1. Nĩ kyaũ kĩla Yeova ũsũvĩĩte kwondũ wa andũ?

 YEOVA, ‘Ngai ũla wĩ thayũ na ũla wĩkalaa,’ nũsũvĩĩte ũvoo ũla ũetae thayũ kwondũ wa andũ. Ũvoo ũũ ũkekalaa ĩvinda yonthe, nũndũ ‘ndeto ya Yeova nĩyĩkalaa tene na tene.’ (1 Vet. 1:23-25) Nĩtũũmũtũngĩa Yeova mũvea mũno nũndũ nũsũvĩĩte ũvoo ũũ wa vata nthĩnĩ wa Ndeto yake, Mbivilia.

2. Nĩ kyaũ Ngai ũsũvĩĩte nthĩnĩ wa Ndeto yake kwondũ wa andũ?

² Nthĩnĩ wa Ndeto yake, Ngai nũsũvĩĩte ĩsyĩtwa yĩla weenyuvĩe we mwene nĩ kana andũ make mayĩtũmĩe. Maandĩko mawetete “Yeova Ngai” ĩvinda ya mbee nthĩnĩ wa “nzyawa sya matu na nthĩ.” (Mwa. 2:4) Ĩsyĩtwa ya Ngai nĩyaandĩkiwe mavinda maingĩ kwa nzĩa ya kyama masengeanĩ ma mavia ala maĩ na ĩla Mĩao Ĩkũmi. Kwa ngelekany’o, mwĩao wa mbee wambĩĩe atĩĩ: ‘Nyie ninyie Yeova Ngai waku.’ (Kuma 20:1-17) Ĩsyĩtwa ya Ngai yĩkaendeea kwĩthĩwa vo nũndũ Mwĩaĩi Mũsumbĩ Mũnene Yeova nũsũvĩĩte Ndeto yake na ĩsyĩtwa yake, o na kau Satani nũtatĩte kũyivetanga.—Sav. 73:28.

3. O na kau momanyĩsyo ma ũvũngũ ma ndĩni nĩ maingĩ, Ngai asũvĩĩte kyaũ?

³ O na ĩngĩ, Yeova nũsũvĩĩte ũla w’o nthĩnĩ wa Ndeto yake. O na kau momanyĩsyo ma ũvũngũ ma ndĩni nĩ maingĩ nthĩ yonthe, nĩtũtũngaa mũvea nũndũ Yeova nũtũnengete kyeni kya kĩ-veva na w’o! (Soma Savuli 43:3, 4.) Andũ aingĩ maendaa kĩvindunĩ, ĩndĩ ithyĩ twĩ na ũtanu nũndũ tũendaa kyeninĩ kya kĩ-veva kĩla tũnengetwe nĩ Ngai.—1 Yoa. 1:6, 7.

4, 5. Nĩ ndaĩa myaũ ya mwanya twĩthĩĩtwe nayo kuma mwaka wa 1931?

⁴ Nũndũ twĩ Aklĩsto, twĩ na ũtiĩwa wa vata. Ĩvuku yĩmwe yĩtawa Collins Cobuild English Dictionary yaĩtye: “Ũtiĩwa wa nthĩ nĩ ndaĩa syayo syonthe, syĩthĩo, kana mĩkalĩle ĩla yĩthĩĩtwe myaka mingĩ na ikatiĩwa nzyawa syĩ kĩvathũkany’o.” Ũathimo wa kũtanĩa ũmanyi wa  w’o wa Ndeto ya Ngai, na kũmanya ũla w’o ĩũlũ wa ieleelo syake, nĩ maũndũ amwe katĩ wa ũtiĩwa witũ wa kĩ-veva. O na ĩngĩ, ũtiĩwa witũ wa kĩ-veva ũtumaa twĩthĩwa na ndaĩa ĩngĩ ya mwanya.

⁵ Ndaĩa ĩsu yeethĩiwe yĩ ũmwe wa ũtiĩwa witũ wa kĩ-veva ũmbanonĩ mũnene ũla waĩ mũsyĩnĩ wa Columbus, Ohio, Amelika, mwaka wa 1931. Nĩvaandĩkĩtwe nthoo “JW” nthĩnĩ wa walany’o. Mwĩĩtu-a-asa ũmwe aisye, “Andũ aingĩ maĩ na mawoni me kĩvathũkany’o ĩũlũ wa ũndũ nthoo JW syoonanasya.” Tweetawa Amanyĩw’a ma Mbivilia ĩndĩ twatw’a kwambĩĩa kwĩtwa Ngũsĩ sya Yeova (Jehovah’s Witnesses kwa kĩthyomo kya Kĩsũngũ) Wakyumwa Matukũ 26, Mwei wa 7, 1931. Nĩtwatanie mũno kũkwata ĩsyĩtwa yumĩte Maandĩkonĩ. (Soma Isaia 43:12.) Mwana-a-asa ũmwe easya, “Ndikolwa nĩ nzĩlĩlo ila syaĩ ũmbanonĩ ũsu.” Vayaĩ mũndũ ĩũlũ wa nthĩ wendaa ĩsyĩtwa yĩu, ĩndĩ Yeova nũtwĩtĩkĩlĩtye tũyĩtũmĩe vandũ va myaka mbee wa 80. Nĩ ndaĩa nene ta kĩ kwĩthĩwa twĩ Ngũsĩ sya Yeova!

6. Ũtiĩwa witũ wa kĩ-veva wĩ na ũvoo wĩva wa w’o?

⁶ O naw’o ũvoo wa w’o na wa vata ĩũlũ wa maũndũ ma tene nĩ ũtiĩwa witũ wa kĩ-veva. Kwa ngelekany’o, kwasũanĩa ĩũlũ wa Avalaamu, Isaka, na Yakovo. No nginya atumĩa asu ma tene na mĩsyĩ yoo methĩwe maneeneaa ũndũ matonya kũmwendeesya Yeova. Kwoou ti ũndũ wa ũsengy’o Yosevu kwĩthĩwa aleile kwĩka ũlaalai nĩ kana ‘ndakamũvĩtanĩsye Ngai.’ (Mwa. 39:7-9) O na ĩngĩ, andũ nĩmamanyĩiw’e myolooto ya Kĩklĩsto kwĩsĩla kũtavw’a, kana kũatĩĩa ngelekany’o sya angĩ. Maũndũ amwe ala mamanyĩiw’e makonetye Kyaũya kya Wĩoo kya Mwĩaĩi kĩla mũtũmwa Vaulo watavisye ikundi sya Kĩklĩsto. (1 Ako. 11:2, 23) Ũmũnthĩ, maũndũ ala twaĩlĩte kũmanya nĩ kana tũmũthaithe Ngai “nthĩnĩ wa veva na nthĩnĩ wa w’o” me nthĩnĩ wa Ndeto yake. (Soma Yoana 4:23, 24.) O na kau maũndũ ala me Mbivilianĩ nĩmatonya kũtethya andũ onthe, ithyĩ athũkũmi ma Yeova twaĩle kũmona me ma vata mũno.

7. Ũtiĩwa witũ nĩ vamwe na watho mwaũ ũla ũtwĩkĩaa vinya?

⁷ Ũmũnthĩ ũtiĩwa witũ wa kĩ-veva nĩ vamwe na ũvoo mwingĩ ũla ũandĩkĩtwe na ũĩkĩĩthasya kana ‘Yeova e ngalĩ yitũ.’ (Sav. 118:7) Ũu ũtumaa twĩthĩwa tũte na wia o na ĩla twanyamaw’a. Ũndũ ũmwe wa kũtwĩkĩa vinya ũla wĩ nthĩnĩ wa ũtiĩwa witũ wa kĩ-veva nĩ watho ũũ: “Mũio o na wĩva ũla ũseũvĩtw’e ũkũkite ndũkaĩla; na kĩla ũĩmĩ ũla ũkakũkĩlĩla ũkũsilĩle ũkoosilĩla. Ũũ nĩw’o ũtiĩwa wa athũkũmi ma Yeova, na ũlũngalu woo ũla wumaa kwakwa, easya ũu Yeova.” (Isa. 54:17) Vaiĩ mũio o na wĩva wa Satani ũtonya kũtwananga vyũ.

8. Twĩneenea kyaũ ĩsomonĩ yĩĩ na yĩla yĩatĩĩe?

⁸ Satani nũtatĩte kwananga Ndeto ya Ngai, kũvetanga ĩsyĩtwa ya Yeova Mbivilianĩ, na kũvitha ũla w’o. Ĩndĩ Satani ndesa  kũmũkĩlya vinya Yeova ũla ũsũvĩĩte maũndũ asu onthe. Nthĩnĩ wa ĩsomo yĩĩ na yĩla yĩatĩĩe, nĩtũũneenea (1) ũndũ Ngai ũsũvĩĩte Ndeto yake; (2) ũndũ Yeova ũĩkĩĩthĩtye kana ĩsyĩtwa yake nĩyasũvĩwa; na (3) nĩ ata Ĩthe witũ wa ĩtunĩ nĩwe Wumo wa ũla w’o na Mũsũvĩi wa w’o ũla tũtanĩaa.

9-11. Nĩ ngelekany’o syĩva ikwonany’a kana andũ nĩmendaa kwananga Mbivilia na maemwa?

⁹ Yeova nũsũvĩĩte Ndeto yake ndĩkanangwe. Ĩvuku yĩtawa Enciclopedia Cattolica (Catholic Encyclopedia) yaĩtye: “Mwaka wa 1229, Nzama ya Toulouse nĩyavatie andũ ala mataĩ na ũtongoi kanisanĩ maitũmĩa Mbivilia [sya kĩthyomo kyoo] nĩ kana makĩlye vinya ndĩni ya Albigenses na ndĩni ya Waldenses . . . Ũtw’ĩo o ta ũsu nĩwaumiw’e ũmbanonĩ ũla weekiwe mwaka wa 1234 mũsyĩnĩ wa Tarragona, Spain, na ũla watongoew’e nĩ James wa 1. . . . Mwaka wa 1559, nzama ĩla nene ya Katholeki [Roman See] nĩyalikĩlĩile ũndũ ũsu ĩvinda ya mbee, ĩla ĩvuku ya Paul wa 4 yaleanile na kũkyavĩthw’a na kwĩthĩwa na M[bivilia] sya ithyomo ingĩ vate mwanya kuma kwa Ovisi Mũtheu [Holy Office].”

¹⁰ Yeova nũsũvĩĩte Mbivilia o na kau andũ nĩmatatĩte kũmyananga. Vakuvĩ mwaka wa 1382, John Wycliffe na anyanyae nĩmaalyũlile Mbivilia ya mbee kwa kĩthyomo kya Kĩsũngũ. Mũndũ ũngĩ waalyũlile Mbivilia aĩ William Tyndale ũla wooaiwe mwaka wa 1536. Atw’ĩkĩkaa ĩla woovetwe mũtĩnĩ, aĩie akyasya, “Mwĩaĩi, salukya metho ma mũsumbĩ wa Ũngelesa.” Na ĩndĩ aitwa na avĩvw’a.

¹¹ Mbivilia nĩsũvĩĩtwe o na kau andũ nĩmatatĩte kũmyananga. Kwa ngelekany’o, Miles Coverdale aminie kũalyũla Mbivilia kwa kĩthyomo kya Kĩsũngũ mwaka wa 1535. Coverdale aalyũlile Mbivilia aitũmĩa mavuku ma “Ũtianĩo Mweũ” ala maalyũlĩtwe nĩ Tyndale na aalyũla ĩvuku ya Mwambĩlĩlyo nginya ya Mavinda nthĩnĩ wa “Ũtianĩo Mũkũũ” ala maalyũlĩtwe nĩ Tyndale. Aalyũlile ilungu ingĩ sya Maandĩko kuma kĩthyomonĩ kya Kĩlatini na aitũmĩa Mbivilia ĩla yaalyũlĩtwe nĩ Martin Luther nthĩnĩ wa kĩthyomo kya Kĩngyelumani. Ũmũnthĩ, Biblia Takatifu—Tafsiri ya Ulimwengu Mpya nĩyendetwe mũno nũndũ wa kwĩthĩwa ĩtonya kũeleeka, yĩ na maũndũ ma w’o, na yĩ laisi kũtũmĩwa ũtavany’anĩ. Twĩ na ũtanu nũndũ kũsũvĩwa kwa Ndeto ya Yeova kũitonya kũsiĩĩwa nĩ ndaimoni o na yĩva kana mũndũ o na wĩva.

12. Mbivilia Tafsiri ya Ulimwengu Mpya yĩĩkĩĩthĩtye ata kana ĩsyĩtwa ya Ngai nĩyatũngĩwa Mbivilianĩ?

¹² Yeova Ngai nũsũvĩĩte ĩsyĩtwa yake yĩikavetangwe Ndetonĩ yake. Mbivilia Tafsiri ya Ulimwengu Mpya nĩyĩkĩĩthĩtye ũu mũno. Kamitii ya aalyũli ala meeyumĩtye  maandĩkie ũũ ndetonĩ sya mbee sya Mbivilia ĩsu: “Ũndũ ũla wa vata nthĩnĩ wa Mbivilia ĩno nĩ kũtũngĩwa kwa ĩsyĩtwa ya Ngai vala vaĩlĩte. Ũu wĩkĩtwe kwa kũtũmĩa ĩsyĩtwa ‘Yehova’ yĩla yĩtĩkĩlĩkĩte nĩ andũ aingĩ kwa kĩthyomo kya Kĩswaili na nĩyĩtũmĩĩtwe mala 6,973 Maandĩkonĩ ma Kĩevelania na mala 237 Maandĩkonĩ ma Kĩkiliki.” Mbivilia Tafsiri ya Ulimwengu Mpya nĩkwatĩkanaa ũmũnthĩ, yĩ nima kana yĩ nusu, kwa ithyomo mbee wa 116, na kovi mbee wa 178,545,862 nikyavĩthĩtw’e.

13. Nĩkĩ tũtonya kwasya kana andũ nĩmethĩĩtwe mesĩ ĩsyĩtwa ya Ngai kuma mũndũ wa mbee oombwa?

¹³ Kuma mũndũ oombwa, andũ nĩmethĩĩtwe mesĩ ĩsyĩtwa ya Ngai. Atamu na Eva nĩmayĩsĩ, na nĩmeesĩ kũyĩtamũka nesa. Ĩla Amu wamũvũthisye ĩthe wake ĩtina wa Mbua ya Kĩw’ũ Kingĩ, Noa aisye: ‘Nataĩwe Yeova Ngai wa Semu; na Kanaani [mwana wa Amu] nĩethĩwe mũthũkũmi wake.’ (Mwa. 4:1; 9:26) Ngai mwene aisye: “Ninyie Yeova, nĩyo syĩtwa yakwa; na ũnene wakwa ndikanenga ũngĩ.” O na ĩngĩ Ngai aisye: “Ninyie Yeova, na vati ũngĩ; nde vo vati Ngai.” (Isa. 42:8; 45:5) Yeova nũĩkĩĩthĩtye kana ĩsyĩtwa yake nĩyasũvĩwa na nĩyamanyĩka nĩ andũ ĩũlũ wa nthĩ. Nĩ ũndũ wa ndaĩa ta kĩ kũtũmĩa ĩsyĩtwa ya Yeova na kwĩthĩwa Ngũsĩ syake! Nĩtũmũkathaa na kwasya: “Syĩtwanĩ ya Ngai waitũ tũkookĩlya ivevelo sitũ.”—Sav. 20:5.

14. Nĩ vangĩ va ĩsyĩtwa ya Ngai yĩkwatĩkanaa eka Mbivilianĩ?

¹⁴ Ti Mbivilianĩ voka ĩsyĩtwa ya Ngai yĩkwatĩkanaa. Kwasũanĩa ĩũlũ wa Ĩvia ya Moavi yĩla yĩ Ndivoni, kilomita 21 kuma Ũkanganĩ wa Mũnyũ, ngalĩko ya wumĩlonĩ wa syũa. Ĩvia yĩu nĩyĩandĩkĩtwe ĩsyĩtwa ya Mũsumbĩ Omili wa Isilaeli, na ũndũ Mũsumbĩ Mesa waisye ĩtina wa kũng’endea Isilaeli. (1 Asu. 16:28; 2 Asu. 1:1; 3:4, 5) Ũndũ ũla wa vata Ĩvianĩ yĩu ya Moavi nĩ kana ĩsyĩtwa ya Ngai nĩyĩandĩkĩtwe na ila nthoo inya. O na ĩngĩ, nthoo isu inya nikwatĩkanaa mavinda maingĩ nthĩnĩ wa valũa sya Lakisi, ilungunĩ sya ilĩo nthĩnĩ wa Isilaeli.

15. Septuagint nĩ kyaũ, na nĩkĩ vaĩ vata wayo?

¹⁵ Aalyũli ma tene ma Mbivilia nĩmaĩkĩĩthisye kana ĩsyĩtwa ya Ngai yĩinavetangwa Mbivilianĩ. Ayuti aingĩ mayaasyoka Yuta na Isilaeli ĩtina wa kũtavwa kwoo kũla kwambĩĩe mwaka wa 607 M.Ĩ.Y. nginya 537 M.Ĩ.Y. Myakanĩ ya maana elĩ na kĩndũ M.Ĩ.Y., Ayuti aingĩ mekalaa mũsyĩnĩ wa Alesandalia, Misili na kwoou vaĩ vata wa Maandĩko ma Kĩevelania maalyũlwe kwa kĩthyomo kya Kĩkiliki nũndũ nĩkyo kyeesĩkĩe mũno ĩvindanĩ yĩu. Maandĩko asu ma Kĩevelania mathelile kũalyũlwa kwa kĩthyomo kya Kĩkiliki myakanĩ ya yĩana na kĩndũ M.Ĩ.Y., na meetawa Septuagint. Kovi imwe sya Septuagint syĩ na ĩsyĩtwa Yeova yĩandĩkĩtwe ũndũ yaandĩkawa kĩthyomonĩ kya Kĩevelania.

16. Nengane ngelekany’o ya ũndũ ĩsyĩtwa ya Ngai yĩtũmĩĩtwe ĩvukunĩ yakyavĩthiw’e mwaka wa 1640.

¹⁶ Ĩvuku ya mbee yĩla yaalyũlilwe nthĩnĩ wa nthĩ sya Amelika ila syasumbĩkĩtwe nĩ Ũngelesa nĩ ĩvuku ya Savuli na ĩsyĩtwa ya Ngai nĩyĩkwatĩkanaa vo. Kyava ya mbee (ya 1640) ya ĩvuku yĩu yĩ na Savuli ialyũlĩtwe kuma kĩthyomo kya Kĩevelania nginya kĩthyomo kya Kĩsũngũ kya ĩvinda yĩu. Nĩyĩwetete ĩsyĩtwa ya Ngai nthĩnĩ wa mĩsoa ĩmwe ta Savuli 1:1, 2, ĩla yaĩtye kana “mũndũ mũathime” ndaendaa ũtaonĩ wa ala athũku, “ĩndĩ endeeaw’a mũno nĩ mĩao ya Yeova (Iehovah).” Nĩ kana ũkwate ũvoo mwingangĩ ĩũlũ wa ĩsyĩtwa ya Ngai, sisya mbulosua Jina la Mungu Litakaloendelea Milele.

17, 18. (a) “W’o” nĩ kyaũ? (b) Maũndũ amwe makonetye “ũla w’o wa ũvoo mũseo” nĩ meva?

¹⁷ Nĩtũtanaa nũndũ tũmũthũkũmaa  ‘Yeova Ngai wa w’o.’ (Sav. 31:5) Ĩvuku yĩtawa Collins Cobuild English Dictionary yaĩtye, “W’o ĩũlũ wa ũndũ mũna nĩ maũndũ ala ma w’o ĩũlũ wa ũndũ ũsu na ti maũndũ ma kũtalĩthya kana ma kwĩseũvĩsya.” Nthĩnĩ wa Mbivilia, ndeto ya Kĩevelania ĩla ĩalyũlĩtwe “w’o” yonanasya ũndũ wa w’o, kana wa kũĩkĩĩka. Ndeto ya Kĩkiliki ĩla yĩalyũlĩtwe “w’o” yonanasya ũndũ ũla ũkwosana na ũla w’o kana ũla waĩle.

¹⁸ Yeova nũsũvĩĩte w’o wa kĩ-veva na nũĩkĩĩthĩtye kana nĩtũendeee kũũkwata kwa wingĩ. (2 Yoa. 1, 2) Tũendeeaa kũelewa ũla w’o mbeange o ũndũ ĩvinda ĩvĩtĩte nũndũ “nzĩa ya ala alũngalu nĩ ta kyeni kya kũikya, kĩla kĩkenaa mbee na mbee kũvika mũthenya mwĩanĩu”! (Nth. 4:18) Vate nzika nĩtũkwĩtĩkĩlana na Yesũ ũla wamũvoyie Ngai atĩĩ: “Ndeto yaku nĩyo w’o.” (Yoa. 17:17) Ndeto ya Ngai yĩ na “ũla w’o wa ũvoo mũseo,” na nĩw’o wĩ na momanyĩsyo onthe ma Kĩklĩsto. (Aka. 2:14) Maũndũ amwe makonetye w’o ũsu nĩ ĩsyĩtwa ya Yeova, ũsumbĩki wake mũnene, nthembo ya Yesũ ya wovosyo, ũthayũũkyo na Ũsumbĩ. Ekai twone ũndũ Ngai ũsũvĩĩte ũla w’o o na vala Satani nĩwendaa kũwananga.

19, 20. Nimiloti aĩ ũũ, na nĩ mũvango mwaũ ũtaaĩla ĩvindanĩ yake?

¹⁹ Ĩtina wa Mbua ya Kĩw’ũ Kingĩ, kwaĩ ũneeni ũũ: “O ta Nimiloti mũsyĩmi wĩ vinya aileana na Yeova.” (Mwa. 10:9, New World Translation) Nũndũ nĩwaleanaa na Yeova Ngai, Nimiloti amũthaithaa Satani na aĩlyĩ o ta avinganĩsya ala Yesũ waisye ũũ ĩũlũ wamo: “Inyw’ĩ mwĩ ma ĩthe wenyu ndevili, na wendi wa ĩthe wenyu nĩw’o mwendaa kwĩka. . . . Ndaaĩkala nthĩnĩ wa w’o.”—Yoa. 8:44.

²⁰ Ũsumbĩ wa Nimiloti waĩ Mbaveli na mĩsyĩ ĩngĩ ĩla yaĩ katĩkatĩ wa ũsĩ wa Tingilisi na Euvalati. (Mwa. 10:10) Nĩvatonyeka akethĩwa nowe watongoeisye kwakwa kwa mũsyĩ wa Mbaveli na mwako waw’o mũtũlu ũla wambĩĩe kwakwa mwaka wa 2269 M.Ĩ.Y. O na kau wendi wa Yeova waĩ andũ manyaĩĩke nthĩ yonthe, ala maakaa mũsyĩ ũsu maisye: “Ũkai, twĩyakĩe, ndũa, na mwako mũtũlu wa mũnyoolo, ũla mũthya waw’o ũtonya kũvika ĩtunĩ, na twĩmanthĩe syĩtwa; tũikese kũnyaĩĩkw’a ĩũlũ wa nthĩ yonthe.” Ĩndĩ yaĩ no nginya maekane na mũvango ũsu ĩla Ngai “wathokoanisye kĩthyomo kya nthĩ yonthe” na anyaĩĩkya andũ asu mendaa kwaka mwako ũsu. (Mwa. 11:1-4, 8, 9) Ethĩwa Satani endaa kwambĩĩsya ndĩni ĩmwe nĩ kana athaithwe nĩ kĩla mũndũ, mĩvango yake ndyaaĩla o na vanini. Yeova nũsũvĩĩte ũthaithi wake ĩvinda yonthe, na andũ aingĩ nĩmambĩĩte kũmũthaitha.

21, 22. (a) Nĩkĩ ũthaithi wa w’o ndwaaĩthĩwa mũisyonĩ wa kwanangwa nĩ ũthaithi wa ũvũngũ? (b) Tũkaneenea kyaũ ĩsomonĩ yĩla yĩatĩĩe?

²¹ Ũthaithi wa w’o ndwaaĩthĩwa mũisyonĩ wa kwanangwa nĩ ũthaithi wa ũvũngũ. Nĩkĩ? Nũndũ Mũmanyĩsya witũ Ũla Mũnene nũsũvĩĩte Ndeto yake, akavuanĩsya andũ ĩsyĩtwa yake, na nĩwe wĩthĩĩtwe e Wumo wa kyeni kingĩ kya kĩ-veva. (Isa. 30:20, 21) Kũmũthaitha Ngai kwosana na ũla w’o nĩkũtũtanĩthasya, ĩndĩ nĩ kana twĩke ũu no nginya tũendeee kwĩthĩwa twĩ metho kĩ-veva, tũmwĩkwatye Yeova vyũ na kũatĩĩa ũtongoi wa veva wake mũtheu.

²² Ĩsomonĩ yĩla yĩatĩĩe, tũkaneenea ũndũ momanyĩsyo amwe ma ũvũngũ mambĩĩe. Tũkoona kana momanyĩsyo asu mayosanĩte na Maandĩko. O na ĩngĩ, tũkoona ũndũ Yeova, Mũsũvĩi ũla mũnene wa ũla w’o ũtũathimĩte na momanyĩsyo ma w’o, ala twonaa me ma vata na ta ũmwe wa ũtiĩwa witũ wa kĩ-veva.