⁶ Kana dibundu ya Bukristu kele na bumosi, yo kele sambu zola ya Nzambi kepusaka Bakristu yonso na kusadila bankaka mambu ti zola. Ntonda sambu na ntima ya mbote ya Yehowa kepusaka beto na kusala kikesa ya masonga sambu na kusadila ndongisila yai: “Beno tuba kaka mambu ya mfunu yina lenda sadisa bantu yina ke wa beno. Beno na beno, beno fweti vanda mbote; konso muntu fweti wila mpangi na yandi mawa, yandi fweti lolula yandi mutindu Nzambi me lolulaka beno sambu na Kristo.” (Ef. 4:29, 32) Na luzolo yonso, Yehowa kelolulaka bantu ya kukonda kukuka bonso beto. Keti beto mpi fwete lolula ve bankaka na ntangu beto kemonaka bifu na bo?

17. Sambu na nki beto fwete sala kikesa na masonga yonso sambu na kusala nde bumosi kuvanda?

¹⁷ Bumosi ya bantu ya Nzambi kepesaka Yehowa lukumu. Mpeve na yandi kepusaka beto na mitindu mingi sambu na kusala nde bumosi kuvanda. Ntembe kele ve nde, beto tazola ve kubuya lutwadisu ya mpeve. Polo kusonikaka nde: “Beno monisa mpeve-santu ya Nzambi mawa ve.” (Ef. 4:30) Bumosi kele kimvwama yina mefwana nde beto tanina yo. Yo kenataka kyese na bantu yonso yina kele na yo mpi lukumu na Yehowa. “Beno kele bana yina ya Nzambi ke zolaka; yo yina beno fweti meka na kusala bonso yandi. Beno fweti zolana na luzingu na beno yonso.”​—Ef. 5:1, 2.

Inki Mvutu Nge Tapesa?

• Inki bikalulu kesalaka nde bumosi kuvanda na kati ya Bakristu?

• Inki mutindu bikalulu na beto lenda sala nde bumosi kuvanda na dibundu?

• Inki mutindu kutuba na beto lenda sadisa beto na kusala na kuwakana ti bankaka?

[Bangyufula ya Disolo ya Kulonguka]

[Kifwanisu ya kele na lutiti 20]

Bantu ya mekatuka na bisika mingi ya kuswaswana kele na bumosi

[Kifwanisu ya kele na lutiti 23]

Keti nge kebakisa bigonsa ya kusala flirt?