Tambula na Lukwikilu, Kansi ma Kumona na Meso Ve!

“Beto ketambulaka na lukwikilu, kansi na kumona na meso ve.”​—2 KORINTO 5:7, NW.

1. Inki kemonisa nde ntumwa Polo kutambulaka na lukwikilu, kansi na kumona na meso ve?

 BETO kele na mvu 55 ya T.B. Bamvula kiteso ya 20 meluta banda bakala mosi ya bo vandaka kubinga ntete Saule mpi yina vandaka kunyokula Bakristu, kukumaka Mukristu. Yandi kubikaka ve nde lukwikilu na yandi na Nzambi kulemba. Ata yandi lendaka kumona ve bima yina kele na zulu ti meso na yandi ya kinsuni, lukwikilu na yandi kuvandaka kaka ngolo. Ntangu yandi sonikilaka Bakristu ya kupakulama, yina vandaka ti kivuvu ya kuzinga na zulu, ntumwa Polo kutubaka nde: “Beto ketambulaka na lukwikilu, kansi na kumona na meso ve.”​—2 Korinto 5:7, NW.

2, 3. (a) Inki mutindu beto kemonisaka nde beto ketambulaka na lukwikilu? (b) Kutambula na kumona na meso ketendula inki?

² Kutambula na lukwikilu kelombaka kutula mpenza ntima na ngolo ya Nzambi ya kutwadisa luzingu na beto. Beto fwete ndima mpenza nde yandi mezaba mbote mambu yina kele mfunu mingi sambu na beto. (Nkunga 119:66) Ntangu beto kebakaka badesizio na luzingu mpi kelungisaka yo, beto ketadilaka mpi “bima yina ke monikaka na meso ve.” (Baebreo 11:1) Na kati ya mambu yango, beto lenda tanga lusilu ya “zulu ya mpa ti ntoto ya mpa.” (2 Piere 3:13) Kansi, kutambula na kumona na meso ketendula nde beto kelanda luzingu yina mesimbama kaka na bima yina beto kemonaka ti meso na beto ya kinsuni. Yo kele kigonsa sambu yo lenda nata beto na kuvila mpenza luzolo ya Nzambi.​—Nkunga 81:13; Longi 11:9.

³ Yo vanda beto kele bantu ya “kibuka ya fyoti,” (NW) yina kele ti kivuvu ya kuzinga na zulu, to ya “mameme ya nkaka,” yina kele ti kivuvu ya kuzinga na ntoto, konso muntu na kati na beto fwete vila ve lukebisu ya kutambula na lukwikilu kansi na kumona na meso ve. (Luka 12:32; Yoane 10:16) Bika beto tala mutindu kulanda lukebisu yai ya kupemama tasadisa beto na kukonda kubwa na mutambu ya kusosa ‘kiese ya masumu ya mwa-ntangu fioti,’ ya kusosa kuzwa bima mingi ya kinsuni, mpi ya kuvila nde nsuka ya ngidika yai ya bima mefinama. Beto tatadila mpi bigonsa ya kutambula na kumona na meso.​—Baebreo 11:25.

Buya ‘Kyese ya Masumu ya Mwa-Ntangu Fyoti’

4. Inki luzingu Moize kuponaka, mpi sambu na inki?

⁴ Yindula luzingu yina Moize, mwana ya Amrami, zolaka kuvanda na yo. Sambu yandi yelaka na kati ya bana ya ntotila ya Ezipte ya ntama, Moize vandaka ti dibaku ya kukuma muntu ya nene, mvwama, mpi muntu ya lukumu. Moize lendaka kuyindula nde: ‘Bo melongaka mono mbote kibeni na mayele ya Ezipte yina bo kekumisaka mingi, mpi mono kele muntu ya ngolo na kutuba mpi na bisalu. Kana mu kangama kaka na nzo ya ntotila, mu lenda sadila kiyeka na mono sambu na kusadisa bampangi na mono Baebreo yina kenyokwama!’ (Bisalu 7:22) Kansi, Moize kuponaka na “kumona mpasi nzila mosi ti bantu ya Nzambi.” Sambu na inki? Inki kupusaka Moize na kubuya mambu yonso yina Ezipte zolaka kupesa yandi? Biblia kepesa mvutu nde: “Moize, sambu na lukwikilu na yandi, yandi katukaka na nsi ya Ezipte kansi yandi waka boma ve ata mfumu ya nene vandaka na makasi mingi. Yandi tulaka kaka ngolo bonso nde yandi ke mona na meso na yandi Nzambi yina ke monikaka ve.” (Baebreo 11:24-27) Lukwikilu yina Moize kuvandaka na yo nde Yehowa kepesaka bantu ya lunungu matabisi kusadisaka yandi na kubuya masumu mpi kyese na yo ya mwa-ntangu fyoti.

5. Inki mutindu mbandu ya Moize kepesa beto kikesa?

⁵ Mbala mingi, beto mpi kevandaka ti mfunu ya kubaka badesizio ya mpasi na mambu bonso yai: ‘Keti mono fwete yambula bisalu to bikalulu yankaka yina kewakana mpenza ve ti minsiku ya Biblia? Keti mu fwete ndima kisalu yina kemonana nde yo tasadisa munu na kuzwa bima mingi  ya kinsuni kansi yina lenda kangisa mono na kuyela na kimpeve?’ Mbandu ya Moize kesyamisa na kupona ve mambu yina kemonisa mayele ya nkufi ya inza yai; kansi, beto fwete monisa lukwikilu na mayele yina ketalaka ntama ya ‘muntu yina kemonikaka ve,’ disongidila Yehowa Nzambi. Bonso Moize, bika beto baka na valere kinduku na beto ti Yehowa kuluta konso kima yina inza yai lenda pesa beto.

6, 7. (a)  Inki mutindu Ezau kumonisaka nde yandi ponaka na kutambula na kumona na meso? (b) Inki mbandu ya kekebisa Ezau kepesa beto?

⁶ Beto fwanisa Moize ti Ezau, mwana ya Izaki. Ezau kuponaka na kubaka kyese kukonda kusukinina. (Kuyantika 25:30-34) Sambu yandi vandaka ‘kuzitisa ve mambu ya santu,’ Ezau kutekaka kimbuta na yandi “sambu na kudia madia mbala mosi.” (Baebreo 12:16) Yandi tadilaka ve bupusi yina desizio na yandi ya kuteka kimbuta na yandi zolaka kuvanda na yo na bangwisana na yandi ti Yehowa to na bana na yandi. Yandi kondaka mboninu ya kimpeve. Ezau kukangaka meso na balusilu ya kitoko ya Nzambi, yandi monaka yo bonso kima ya mpamba. Yandi tambulaka na kumona na meso, kansi na lukwikilu ve.

⁷ Ezau kele mbandu mosi ya kekebisa beto bubu yai. (1 Korinto 10:11) Ntangu beto kebaka badesizio, yo vanda ya nene to ya fyoti, beto fwete bika ve nde bangindu ya inza ya Satana, yina ketuba nde beto fwete vanda ti bima ya beto kezola kaka sesepi yai, kukusa beto. Beto fwete kudiyula nde: ‘Keti bikalulu yina mefwanana ti bikalulu ya Ezau kemonanaka na badesizio ya mu kebakaka? Keti kusosa kulungisa mambu yina mu kele na yo mfunu sesepi yai ketendula kutula mambote ya kimpeve na nima? Keti bansola ya mu kesala ketula na kigonsa kinduku na mono ti Nzambi mpi mambote na mono ya bilumbu kekwisa? Mbandu ya nki mutindu mu kepesa na bankaka?’ Kana bansola na beto kemonisa ntonda sambu na mambu ya santu, Yehowa tasakumuna beto.​—Bingana 10:22.

Buya Mutambu ya Kusosa Bima Mingi ya Kinsuni

8. Inki lukebisu bo pesaka Bakristu ya Laodisea, mpi sambu na nki yo ketadila beto?

⁸ Na mbona-meso mosi ya yandi pesaka ntumwa Yoane penepene na nsuka ya mvu-nkama ya ntete, Yezu Kristu yina kukumaka ti lukumu mingi kupesaka nsangu mosi na dibundu ya Laodisea, na Asie Mineure. Yo vandaka kukebisa bo na kigonsa ya kusosa bima mingi ya kinsuni. Ata bo vandaka bamvwama na kinsuni, Bakristu ya Laodisea vandaka bansukami na kimpeve. Na kisika ya kulanda na kutambula na lukwikilu, bo bikaka nde bimvwama ya kinsuni kukanga mutindu na bo ya kutadila mambu ya kimpeve. (Kusonga 3:14-18) Kusosa bima mingi ya kinsuni kele ti bupusi ya mutindu mosi bubu yai. Yo kelembisaka lukwikilu na beto mpi yo kepusaka beto na kuyambula na ‘kubaka ntinu ya luzingu ti kukanga ntima.’ (Baebreo 12:1, NW) Kana beto keba ve, “kiese ya luzingu yai” lenda baka kisika ya bisalu ya kimpeve na mpila nde yo ‘kangisa yo mpenza nzila.’​—Luka 8:14.

9. Inki mutindu kusepela na bima ya beto kele na yo mpi ntonda sambu na madya ya kimpeve ketaninaka beto?

⁹ Dyambu mosi ya mfunu ya lenda tanina beto na kimpeve kele kusepela na bima ya beto kele na yo na kisika ya kusosa kusadila inza yai na mambu yonso mpi kukuma bamvwama na kinsuni. (1 Korinto 7:31; 1 Timoteo 6:6-8) Ntangu beto ketambulaka na lukwikilu kansi na kumona na meso ve, beto kesepelaka na paladisu ya kimpeve ya ntangu yai. Mutindu beto kedyaka  madya ya mbote ya kimpeve, keti yo kepusa beto ve na kutula “milolo ya kyese sambu na nkadilu ya mbote ya ntima”? (Yezaya 65:13, 14, NW) Dyaka, beto kesepelaka na kinduku na beto ti bantu yina kemonisaka mbuma ya mpeve ya Nzambi. (Galatia 5:22, 23) Yo kele mpenza mfunu nde beto sepela na bima ya kimpeve yina Yehowa kepesaka beto!

10. Inki bangyufula beto fwete kudiyula?

¹⁰ Bangyufula yankaka ya beto fwete kudiyula kele yai: ‘Inki kisika bima ya kinsuni kebakaka na luzingu na mono? Keti mono kesadilaka bima ya kinsuni ya mono kele na yo sambu na kuvanda na luzingu ya byese to sambu na kunata lusambu ya kyeleka na ntwala? Inki kepesaka mono kyese ya kuluta mingi? Keti yo kele kulonguka ya Biblia mpi kinduku yina mu kevandaka na yo na balukutakanu ya Bukristu, to bawikendi ya mu kelutisaka kukonda kulungisa mikumba ya Bukristu? Keti mu kebumbaka bawikendi mingi sambu na kubaka mupepe na kisika ya kusadila ntangu ya mutindu yina sambu na kisalu ya bilanga mpi bisalu yankaka yina kewakana ti lusambu ya bunkete?’ Kutambula na lukwikilu ketendula nde beto kekudipesa mingi na kisalu ya Kimfumu, mpi ketula ntima yonso na balusilu ya Yehowa.​—1 Korinto 15:58.

Kuvila Ve nde Nsuka Mefinama

11. Inki mutindu kutambula na lukwikilu kesadisaka beto na kuvila ve nde nsuka mefinama?

¹¹ Kutambula na lukwikilu kesadisaka beto na kubuya mabanza ya kinsuni yina kemonisaka nde nsuka kele ntama kibeni to nde yo takwisa ve ata fyoti. Na kuswaswana ti bantu ya ntembe yina kemonaka mpamba bambikudulu ya Biblia, beto kebakisaka mutindu mambu ya inza kelungisaka mambu yina Ndinga ya Nzambi kutubaka sambu na bilumbu na beto. (2 Piere 3:3, 4) Mu mbandu, keti nkadilu mpi bikalulu ya bantu kemonisa ve nde beto kezinga na “bilumbu ya nsuka”? (2 Timoteo 3:1-5) Ti meso ya lukwikilu, beto kebakisa nde mambu ya kesalama bubu yai na inza kele ve kaka mambu ya melutaka ntama yina kevutuka dyaka. Kansi, yo kele “kidimbu ya kuvanda [ya Kristu] ti ya nsuka ya ngidika ya bima.”​—Matayo 24:1-14, NW.

12. Inki mutindu bangogo ya Yezu ya kele na Luka 21:20, 21 kulunganaka na mvu-nkama ya ntete?

¹² Beto tadila dyambu mosi yina kusalamaka na mvu-nkama ya ntete ya Ntangu na Beto yina kewakana ti bilumbu na beto. Ntangu yandi vandaka na ntoto, Yezu Kristu kukebisaka balongoki na yandi nde: “Ntangu beno ta mona basoda me kwisa kuziunga bwala Yeruzalemi, beno ta zaba nde me bika fioti [yo] ke fwa. Na ntangu yina, bantu yina ta vanda na ntoto ya Yudea, mbote bo tina na ndambu yina kele bangumba; bantu yina ta vanda na kati ya Yerusalemi, mbote bo . . . tina ntama.” (Luka 21:20, 21) Na kulungana ya mbikudulu yai, basoda ya Roma yina Cestius Gallus vandaka kutwadisa kuzyungaka Yeruzalemi na mvu 66 ya T.B. Kansi, basoda yango kukatukaka na kintulumukina, mpi yo pesaka Bakristu yina kuvandaka kuna kidimbu mpi dibaku ya ‘kutina na bangumba.’ Na mvu 70 ya T.B., basoda ya Roma kuvutukaka, bo nwanisaka mbanza Yeruzalemi mpi bo fwaka tempelo  na yo. Josèphe ketuba nde Bayuda kuluta milio mosi kufwaka, mpi bo nataka bantu 97 000 na kimpika. Nzambi kusambisaka ngidika ya bima ya Bayuda ya ntangu yina. Bantu yina kutambulaka na lukwikilu mpi kuzitisaka lukebisu ya Yezu kugulukaka na mpasi yina.

13, 14. (a) Inki mambu tasalama ntama mingi ve? (b) Sambu na nki beto fwete tula dikebi na kulungana ya bambikudulu ya Biblia?

¹³ Kubika fyoti dyambu ya mutindu mosi kusalama na bilumbu na beto. Makanda ya kele na kati ya Nations unies tavukana sambu na kulungisa ndola ya Nzambi. Kaka mutindu basoda ya Roma ya mvu-nkama ya ntete vandaka ti lukanu ya kutanina Pax Romana (Ngemba ya Roma), bubu yai Nations unies kele ti lukanu ya kutula ngemba. Ata basoda ya Roma kusalaka ngolo sambu na kutula ngemba ya ntangu fyoti na inza ya kuzabanaka na ntangu yina, bo fwaka Yeruzalemi. Kiteso mosi bubu yai, bambikudulu ya Biblia kemonisa nde bimvuka ya basoda yina kele na kati ya Nations unies tamona dibundu bonso kima ya ketula mavwanga mpi bo tafwa Yeruzalemi ya ntangu na beto, disongidila Kikristu, ti bitini yonso ya Babilone ya Nene ya mebikala. (Kusonga 17:12-17) Ya kyeleka, ntama mingi ve, kintinu ya inza ya mvimba ya lusambu ya luvunu tafwa.

¹⁴ Lufwa ya lusambu ya luvunu tavanda luyantiku ya mpasi ya nene. Bo tafwa bitini ya ngidika yai ya mbi ya bima yina tabikala na kitini ya nsuka ya mpasi ya nene. (Matayo 24:29, 30; Kusonga 16:14, 16) Kutambula na lukwikilu kesadisaka beto na kutula dikebi na kulungana ya bambikudulu ya Biblia. Beto kekudikusaka ve na kuyindula nde kimvuka mosi ya bantu mesalaka bonso Nations unies kele nzila yina Nzambi tasadila sambu na kutula ngemba mpi lutaninu. Yo yina, keti luzingu na beto fwete monisa ve nde beto kendimaka nde ‘kilumbu ya nene ya Yehowa mekuma penepene mpenza?’​—Sofonia 1:14.

Inki Mutindu Kutambula na Kumona na Meso Kele Kigonsa?

15. Ata bo bakaka balusakumunu ya Nzambi, dikanda ya Izraele kubwaka na nki mutambu?

¹⁵ Mambu yina bantu ya Izraele ya ntama kukutanaka na yo kemonisa kigonsa ya kubika nde kutambula na kumona na meso kulembisa lukwikilu na beto. Ata bo monaka bandola kumi yina kupesaka banzambi ya luvunu ya Ezipte nsoni mpi mpila Nzambi kugulusaka bo na mutindu ya kuyituka na Nzadi-Mungwa ya Mbwaki, bantu ya Izraele kukolamaka mpi kusalaka mwana-ngombe ya wolo, ebuna bo yantikaka kusambila yo. Bo kukaka ve na kukanga ntima mpi bo lembaka na kuvingila Moize, yina ‘vandaka kusukinina na kukulumuka na ngumba.’ (Kubasika 32:1-4) Kukonda kukanga ntima kupusaka bo na kusambila kiteki yina vandaka kumonana na meso. Kutambula na bo na kumona na meso kupesaka Nzambi makasi mpi kusalaka nde “bantu kiteso ya mile tatu” kufwa. (Kubasika 32:25-29) Yo kevandaka mawa mpenza kana nsambidi mosi ya Yehowa ya bubu yai kubaka badesizio yina kemonisa kukonda kutula ntima na Yehowa mpi na ngolo na yandi ya kulungisa balusilu na yandi!

16. Inki bupusi kumonana ya nganda kuvandaka na yo na bantu ya Izraele?

¹⁶ Kumonana ya nganda kuvandaka ti bupusi ya mbi na bantu ya Izraele na mitindu yankaka. Kutambula na kumona na meso kusalaka nde bo tekita na boma na ntwala ya bambeni na bo. (Kutanga 13:28, 32; Kulonga 1:28) Yo pusaka bo na kutula ntembe na kiyeka yina Nzambi kupesaka Moize mpi na kubokuta sambu na luzingu yina bo vandaka ti yo. Kukonda lukwikilu yai kupusaka bo na kuzola Ezipte yina bademo vandaka kuyala na kisika ya kuzola Ntoto ya Lusilu. (Kutanga 14:1-4; Nkunga 106:24) Yehowa kuwaka mpenza mpasi na ntangu yandi monaka kukonda luzitu ya nene yina bantu na yandi kumonisaka na Ntotila na bo ya kukonda kumonana!

17. Inki kupusaka bantu ya Izraele na kubuya lutwadisu ya Yehowa na bilumbu ya Samuele?

 ¹⁷ Dyaka, na bilumbu ya profete Samuele, dikanda ya Izraele kubwaka na mutambu ya kutambula na kumona na meso. Bantu yantikaka kuzola ntotila yina bo lendaka kumona. Ata Yehowa kumonisaka nde yandi vandaka Ntotila na bo, yo pusaka bo ve na kutambula na lukwikilu. (1 Samuele 8:4-9) Bo buyaka lutwadisu ya kukonda kifu ya Yehowa na buzoba yonso, bo ponaka na kuvanda bonso makanda ya nzyunga, ebuna bo kudinatilaka bampasi.​—1 Samuele 8:19, 20.

18. Inki malongi beto kebaka na yina metala bigonsa ya kutambula na kumona na meso?

¹⁸ Beto bansadi ya Yehowa bubu yai, beto kebakaka bangwisana na beto ti Nzambi na valere. Beto ke na mpusa ya ngolo ya kulonguka mpi ya kusadila malongi ya mfunu ya beto kebaka na mambu yina melutaka. (Roma 15:4) Ntangu bantu ya Izraele vandaka kutambula na kumona na meso, bo vilaka nde Nzambi vandaka kutwadisa bo na nsadisa ya Moize. Kana beto keba ve, beto mpi lenda vila nde Yehowa Nzambi mpi Moize ya Nene, Yezu Kristu, ke na kutwadisa dibundu ya Bukristu bubu yai. (Kusonga 1:12-16) Beto fwete keba sambu beto kuma kutadila ve kitini ya organizasio ya Yehowa yina kele na ntoto ti mabanza ya kimuntu. Kusala mutindu yina lenda nata beto na kumonisa mpeve ya kubokuta, na kukonda ntonda na mimonisi ya Yehowa mpi na madya ya kimpeve yina “mpika ya kwikama mpi ya mayele” kepesaka.​—Matayo 24:45, NW.

Baka Lukanu ya Kutambula na Lukwikilu

19, 20. Inki lukanu nge mebaka, mpi sambu na inki?

¹⁹ Biblia ketuba nde: “Beto ke nwanaka ti bantu ve, kansi beto ke nwanaka ti bawanzio yina ke na kiyeka ya kuyala bantu, ti bampeve yina ke yalaka nsi yai ya mpimpa, ti bampeve ya mbi yina kele na zulu.” (Efezo 6:12) Mbeni na beto ya ntetentete kele Satana Dyabulu. Lukanu na yandi kele ya kufwa lukwikilu na beto na Yehowa. Yandi takanga ve meso na konso dibanza yina lenda nata beto na kubaka desizio ya kuyambula na kusadila Nzambi. (1 Piere 5:8) Inki tasadisa beto sambu kumonana ya nganda ya ngidika ya Satana kukusa beto ve? Kutambula na lukwikilu kansi na kumona na meso ve! Kundima mpi kutula ntima na balusilu ya Yehowa tatanina beto sambu beto ‘vidisa ve lukwikilu na beto.’ (1 Timoteo 1:19) Yo yina, bika beto baka lukanu ya kulanda na kutambula na lukwikilu, mpi kutula mpenza ntima na balusakumunu ya Yehowa. Mpi bika beto landa na kusamba sambu beto kuka kutina mambu yonso yina fwete bwa ntama mingi ve.​—Luka 21:36.

²⁰ Beto kele na Mbandu mosi ya kuluta mbote yina kesadisaka beto na kutambula na lukwikilu, kansi na kumona na meso ve. Biblia ketuba nde: “Kristo yandi mosi monaka mpasi sambu na beno, ebuna yandi bikilaka beno mbandu sambu beno landa yo.” (1 Piere 2:21) Disolo yina kelanda tamonisa mutindu beto lenda landa na kutambula mutindu yandi tambulaka.

Keti Nge Keyibuka?

• Inki nge melonguka na mbandu ya Moize mpi ya Ezau na yina metala kutambula na lukwikilu, kansi na kumona na meso ve?

• Inki beto kele na yo mfunu sambu na kubuya kusosa bima mingi ya kinsuni?

• Inki mutindu kutambula na lukwikilu kesadisaka beto na kumona ve nde nsuka kele ntama kibeni?

• Sambu na nki kutambula na kumona na meso kele kigonsa?

[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]

[Kifwanisu ya kele na lutiti 9]

Moize kutambulaka na lukwikilu

[Kifwanisu ya kele na lutiti 10]

Keti mbala mingi bansaka ya kulutisa ntangu kekangaka nge nzila ya kusala bisalu ya teokrasi?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 12]

Inki mutindu kutula dikebi na Ndinga ya Nzambi ketaninaka nge?