MWATHANI Ndanieli aĩ thayũ myaka mbee wa 500 mbee wa Yesũ atanasyawa. Ĩndĩ Yeova nĩwamũvuanĩisye ũvoo wa kũmatetheesya andũ kũmanya yĩla Yesũ waĩ etĩkĩw’e mauta kwĩsĩla veva mũtheu, kana kũnyuvwa atw’ĩke Masia kana Klĩsto. Ndanieli eeiwe: “Manya ĩndĩ ũvathũkany’e, kana kuma mwĩao waumw’a wa kũtũngĩĩa na kwaka Yelusaleme kũvika ũla mwĩtĩkĩw’a mauta [“Masia,” NW] ũla mũnene,  kũkeethĩwa syumwa mũonza na syumwa thanthatũ na ilĩ [“mĩongo thanthatũ na ilĩ,” NW].”​—⁠Ndanieli 9:⁠25.

Nĩ kana tũmanye ĩvinda yĩla Masia waĩ avike, no nginya tũmanye kwambĩĩa kwa ĩvinda yĩla yaĩ yĩvĩte mbee wa atanavika. Wathani waĩtye ĩvinda yĩu yaĩ yambĩĩe kuma “mwĩao waumw’a wa kũtũngĩĩa na kwaka Yelusaleme.” ‘Mwĩao ũsu waumiw’e ĩndĩĩ?’ Kwĩanana na mũandĩki wa Mbivilia Neemia, mwĩao wa kũtũngĩĩa na kwaka ngũta sya Yelusaleme waumiw’e “mwaka wa mĩongo ĩlĩ wa kũsumbĩka kwa mũsumbĩ Alĩtasasita.” (Neemia 2:​1, 5-8) Aandĩki ma Isitoli  maĩkĩĩthasya kana mwaka wa mbee wa Alĩtasasita e mũsumbĩ waĩ 475 M.Ĩ.Y. Kwoou mwaka wa 20 wa ũsumbĩ wake waĩ mwaka wa 455 M.Ĩ.Y. Kwoou wathani wa Ndanieli ĩũlũ wa Masia waambĩĩe kwĩanĩa mwaka wa 455 M.Ĩ.Y.

Ndanieli nũwetete ũasa wa ĩvinda yĩu yaĩ yĩvĩte mbee wa kũvika kwa ‘Masia ũla Mũnene.’ Wathani ũwetete “syumwa mũonza, na mĩongo thanthatũ na ilĩ” na syonthe nĩ syumwa 69. Ĩvinda yĩu yĩasavĩte ata? Mbivilia mbingĩ iwetete kana ii ti syumwa sya mĩthenya mũonza, ĩndĩ nĩ syumwa sya myaka mũonza. Kwoou kĩla kyumwa nĩ myaka mũonza. Ayuti ma tene nĩmeesĩ kũtala syumwa sya myaka. Kwa ngelekany’o, kĩla myaka thanthatũ yavĩta nĩmeethĩawa na Savato mwaka wa mũonza. (Kuma 23:​10, 11) Kwoou wathani wa syumwa 69 no ũndũ ũmwe na syumwa 69 sya myaka, kĩla kyumwa kĩna myaka 7. Myaka ĩsu yonthe nĩ 483.

Yu twaĩle ũtala. Twatala myaka 483 kuma mwaka wa 455 M.Ĩ.Y twĩvika mwaka wa 29 Ĩ.Y. Mwaka ũsu nĩw’o Yesũ wavatisiwe na atw’ĩka Masia! * (Luka. 3:​1, 2, 21, 22) Ũsu w’o tyo wĩanĩu wa ũsengy’a wa wathani wa Mbivilia?