1. Nĩkĩ kwaĩ na kyeva na kĩĩo kingĩ Silo?

 SAMUELI aĩ na kyeva kingĩ mũno atata kwĩthukĩĩsya kĩĩo kĩla kyaĩ ndũanĩ ya Silo. Kwaĩ kĩmeto kĩla vandũ! Vakuvĩ kĩla mũsyĩ, nĩweew’aa wasya wa iveti ikwetye kũĩa vamwe na syana nũndũ wa kũtiwa nĩ aa-ĩthe, aa-mũũme, ana moo, na ana-a-inyia. Aisilaeli maĩ manasindwa kaũnĩ nĩ Avilisiti na makasya asikalĩ ta 30,000, na yĩu yaĩ o ĩvinda ĩkuvĩ kuma maasya asikalĩ angĩ 4,000 kaũnĩ ũngĩ.—1 Sam. 4:1, 2, 10.

2, 3. Nĩ maũndũ meva meekĩkie matuma ndũa ya Silo yasya nguma yayo?

² Asu no amwe katĩ wa mathĩna maingĩ ala makwatĩte Aisilaeli kĩatĩanĩsyo. Ana elĩ ma Mũthembi Mũnene Eli, ala meetawa Ovini na Vineasi, vamwe na aũme angĩ ma Isilaeli, maĩ manathi kaũnĩ makuĩte ĩsandũkũ ya ũtianĩo. Ĩsandũkũ yĩu yaseũvĩtw’e na syĩndũ sya thooa mũnene, na yaiawa vala vandũ vatheu mbee ĩkalũnĩ. Kĩla ĩvinda yĩ vau, yoonanasya kana Ngai e vamwe na Isilaeli. Kwoou aũme asu maiyĩkua, meekengaa kana mailea kũsinda kaũ mathi nayo. Ĩndĩ vandũ va ũu, meekie kũvenwa ĩsandũkũ yĩu nĩ Avilisiti, na Ovini na Vineasi mooaĩwa kaũnĩ ũsu.—1 Sam. 4:3-11.

³ Ndũa ya Silo yanengetwe ndaĩa mũno kwa myaka maana maingĩ yĩla ĩsandũkũ ya ũtianĩo yatũaa vo. Ĩndĩ yu yĩyaĩ vo ĩngĩ! Yĩla Eli, ũla waĩ na myaka 98 wataviw’e ũu, eekie kũng’uthũka e kĩvĩlanĩ kyake na akw’a. Nake mũka-a-mwana, ũla waĩ anakw’ĩĩwa nĩ mũũme, nĩwakwie mũthenya o ũsu aisyaa. Kĩveti kĩu kĩtanamba kũkw’a kyaisye atĩĩ: “Ũsũng’wa [kana, ũkumyo] nĩwumĩte kwa Isilaeli.” Vate nzika, nguma ĩla Silo yatwĩe nayo yu yaĩ yathela vyũ.—1 Sam. 4:12-22.

4. Twĩneenea kyaũ kĩlungunĩ kĩĩ?

⁴ Nĩ kyaũ kyatetheeisye Samueli kũmĩĩsya maũndũ asu maĩ ma kũtũla ngoo mũno wĩana ũu? We nĩwavotie kũtetheesya andũ asu maĩ manaeka kũmwendeesya Yeova nginya makatuma aeka kũmasũvĩa? Ũmũnthĩ, ithyonthe nĩtũkwatawa nĩ maũndũ matonya kũtũtũla ngoo na makonzya mũĩkĩĩo witũ. Kwoou ngelekany’o ya Samueli nĩkũtũtetheesya tũmanye kĩla tũtonya kwĩka maũndũ mekala ũu.

5, 6. Mbivilia ĩneneete kyaũ mũno ĩvindanĩ ya myaka 20 yĩla Samueli ũtawetetwe?

⁵ Mbivilia yamina kũweta ĩũlũ wa kũtavwa kwa ĩsandũkũ ya ũtianĩo, ngewa ya Samueli yambaa kũũngamĩla vau. Kĩla kĩneeneawa mũno ĩtina wa vau nĩ ũndũ Avilisiti malikile mũisyonĩ moosa ĩsandũkũ yĩu na malasimĩka kũyĩtũnga. Samueli esaa kũwetwa ĩngĩ ĩtina wa myaka ta 20 ũu. (1 Sam. 7:2) We eekaa ata myaka ĩsu yonthe? Mbivilia nĩkũtũelesya.

⁶ Ngewa ya Samueli ĩtanatilĩka, tũsomaa kana ‘ndeto ya Samueli nĩyookĩaa Isilaeli onthe.’ (1 Sam. 4:1) Nao ĩtina wa myaka ĩsu 20, Mbivilia ĩeleetye kana Samueli nĩwathyũlũlũkaa ndũanĩ itatũ sya Isilaeli kĩla mwaka aisila makoani na kwĩw’anĩthya andũ. Amina kũthyũlũlũka ndũa isu, asyokaa mũsyĩ kwoo ndũanĩ ya Lama. (1 Sam. 7:15-17) Maũndũ asu elĩ no matũĩkĩĩthye kana Samueli aĩ na maũndũ maingĩ mũno ma kwĩka myakanĩ ĩsu 20.

7, 8. (a) Samueli aĩkĩĩthisye andũ kyaũ ĩtina wa kũmatetheesya kwa myaka 20 matũngĩĩe ngwatanĩo yoo na Yeova? (b) Andũ meekie ata meew’a ndeto sya Samueli?

⁷ Mwĩkalĩle mũthũku wa ana ma Eli nĩwonzetye mũĩkĩĩo wa Aisilaeli vyũ. Veonekana kĩu nĩkyatumĩte aingĩ malika ũthaithinĩ wa mĩvw’anano. Ĩndĩ ĩtina wa Samueli kwĩthĩwa aitetheesya Aisilaeli kwa myaka 20 malũlũmĩlye ngwatanĩo yoo na Yeova, nĩwamatavisye ndeto ii: “Ethĩwa nĩmũũmũsyokea Yeova na ngoo syenyu syonthe, vetai ĩndĩ ngai ngeni na Asetalothi kuma katĩ wenyu, na elekelyai ngoo syenyu kwa Yeova, na mũimũthũkũma e weka; nake akamũvonokya kuma mokonĩ ma Avilisiti.”—1 Sam. 7:3.

⁸ Aisilaeli mavinyĩĩĩtwe mũno me “mokonĩ ma Avilisiti”. Nũndũ Avilisiti maĩ manasinda ita sya Isilaeli, yu meew’aa ta matonya kũthĩny’a andũ ma Ngai mate ũndũ mekwa nĩ mũndũ. Ĩndĩ Samueli nĩwaĩkĩĩthisye Aisilaeli kana mamũsyokea Yeova, maũndũ nĩmekũalyũka. Mo nĩmeetĩkĩlile kũmũsyokea? Ĩĩ, na kĩtumi nũndũ ĩtina wa Samueli kũmatavya ũu, nĩmavetie ngai syoo sya mĩvw’anano na “mamũthũkũma Yeova e weka.” Samueli nĩwoombanĩisye andũ taoninĩ yeetawa Misiva, ĩla yaĩ iĩmanĩ syaĩ ngalĩ ya ĩũlũ ya Yelusaleme. Aisilaeli mathi vau nĩmatĩĩie kũya na meelila nũndũ wa naĩ syoo mbingĩ sya kũthaitha mĩvw’anano.—Soma 1 Samueli 7:4-6.

9. Avilisiti moonie ta makwata mwanya wa kwĩka ata, na andũ ma Ngai meekie ata moona mũisyo?

 ⁹ Yĩla Avilisiti mamanyie kana Aisilaeli nĩmoombanĩĩte Misiva, moonie ũsu wĩ mwanya mũseo wa kũmavithũkĩa. Nũndũ wa ũu, nĩmatũmie ita syoo Misiva ikamine athũkũmi asu ma Yeova. Aisilaeli nĩmeewie ĩũlũ wa mũisyo ũsu wathengeee na matelema. Nũndũ wa ũu, nĩmakũlilye Samueli amavoyee. Samueli nĩweekie ũu, o na aumya nthembo. Ita sya Avilisiti nĩsyavithũkĩie Aisilaeli maendeee na ũmbano ũsu wa ũthaithi. Na ĩndĩ Yeova asũngĩa mboya ya Samueli. Vau kwa vau ũthatu wake nĩwamatheeeie, na “amatundumĩa Avilisiti na kĩtundumo kĩnene mũthenya ũsu.”—1 Sam. 7:7-10.

10, 11. (a) Nĩkĩ tũkwasya kana kĩtundumo kĩla Yeova watundumĩisye Avilisiti ti o kĩtundumo ta ila twĩw’aa? (b) Kwaendie ata ĩtina wa Avilisiti kũvithũkĩa Aisilaeli me Misiva?

¹⁰ Yo no twasye Avilisiti asu makwatiwe nĩ wia ũla ũtumaa kana kekũmbĩla inyia wako keew’a kĩtundumo? Vaitonyeka nũndũ isu syaĩ ngũmbaũ syamanyĩĩte kaũ. Kwoou no nginya kĩu kĩthĩwe kĩ kĩtundumo mataĩ maaĩw’a. Mo nĩmethĩwa matelemilw’e nĩ ũ wasya? Nata kĩtundumo kĩu kĩkethĩwa kyeew’ĩkie yayayanĩ o na vate ĩtu o na yĩmwe, kana kĩkew’ĩka kyumanĩtye iĩmanĩ ila syamathyũlũlũkĩte? Tũimanya nesa kĩla kyeekĩkie. Ĩndĩ ũw’o nĩ kana Avilisiti asu matelemile meew’a kũthela. Kĩtundumo kĩu kyamavũavũanisye weethĩa mekwĩw’aa me aũme, yu memantha vandũ mevithe. Nĩvo ĩndĩ aũme ma Isilaeli mamavithũkĩie na mamakĩlya vinya, na mamakũkany’a mũendo wa maili siana ũna nginya kĩsionĩ kĩmwe kyaĩ ũthũĩlonĩ wa syũa ngalĩko ya ĩtheo ya Yelusaleme.—1 Sam. 7:11.

¹¹ Kuma mũthenya ũsu maũndũ nĩmaalyũkile vyũ. Avilisiti nĩmaendeeie kũsindwa kaũnĩ nĩ Aisilaeli mĩthenya yonthe ĩla Samueli waĩ mũsili wa Isilaeli. Na nũndũ wa ũu, ndũa mbingĩ sya Avilisiti syasyoka mokonĩ moo.—1 Sam. 7:13, 14.

12. Nĩkĩ Mbivilia ĩwetete Samueli ta ũmwe watumie “kwĩthĩwa na ũlũngalu,” na nĩ kyaũ kyamũtetheeisye kwĩka ũu?

¹² Ĩtina wa myaka maana maingĩ, mũtũmwa Vaulo nĩwesie kũweta Samueli ta ũmwe wa asili na athani ala matumie “kwĩthĩwa na ũlũngalu.” (Aevl. 11:32, 33) Vate nzika, Samueli nĩwatatie mũno kwĩka ũla waĩle mbee wa Ngai na atetheesya angĩ meke ũu. Kĩla kyamũtetheeisye nĩ kũmweteela Yeova na kũendeea kũmũthũkũma e mũĩkĩĩku o na akomana na maũndũ meũmũtũla ngoo. Na ũndũ ũngĩ nĩ kana nĩwoonanasya nũkũtũnga mũvea oona kw’oko kwa Yeova. Kwa ngelekany’o, ĩtina wa Aisilaeli kũsinda kaũ me Misiva, nĩwaũngamisye  ĩvia ĩnene yĩthĩawe yĩ ũlilikany’o wa ũndũ Yeova watetheeisye andũ make.—1 Sam. 7:12.

13. (a) Nĩ nguma syĩva twaĩle kwĩthĩwa nasyo nĩ kana tũatĩĩe ngelekany’o ya Samueli? (b) We wĩona nĩ ĩvinda yĩva ĩseo ya kwĩmanyĩsya nguma ta ila Samueli waĩ nasyo?

¹³ We no wende kũtuma “kwĩthĩwa na ũlũngalu”? Ethĩwa no wende, kwĩthĩwa na wũmĩĩsyo, wĩnyivyo, na kũtũngaa mũvea ta Samueli no kũũtetheesye mũno. (Soma 1 Vetelo 5:6.) Vate nzika, nguma isu nĩ sya vata mũno kwa kĩla ũmwe waitũ. Samueli atethekie mũno nũndũ wa kwĩthĩwa na nguma isu e o mũnini, nũndũ ĩtina nĩwesie kũkomana na maũndũ maingĩ mamũtũlile ngoo.

14, 15. (a) Nĩ ũndũ wĩva watũlile Samueli ngoo mũno ‘akũa’? (b) We Samueli nĩwananisye syana syake ta Eli? Elesya.

¹⁴ Samueli esaa kũwetwa ĩngĩ ‘akũie.’ Ĩvinda yĩu aĩ na ana elĩ meetawa Yoeli na Aviya, ala maĩ matw’ĩkie andũ aima na akamanenga kĩanda kya kũmũtetheesya kũsilanĩthya ana ma Isilaeli. Ũndũ wa kũmakya nĩ kana ana make nĩmamũsonokisye. O na kau Samueli aĩ mũlũngalu, ana make matũmĩaa ũkũmũ ũsu maĩ naw’o kwĩyĩuna nemo, nũndũ nĩmeelelũkasya ũsili wa katĩ na makosa mavaki, kana kũĩvwa nĩ kana metĩkĩlye ũtũli wa mĩao.—1 Sam. 8:1-3.

 ¹⁵ Ĩvinda yĩmwe, atumĩa ma Isilaeli nĩmaendie vala ve mwathani ũsu mũkũũ makaelesye mathĩna moo. Mamwĩie atĩĩ: “Ana maku maikinyaa mĩendelenĩ yaku.” (1 Sam. 8:4, 5) We Samueli nĩweene thĩna ũsu mamũtavasya? Mbivilia ndĩwetete. O na vailye ũu, ndesa kwĩthĩwa ailye ta Eli ũla wananisye syana syake. Yeova nĩwakanisye Eli na amũetee ũsilĩlo nũndũ anyuvie kwendeesya ana make vandũ va kũmwendeesya Ngai, na aemwa nĩ kũmatetheesya maekane na ũthũku woo. (1 Sam. 2:27-29) Ĩndĩ ndaawetanĩsya Samueli na ĩvĩtyo ya mũthemba ũsu.

16. Asyai ala methĩawa na syana ite mbĩwi mew’aa ata, na ngelekany’o ya Samueli ĩtonya kũmatetheesya ata?

¹⁶ Ngewa ĩsu ndĩeleetye ũndũ Samueli wĩthĩwa eewie eekĩĩthw’a nthoni, aũmĩa, kana atũlĩka ngoo, yĩla wataviw’e ĩũlũ wa mwĩkalĩle mũthũku wa syana syake. Asyai aingĩ no maelewe ũndũ Samueli weewie. Ĩvindanĩ yĩĩ ĩthũku tũilye, syana mbingĩ iyĩnyivĩasya asyai masyo na syĩthĩawa na mwĩkalĩle mũthũku mũno. (Soma 2 Timotheo 3:1-5.) Asyai ala me na syana sya mũthemba ũsu no makwate ũkiakisyo na ũtao masũanĩa ngelekany’o ya Samueli. Samueli ndaaeka mwĩkalĩle mũthũku wa syana syake wonzye mũĩkĩĩo wake. Asyai nĩmaĩle kũlilikanaa kana o na kau ndeto syoo na ũkany’o ũla matonya kumya no ũeme kũtethya mwana wetetye ngoo, ngelekany’o yoo nzeo no ĩmũtethye. O na ĩngĩ, nĩmaĩle kũmanya kana kĩanda kĩla manengetwe me asyai nĩ mwanya mũseo wa kũmũtanĩthya Ĩthe woo, Yeova Ngai, o tondũ Samueli weekie.

17. Atumĩa ma Isilaeli meeie Samueli ata, nake eewie ata mamwĩa ũu?

¹⁷ Ana ma Samueli mayasũanĩaa ũndũ maĩ matonya kũũmĩsya andũ angĩ mũno wĩana nũndũ wa ĩtomo yoo na kwĩyenda. Atumĩa ma Isilaeli masyokie meea Samueli atĩĩ: “Yu twiĩe mũsumbĩ wa kũtũsilanasya o ta mbaĩ syonthe.” We nĩwĩthĩwa eewie ta we meũmũlea yĩla maisye ũu? Ndũkolwe kana eethĩĩtwe e mũsili woo kwa myaka mĩongo yĩana ũna. Ĩndĩ yu mendaa masilĩlawe nĩ mũsumbĩ na ti o mwathani take. Aĩ mendaa kwĩthĩwa na mũsumbĩ nũndũ mbaĩ ila syamathyũlũlũkĩte syaĩ na asumbĩ! We Samueli eewie ata? Mbivilia yaĩtye: “Ũndũ ũsu wamwĩw’ĩthisye Samueli woo.”—1 Sam. 8:5, 6.

18. Yeova atũmĩie ndeto syĩva kũkiakisya Samueli na kwonany’a ũito wa naĩ ya Isilaeli?

¹⁸ Yĩla Samueli wamũvoyie Yeova aimũkũlya ĩũlũ wa ũndũ ũsu, Yeova amwĩie atĩĩ: “Ĩthukĩĩsye wasya wa andũ maũndũnĩ onthe ala meũkũtavya: nũndũ maikũleete we, ĩndĩ ninyie maleete, nĩ kana ndikethĩwe mũsumbĩ ĩũlũ woo.” Ndeto isu nĩsyeekĩie Samueli vinya, ĩndĩ nĩsyoonanisye ũndũ Ngai Mwene Vinya W’onthe waũmĩĩtw’e nĩ  ũndũ ũsu! Yeova eeie Samueli ndakalee kũtavya Aisilaeli ũndũ matonya kwĩsa ũkwatwa nĩ thĩna wĩana meenyuvĩa mũndũ amasumbĩke. Yĩla Samueli wamatavisye ũu, maendeeie na kũmwĩa: “Aiee; ĩndĩ tũitĩa kwĩthĩwa na mũsumbĩ waitũ.” Na nũndũ Samueli nĩwamwĩw’aa Ngai mavinda onthe, nĩwaendie amwĩtĩkĩsya mauta mũsumbĩ ũla Yeova wamũnyuvĩte.—1 Sam. 8:7-19.

19, 20. (a) Samueli oonanisye ata kana nĩweetĩkĩlanĩte na ũtwi wa Yeova wa kũmũnyuva Saulo atw’ĩke mũsumbĩ wa Isilaeli? (b) Samueli aendeeie kũtetheesya andũ ma Yeova ata?

¹⁹ Ĩndĩ Samueli oonanisye ata kana aĩ mwĩwi? We eekie o kwĩtĩkĩla ũndũ watavw’a ĩndĩ ate kwĩka ũu na ngoo yonthe? We nĩwaekie maũndũ ala meũmũtũla ngoo malike ngoonĩ yake na maituma oveea ũthatu? Andũ aingĩ no meke ũu, ĩndĩ Samueli eekie ũndũ wĩ kĩvathũkany’o. Nĩweetĩkĩlile kana Saulo nĩwe wanyuvĩtwe nĩ Yeova na amwĩtĩkĩsya mauta. Na nĩ kana onany’e kana nĩwamwĩtĩkĩla na nũkũmwĩnyivĩsya Saulo ta mũsumbĩ, nĩwamũmumunyie. Na ĩndĩ eea Isilaeli atĩĩ: “Nĩmũmwona ũla Yeova ũnyuvĩte, kana vati ũngĩ ũtilyĩ take katĩ wa andũ onthe?”—1 Sam. 10:1, 24.

²⁰ Samueli ndaasisya mawonzu ala mũndũũme ũsu Yeova wanyuvĩte waĩ namo, ĩndĩ asyaisye nguma syake nzeo. Athĩnĩkĩaa mũno ũlungalu wake mbee wa Ngai na ti kwendeesya andũ. (1 Sam. 12:1-4) O na nĩwaendeeie kũkwatĩĩa kĩanda kyake e mũĩkĩĩku. Nĩwakanisye andũ ma Ngai ĩũlũ wa maũndũ ala maĩ matonya kwananga ngwatanĩo yoo na Yeova na amekĩa vinya maendeee kũlũmany’a nake. Aisilaeli nĩmeetĩkĩlile ũtao wake na mamũkũlya amavoyee. Samueli ameie atĩĩ: “A vakwa nyie, kwĩthĩwe kũasa nakwa kũmũvĩtanĩsya Yeova ũndũ wa kũeka kũmũvoyea: ĩndĩ ngamũmanyĩsya mũendele mũseo na mũlũngalu.”—1 Sam. 12:21-24.

21. Ngelekany’o ya Samueli ĩtonya kũũtetheesya ata yĩla ũkwĩw’a ũtũlĩkĩte ngoo nĩkwĩthĩwa ve mũndũ ũnengiwe kĩanda ũkyendete?

²¹ We waaĩw’a ũtũlĩkĩte ngoo nũndũ ve mũndũ ũngĩ ũnengiwe kĩanda kya mwanya ũkyendaa? Ngelekany’o ya Samueli yĩtũlilikany’a kana vathi ũu, tũyaĩle o na vanini kwĩtĩkĩlya kĩwĩu kana woo ilike ngoonĩ sitũ. (Soma Nthimo 14:30.) Ve mawĩa maingĩ mũno Ngai ũtonya kũnenga kĩla ũmwe wa athũkũmi make aĩkĩĩku.

22. We Samueli nĩwavĩtĩtye yĩla wakathĩĩaa Saulo?

²² Samueli ndavĩtĩtye yĩla waisye kana vaiĩ mũndũ ũngĩ ta Saulo. Na kĩtumi nũndũ aĩ mũndũũme mũasa, mwanake, ngũmbaũ, na  ainyuvwa aĩ na wĩnyivyo. (1 Sam. 10:22, 23, 27) O vamwe na ũu, Saulo aĩ na mũthĩnzĩo ũngĩ wa mwanya mũno, naw’o nĩ mũthĩnzĩo wa kwĩnyuvĩa na kwĩyĩkĩa motwi. (Kũt. 30:19) We nĩwatũmĩie mũthĩnzĩo ũsu nesa?

23. Saulo aĩ mũndũ wailye ata mbeenĩ, ĩndĩ akwatiwe nĩ mĩtũlyo ata?

²³ Ũndũ wa kũmakya nĩ kana mavinda maingĩ mũndũ akilasya anengwa ũkũmũ kana kĩvĩla kya ũnene, wĩnyivyo wake ũkathelela vau. Na ũu nĩw’o veethĩiwe na Saulo, ĩtina wa kavinda kanini nĩwakwatiwe nĩ mĩtũlyo. Na nũndũ wa ũu, alea kwĩthukĩĩsya maũndũ ala Yeova wamũtavasya aitũmĩa Samueli. O na ĩvinda yĩmwe Saulo nĩwoosie nthembo ĩla yaaĩle kumw’a nĩ Samueli aumya nũndũ eewie atesa kweteela Samueli ese kũka. Nũndũ wa ũu, Samueli nĩwamũnengie ũkany’o mũito mũno na amũtavya kana nyũmba yake ndĩendeea kũsumbĩka. Ĩndĩ vandũ va kwĩtũnga, Saulo anengwa ũkany’o ũsu, eekie kwĩka maũndũ angĩ mathũkangu.—1 Sam. 13:8, 9, 13, 14.

24. (a) Saulo amũvĩtĩisye Yeova ata yĩla waendie kũkita na Aamaleki? (b) Saulo eekie ata atata kũlũngwa, na Yeova amũtw’ĩĩie sila wĩva?

²⁴ Yeova nĩwatũmie Samueli atavye Saulo athi akokite na Aamaleki. Ũndũ ũmwe Yeova wawetete nĩ kana nĩmaaĩle kũaa Akaki, ũla waĩ mũsumbĩ mũthũku wa Aamaleki. Ĩndĩ Saulo ndaamũaa na ndaaananga syĩndũ syonthe ila syaaĩle kwanangwa. Yĩla Samueli watatie kũlũnga Saulo, nĩwoonanisye ũndũ woni wake waalyũkĩte. Vandũ va kwĩtĩkĩla kũlũngwa, ambĩĩie kwĩtetea, aolanga ũito wa ũndũ ũsu, na ĩndĩ oonany’a kana tiwe waaĩle kũtũlwa mũtĩ ĩndĩ nĩ ala waĩ namo. Yĩla Saulo woonanisye kana ndekwĩtĩkĩla kũlũngwa na ambĩĩa kwasya kana nyamũ ila woosete ta mũtavo syaĩ sya kũmumĩsya Yeova, nĩw’o Samueli wamũtavisye ndeto ii tũsyĩsĩ mũno: “Sisya kwĩw’a nĩ kũseo kũte nthembo.” Samueli e na ũkũmbaũ mwingĩ nĩwakanisye Saulo na amũtavya ũsilĩlo wa Yeova. Atavisye Saulo kana aĩ avenwe ũsumbĩ wake na ũinengwa mũndũũme ũngĩ mũseo kwĩ we. *—1 Sam. 15:1-33.

25, 26. (a) Nĩkĩ Samueli wamũĩĩie Saulo, nake Yeova amũtetheeisye ata nĩ kana aalyũle woni wake? (b) Nĩ ũndũ wĩva Samueli weemanyĩisye yĩla wavikie mũsyĩ kwa Yese?

²⁵ Samueli eewie atũlwa ngoo mũno nĩ kĩla Saulo weekie. Ũtukũ mũima amũĩĩie Yeova aimũelesya ĩũlũ wa ũndũ ũsu. O na nĩwaĩĩie  Saulo mũno. Samueli oona Saulo ya mbee, oonie mũndũ mũseo ũtonya kwĩanĩsya kĩanda kyake nesa vyũ, ĩndĩ yu aĩ anamũsonokya na akamũtũla ngoo. Saulo aĩ anaalyũka vyũ akaeka kwĩthĩwa na nguma nzeo ila waĩ nasyo na akaeka kũmwĩw’a Yeova. Samueli eewie atesa kwenda kwonany’a itho na Saulo ĩngĩ. Ĩndĩ ĩtina wa ĩvinda Yeova nĩwaneenie na Samueli alũnge woni wake. Amwĩie: “Ũkamũĩĩa Saulo kũvika ĩndĩĩ, nakwa nĩnĩmũleete ndakethĩwe mũsumbĩ wa Isilaeli? Usũsya ũvya waku mauta, na ũkĩthi: nĩngũũtũma kwa Yese Mũmbethileemu; nũndũ nĩnĩmanthĩe mũsumbĩ ananĩ make.”—1 Sam. 15:34, 35; 16:1.

²⁶ Yeova ndaema kwĩanĩsya kĩeleelo kyake o na kũtw’ĩka andũ nĩmaemaa kũlũmany’a nake mavinda kwa mavinda. Mũndũ ũmwe aeka kũlũmany’a nake, nũnyuvaa ũngĩ nĩ kana eanĩsye kwenda kwake. Kwoou yĩla Samueli wamanyie kĩu nĩwaekie kũmũĩĩa Saulo. Eekie o kĩla Yeova wamũtavisye. Akwatie nzĩa athi Mbetheleemu kwa Yese, vala weethĩanie na ana make ala moombĩtwe nesa. Ĩndĩ kuma mwambĩĩonĩ, Yeova nĩwalilikanilye Samueli kana ndaĩlĩte kũsisya wũmbo wa nza. (Soma 1 Samueli 16:7.) Ĩtina, Samueli nĩwesie kũkomana na mwana ũla mũnini vyũ wa Yese weetawa Ndaviti, na ũsu nĩwe Yeova wanyuvĩte.

27. (a) Nĩ kyaũ kyatetheeisye Samueli aendeea kũlũlũmĩĩlya mũĩkĩĩo wake? (b) We ũtonya kwasya ata ĩũlũ wa ngelekany’o ĩla Samueli watũtiĩie?

²⁷ Matukũnĩ ma mũthya ma thayũ wa Samueli, nĩwesie kũmanya nesa vyũ nĩkĩ Yeova watwie kũnyuva Ndaviti asumbĩke vandũ va Saulo. Saulo akwatiwe nĩ kĩwĩu kĩla kyatumie enda kũaa Ndaviti, o na atw’ĩka mũlei. Ĩndĩ Ndaviti nĩweethĩiwe na nguma nzeo mũno, ta ũkũmbaũ, ũĩkĩĩku, na mũĩkĩĩo. O ũndũ Samueli wathengeeie kũkw’a, now’o mũĩkĩĩo wake waendeeie kwĩthĩwa wĩ mũlũmu. Nĩweeyoneie kana vaiĩ ũndũ o na ũmwe wa kũtũla ngoo ũtonya kũmũema Yeova, na no aũvĩndũe ũkatw’ĩka ũathimo. Ĩtina Samueli nĩwesie kũkw’a, ĩndĩ kwa ĩvinda ya vakuvĩ myaka 100, nĩweethĩĩtwe e ngelekany’o nzeo mũno ya kũlilikanwa. Ti ũndũ wa kũsengy’a kwona mbaĩ yonthe ya Isilaeli yamũĩĩie mũndũũme ũsu mũĩkĩĩku amina kũkw’a. Nĩ ũndũ mũseo o na ũmũnthĩ athũkũmi ma Yeova kwĩkũlya atĩĩ: ‘Nyie nĩnĩyũmbanĩtye kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo ta wa Samueli?’