YEHOWA NZAMBI ke zolaka nde bansadi na yandi kuzinga na ngemba mpi bo landa kutanina yo. Kana bo sala mutindu yina, dibundu ta vanda na ngemba. Ngemba ya mutindu yai ke pusaka bantu mingi na kundima kieleka.

Mu mbandu, nganga mosi na Madagascar monaka ngemba ya bansadi ya Yehowa mpi yandi tubaka nde, ‘Kana mono ke zola kusambila, mono ta pona dibundu yai.’ Na nima, yandi yambulaka kusambila bademo, yandi yidikaka mambu na makwela na yandi, mpi yantikaka kusambila Yehowa Nzambi ya ngemba.

Bonso muntu yai, konso mvula bamilio ya bantu ke kumaka Bambangi ya Yehowa mpi me kumaka kuzinga na ngemba yina bo vandaka kibeni kusosa. Biblia ke tuba nde “kimpala ya ngolo mpi mpeve ya kuswana” ke bebisaka kinduku na beto mpi ke basisaka mavwanga na dibundu. (Yak. 3:14-16) Biblia ke pesa bandongisila ya mbote yina ta sadisa beto na kuyidika makambu sambu beto zinga na ngemba. Beto tadila mutindu bandongisila yango me sadisaka bantu ya nkaka.

“Mavwanga basikaka na kati na mono ti mpangi-bakala yina beto vandaka kusala ti yandi. Kilumbu mosi, ntangu beto vandaka kuswana, bantu zole kwisaka kutala mutindu beto vandaka kuswana.”—CHRIS.

“Mpangi-nkento mosi yina beto vandaka kusamuna ti yandi mbala na mbala buyaka kusamuna ti mono, mpi yandi vandaka kutubisa mono diaka ve. Mono zabaka ve kikuma.”—JANET.

“Beto vandaka kusolula na telefone bantu tatu. Mosi na kati na beto tubaka nde, beno bikala mbote, mono yindulaka nde yandi me zenga. Ebuna mono tubaka mambu ya mbi sambu na yandi, kansi yandi waka mambu yina mono tubaka sambu yandi kangaka ntete ve apareyi na yandi.”—MICHAEL.

“Na dibundu na beto, mavwanga basikaka na kati ya bapasudi-nzila zole. Mosi vandaka kunganina yina ya nkaka. Kuswana na bo sepedisaka ve bampangi ya nkaka.”—GARY.

Bantu ya nkaka lenda tuba nde yai kele mambu ya fioti-fioti. Kansi mambu ya mutindu yai lenda basisa mavwanga ya ngolo mpi kubebisa ngemba ya dibundu. Diambu ya kiese kele nde bampangi yina beto me tubila sadilaka bandongisila ya Biblia mpi bo kumaka diaka kuzinga na ngemba. Inki bandongisila sadisaka bo?

“Beno kudiwila ve makasi na nzila.” (Kuy. 45:24) Yozefi pesaka bampangi na yandi ndongisila yai ya mbote ntangu bo vandaka kuvutuka na tata na bo. Kana kima ya mbi me salama mpi muntu me kudiyala ve, disongidila me wa makasi nswalu, mambu lenda kuma diaka mbi kuluta. Nkutu yo lenda pesa mpi bantu ya nkaka makasi. Chris bakisaka nde bantangu ya  nkaka yo vandaka mpasi sambu yandi kudikulumusa mpi kusadila bandongisila. Sambu yandi vandaka na mfunu ya kusoba, yandi bondilaka mpangi yina bo swanaka ti yandi na kulolula yandi. Na nima, Chris salaka bikesa mpi yambulaka kifu ya kuwa makasi mpamba-mpamba. Ntangu mpangi yina monaka bikesa yina Chris salaka sambu na kusoba, yo pusaka yandi mpi na kusoba. Bubu yai, bo zole ke zingaka na ngemba mpi ke sadilaka Yehowa kumosi.

“Mambu ya muntu ke zola kusala ke nungaka ve kana kusolula kele ve.” (Bing. 15:22) Ntangu nduku ya Janet buyaka kutubisa yandi, Janet bakaka lukanu ya kusadila ndongisila ya verse yai. Yandi kwendaka kusolula ti mpangi yina. Janet yulaka yandi nde ‘keti mono me sala kima mosi yina me pesa nge mpasi to makasi?’ Na luyantiku, bo vandaka kusolula na mpasi. Ata mpidina, bo landaka kusolula na mawete, mpi nsuka-nsuka bo solulaka mbote. Mpangi-nkento monaka nde yandi muntu bakisaka ve mambu yina salamaka mpi nde Janet salaka ve ata kima mosi yina lenda pesa yandi makasi. Yandi lombaka Janet na kulolula yandi, bubu yai kinduku na bo me vutukaka mpi bo zole ke sadilaka Yehowa.

“Kana nge ke nata dikabu na nge na mesa-kimenga mpi kuna nge me yibuka nde mpangi na nge kele ti makambu ti nge, bika dikabu na nge pana na ntwala ya mesa-kimenga, mpi kwenda. Ntete, tula ngemba ti mpangi na nge.” (Mat. 5:23, 24) Yezu pesaka ndongisila yai na Disolo na yandi na Zulu ya Ngumba. Na nima ya kutubila mpangi-bakala mambu ya mbi, Michael waka mpasi mingi. Yandi salaka yonso sambu na kuyidika makambu. Na nima Michael kwendaka kulomba ndolula na mpangi yina. Inki salamaka? Michael ke tuba nde, “Mpangi lolulaka mono na ntima ya mvimba.” Bubu yai, bo me kumaka diaka banduku.

“Beno landa kukanga-ntima na mambu ya bantu ya nkaka mpi beno landa kulolulana na ntima ya mvimba ata muntu mosi kele na makambu ti muntu ya nkaka.” (Bakol. 3:12-14) Keti nge ke yibuka diaka bapasudi-nzila zole yina swanaka na kisalu ya kusamuna? Na mawete yonso, nkuluntu mosi sadisaka bo na kubakisa nde bampangi ke sepela ve na mambu yina bo ke sala mpi yo ke pesa bo nsoni. Yandi songaka bo na kumonisa ntima-nda sambu na kutanina ngemba ya dibundu. Bo sadilaka ndongisila ya nkuluntu yina. Bubu yai bo kele diaka banduku ya ngolo mpi ke samunaka bo zole.

Ndongisila yina kele na Bakolosai 3:12-14 lenda sadisa nge na kudikulumusa, kulolula muntu yina me sala nge mbi mpi kuvila mambu yango. Kansi nki beto lenda sala kana beto ke kuka ve kulolula muntu yina me sala beto mbi? Ndongisila yina kele na Matayo 18:15 lenda sadisa beto. Na verse yai, ata Yezu vandaka kutubila ntete-ntete masumu ya nene, yandi monisaka mambu yina beto lenda sala na konso  dikambu yina lenda basika na kati na beto. Beto lenda kwenda kusolula ti mpangi na mawete mpi na kudikulumusa sambu na kutula ngemba.

Katula bandongisila yina, Biblia kele ti bandongisila ya nkaka yina beto lenda sadila. Sambu na kusadila bandongisila ya Biblia, yo ke lombaka nde muntu kubika mpeve santu kutwadisa yandi sambu yandi monisa bikalulu ya “mbuma ya mpeve” disongidila “zola, kiese, ngemba, ntima ya nda, ntima ya mbote, bumbote, lukwikilu, mawete, [mpi] kudiyala.” (Bag. 5:22, 23) Yindula fioti mbandu yai. Masini ke salaka mbote kana yo kele ti mafuta. Mutindu mosi, kana beto kele ti bikalulu yai ya mbote ya Yehowa ke longa beto, beto ta yidika makambu kukonda mpasi mpi ta vanda banduku ya mbote.

Konso muntu ke vandaka ti mutindu na yandi ya kuzinga. Bikalulu na beto, mutindu na beto ya kutadila mambu, mpi ya kutuba me swaswana. Yo lenda sadisa beto na kuvanda banduku ya mbote mpi kuzinga na kiese. Kansi, kimuntu na beto ya me swaswana lenda basisa mpi mavwanga mpi yo lenda sala nde beto wakana diaka ve. Nkuluntu mosi yina me salaka bamvula mingi monisaka mutindu mambu yai lenda salama, yandi tubaka nde: “Mpangi mosi yina kele nsoni-nsoni lenda sepela ve kuvanda ti mpangi yina ke tubaka mingi. Ata mambu ya mutindu yai lenda monana fioti, yo lenda basisa mavwanga ya ngolo.” Keti bantu yina kele ti kimuntu ya kuswaswana lenda vanda ve banduku? Beto baka mbandu ya Piere ti Yoane. Beto ke bakisaka nde Piere vandaka tiya-tiya mpi yandi vandaka kutuba mambu yonso yina kele na mabanza na yandi, kansi Yoane vandaka muntu ya mawete, yina vandaka kuyindula na ntwala ya kutuba to ya kusala mambu. Yo kele pwelele nde kimuntu ya Piere swaswanaka ti ya Yoane. Ata mpidina, bo zole sadilaka Yehowa kumosi. (Bis. 8:14; Bag. 2:9) Bubu yai mpi bansadi ya Yehowa kele ve ti kimuntu ya kiteso mosi. Ata mpidina, bo lenda sadila Yehowa kumosi.

 Kansi nki nge ta sala kana mpangi mosi me tuba to me sala kima mosi ya me pesa nge mpasi? Yo ta vanda mbote na kuyibuka nde Kristu fwaka sambu na mpangi yina mutindu yandi fwaka sambu na nge, mpi nge fwete zola mpangi yina. (Yoa. 13:34, 35; Bar. 5:6-8) Yo ta vanda mbote ve na kubuya kuwakana ti yandi to kukangama diaka ve ti yandi. Kudiyula nde: ‘Keti kima yina mpangi me sala me fwa nsiku ya Yehowa? Keti yandi vandaka kibeni ti ngindu ya kupesa mono mpasi, to yo kele kaka sambu kimuntu na yandi me swaswana ti ya mono? Keti yandi kele ti bikalulu ya mbote yina mono mpi lenda kuma ti yo?’

Mu mbandu, kana mpangi ke tubaka mingi kansi nge ke tubaka mingi ve, nge lenda samuna ti yandi sambu na kulonguka bikalulu na yandi ya nkaka ya mbote. Yo lenda vanda nde yandi ke kabaka kuluta nge. Keti nge me waka dezia kiese yina bantu ke waka ntangu bo ke kabilaka minunu, bambefo, mpi bansukami? Keti nge lenda longuka kikalulu na yandi ya kukaba? Kima ya mfunu kele nde ata kimuntu na nge me swaswana ti ya mpangi, nge lenda tula dikebi na bikalulu na yandi ya mbote. Ata beno ta kuma ve banduku ya ngolo, nge ta kuma kuzinga mbote ti yandi. Yo ta sadisa beno zole na kuzinga na ngemba mpi kutanina ngemba ya dibundu.

Evodia ti Sentishe zingaka na mvu-nkama ya ntete. Yo ke monana nde bo zole vandaka ya kuswaswana. Ata mpidina, ntumwa Polo longisilaka bo “na kuvanda ti mabanza ya mutindu mosi na bumosi ti Mfumu.” (Bafil. 4:2) Beto mpi ke zolaka kusadila Yehowa ti bampangi na beto mpi kutanina ngemba ya dibundu.

Sambu na nki beto fwete katula nswalu konso ngindu ya mbi yina beto kele na yo sambu na bampangi? Beto lenda fwanisa bangindu ya mbi ti matiti ya mbi yina ke basika kisika yina beto me kuna bintuntu ya kitoko. Kana beto katula ve nswalu matiti yina ya mbi, yo lenda kuma mingi mpi kubebisa bintuntu. Mutindu mosi, kana bangindu ya mbi yina beto kele ti yo sambu na bampangi me kuma ngolo, yo lenda  basisa mavwanga na dibundu. Kansi kana beto ke zola Yehowa mpi bampangi, beto ta sala bikesa sambu na kutanina ngemba ya dibundu.

Kana beto ke sala bikesa sambu na kuzinga na ngemba ti bampangi, beto lenda yituka na kumona mambote yina yo ta nata. Mpangi-nkento mosi me monaka kieleka yai. Yandi ke tuba nde: “Mpangi-nkento mosi vandaka kumona mono bonso mwana-fioti. Yo vandaka kuyangisa mono kibeni. Sambu mono kumaka kuwa makasi, mono vandaka diaka ve kuzitisa yandi. Mono tubaka nde, ‘Sambu yandi ke zitisaka mono ve, mono mpi ta zitisa yandi diaka ve.’”

Na nima, mpangi-nkento tadilaka diaka bikalulu na yandi mosi. Yandi ke tuba nde: “Mono kumaka kumona bifu na mono mpi yo yangisaka mono mingi kibeni. Mono bakisaka nde mono fwete soba. Mono sambaka Yehowa sambu na yo, na nima mono natilaka mpangi-nkento yina kado ya fioti mpi sonikilaka yandi mukanda sambu na kulomba ndolula. Beto yambanaka mpi beto tubaka nde beto fwete vila mambu yina. Bubu yai, beto ke zingaka na ngemba.”

Beto yonso ke zolaka ngemba. Kansi kana muntu ke mona nde yandi kele mfunu ve to kele mfunu mingi, yandi lenda sala mambu yina ta bebisa ngemba ya bantu. Na nsi-ntoto, bantu mingi ke yindulaka mutindu yina, kansi Yehowa ke zolaka nde bansadi na yandi kuyindula ve mutindu yina. Bansadi ya Yehowa fwete zinga na ngemba mpi na bumosi. Yehowa lombaka Polo na kusonikila Bakristu na ‘kutambula na mutindu yina me fwana na kubinga’ yina bo me bingaka bo. Yandi lombaka bo na kusala yo ti “kudikulumusa mpi mawete yonso, ti ntima ya nda” mpi yandi yikaka nde: “Konso muntu kukanga ntima na mambu ya muntu ya nkaka na zola, beno sala ngolo na kutanina bumosi ya mpeve na ngemba yina ke vukisaka beto.” (Baef. 4:1-3) Yehowa ke pesaka “ngemba yina ke vukisaka beto,” mpi yo kele mbalu mingi. Yo yina, beto sala bikesa sambu na kutanina ngemba mpi kuyidika konso dikambu yina lenda basika na kati na beto.