Dami vandaka ti bamvula sambanu ntangu papa na yandi fwaka na maladi ya ntu. Derrick vandaka ti bamvula uvwa ntangu papa na yandi fwaka na maladi ya ntima. Jeannie vandaka ti bamvula nsambwadi ntangu mama na yandi fwaka na kansere na nima ya kubela mvula ya mvimba. *

Ntama mingi ve, baleke tatu yai bakaka kikesa na nima ya lufwa ya muntu yina bo vandaka kuzola. Keti nge me kutanaka ti mambu ya mutindu mosi? Kana mpidina, disolo yai lenda sadisa nge na kunwana ti diambu yina ya mpasi. * Kansi, bika beto tadila ntete mwa mambu ya me tala kuvanda na mawa.

Mitindu ya kumonisa mawa kele mingi. Yo ke tendula nde mutindu nge ke monisa mawa lenda swaswana ti mutindu bantu ya nkaka ke monisaka yo. Mukanda mosi (Helping Teens Cope With Death) ke tuba nde: “Sambu na kunwana ti lufwa ya muntu mosi, kele ve ti mutindu ya pete to bansiku ya bo me tulaka dezia ya nge fwete landa.” Kima ya mfunu kele nde nge fwete buya ve na mutindu ya kuluta ndilu na kumonisa mawa na nge. Sambu na nki? Sambu . . .

Kubuya kumonisa mawa lenda sala nge mbi. Jeannie, yina beto tubilaka na luyantiku ke tuba nde: “Mu yindulaka nde mu fwete vanda ngolo sambu na leke na mu ya nkento, yo yina mu basisaka ve mawi na mu. Ata bubu, mu ke basisaka ve mawi na mu ya mpasi, kansi yo kele ve mbote.”

Bantu ya mayele ke ndima diambu yina. Mukanda mosi (The Grieving Teen) ke tuba nde: “Mawi yina muntu me buya kubasisa to yina yandi me kanga, yandi ta kanga yo ve kimakulu. Yo ta vutuka na ntangu yina yandi ke yindula ve; yo lenda vanda maladi to mpasi ya mawi.” Kukanga mawa lenda pusa muntu na kukuma kunwa malafu to makaya kuluta ndilu, kaka sambu na kubumba mpasi na yandi.

Ntangu nge kele na mawa, nge lenda vanda ti mawi ya kisaka-saka. Mu mbandu, bantu ya nkaka ke wilaka muntu yina me fwa makasi, sambu bo ke yindulaka nde yandi “me yambula” bo. Bankaka ke pesaka Nzambi foti; bo ke yindulaka nde yandi zolaka kupesa ve nzila nde muntu yina kufwa. Bantu mingi yina ke vandaka na mawa ke yindulaka nde bo kele na foti sambu na mambu yina bo salaka to bo tubilaka muntu yina me fwa, sambu ntangu yai bo kele ve ti mpila ya kuyidika yo.

 Yo ke pwelele nde, kumonisa mawa kele diambu mosi ya mpasi kibeni. Inki mutindu nge lenda baka kikesa mpi lusadisu ya kukwenda na ntwala?

Solula ti muntu mosi. Nge lenda vanda ti kikalulu ya kudivandila na ntangu ya mpasi. Kansi kuzabisa mawi na nge na mpangi mosi to na nduku mosi, ta sadisa nge na kunwana ti mawi na nge mpi na kubika ve nde diambu yina ya mpasi kulutila nge.—Munsiku ya Biblia: Bingana 18:24.

Sonika mambu. Sonika mambu ya me tala kibuti yina me fwa. Mu mbandu, inki kele diambu ya mbote mingi ya nge ke yibuka sambu na yandi? Sonika bikalulu na yandi ya kitoko. Inki bikalulu nge ta zola kumonisa na luzingu na nge?

Kana bangindu ya mbi ke niokula nge, mu mbandu kana nge ke landa kuyindula diambu mosi ya mbi yina nge tubilaka kibuti na nge na ntwala nde yandi fwa—sonika mutindu nge ke kudiwa mpi sambu na nki. Mu mbandu, “Mu ke kudipesa foti sambu mu swanaka ti papa na ntwala nde yandi fwa.”

Na nima, pesa bangindu ya ke monisa nde yo me fwana ve nde nge kudipesa foti. Mukanda mosi (The Grieving Teen) ke tuba nde: “Nge fwete kudipesa ve foti sambu nge zabaka ve nde nge ta vanda ve ti dibaku ya kulomba pardo. Kuyindula nde muntu lenda tuba ve to kusala ve konso kima yina ta lomba nde yandi lomba pardo na bilumbu ke kwisa, kele diambu yina lenda salama ve ata fioti.”—Munsiku ya Biblia: Yobi 10:1.

Lungisa bampusa na nge. Pema na kiteso ya me fwana, sala ngalasisi ya me fwana, mpi dia mbote. Kana nge ke wa ve nzala ya kudia, dia mwa madia ya fioti ya ke tungaka nitu ndambu-ndambu na kilumbu na kisika ya kudia mingi mbala mosi mpamba; sala mpidina tii kuna nzala na nge ya kudia ta vutuka mutindu yo ke vandaka. Kudia ve madia ya sukadi to kunwa ve malafu sambu na kulembika mawa na nge; yo ta tomisa ve mambu ata fioti.

Solula ti Nzambi na kisambu. Biblia ke tuba nde: “Losila Yehowa kizitu na nge, ebuna yandi ta sadisa nge.” (Nkunga 55:22) Kisambu kele ve kaka kima yina ke sadisaka muntu sambu yandi kudiwa mbote. Yo kele mpenza kusolula ti Nzambi yina “ke lembikaka beto na bampasi na beto yonso.”—2 Bakorinto 1:3, 4.

Mutindu mosi yina Nzambi ke lembikaka bantu ya kele na mawa kele na nzila ya Ndinga na yandi, Biblia. Sambu na nki ve kutadila mambu yina yo ke longaka na yina me tala mutindu bantu yina me fwaka kele kibeni mpi kivuvu ya lufutumuku? *—Munsiku ya Biblia: Nkunga 94:19.