We Nĩwĩsĩ?
Nĩkĩ aũme mataĩ Aisilaeli maĩ itanĩ sya Mũsumbĩ Ndaviti?
ITANĨ sya Ndaviti, vaĩ na aũme mataĩ Aisilaeli ta Nzeleki Mũamimoni, Ulia Mũititi, na Ithima Mũmoavi. a (1 Mav. 11:39, 41, 46) O na ĩngĩ, syaĩ na “Akelethi, Avelethi, na Angiti.” (2 Sam. 15:18) Nĩvatonyeka Akelethi na Avelethi makethĩwa maĩ ũko na Avilisiti. (Esek. 25:16) Namo Angiti maumĩte ndũanĩ ya Avilisiti yeetawa Ngathi.—Yos. 13:2, 3; 1 Sam. 6:17, 18.
Nĩkĩ Ndaviti wongelete aũme mate Aisilaeli itanĩ syake? Nĩweesĩ nesa kana nĩmalũmanĩtye nake, na mbee mũno, nĩmalũmanĩtye na Yeova. Kwa ngelekanyʼo, ĩvuku yĩtawa The New Interpreter’s Dictionary of the Bible yaĩtye ũũ ĩũlũ wa Akelethi na Avelethi: “Nĩmaendeeie kũlũmanyʼa na Ndaviti ĩvindanĩ yĩla maũndũ maĩ momũ mũno ũsumbĩnĩ wake.” Meekie ũu ata? Yĩla “andũ onthe ma Isilaeli” matiie Mũsumbĩ Ndaviti na mambĩĩa kũatĩĩa ‘mũndũ mwathe weetawa Sieva,’ Akelethi na Avelethi maendeeie kũlũmanyʼa na Ndaviti na nĩmamũtetheeisye kũmina ũlei ũla waetetwe nĩ Sieva. (2 Sam. 20:1, 2, 7) O na ve ĩvinda yĩngĩ mwana wa Mũsumbĩ Ndaviti weetawa Atoniya watatie kwĩtwʼĩkĩthya mũsumbĩ. Ĩndĩ Akelethi na Avelethi nĩmalũmanilye na Ndaviti na matetheesya kũtwʼĩkĩthya Solomoni mũsumbĩ, nĩkwĩthĩwa nĩwe wanyuvĩtwe nĩ Yeova asumbĩke ĩtina wa Ndaviti.—1 Asu. 1:24-27, 38, 39.
Mũndũ ũngĩ waendeeie kũlũmanyʼa vyũ na Ndaviti aĩ Itai Mũngiti. Itai na aũme make ma kaũ 600 nĩmamũtetheeisye Mũsumbĩ Ndaviti yĩla mwanae, Avisalomu, watatie kũleana na ũsumbĩ wake na avĩndũa ngoo sya andũ ma Isilaeli maeke kũmũatĩĩa. Mbeenĩ, Ndaviti amwĩie Itai kana nũndũ ndaĩ Mũisilaeli, ndaĩ na vata wa kũmũkitĩa. Ĩndĩ Itai amwĩie ũũ: “O tondũ Yeova wĩ thayũ, na o tondũ [mwĩaĩi] wakwa mũsumbĩ wĩ thayũ, vate ndĩi o vala mwĩaĩi wakwa mũsumbĩ ũkethĩwa, ethĩwa nĩ kĩkwʼũnĩ kana thayũnĩ, o vo nĩvo mũthũkũmi waku ũkethĩwa.”—2 Sam. 15:6, 18-21.
Itai nĩwalũmanĩtye na Ndaviti, nũndũ nĩwe mũsumbĩ ũla wanyuvĩtwe nĩ Yeova
O na kau Akelethi, Avelethi, na Angiti mayaĩ Aisilaeli, nĩmeesĩ nesa kana Yeova nĩwe Ngai wa wʼo na no we wamũnyuvĩte Ndaviti. Wĩona Ndaviti ta watanaa mũno wĩana ata kwĩthĩwa na aũme malũmanĩtye nake ta asu?
a O tondũ ĩandĩko ya Kũtũngĩlĩlwa Kwa Mĩao 23:3-6 yĩwetete, Mĩao ya Mose nĩyavatĩte Aamimoni na Amoavi kũlika ũmbanonĩ wa Aisilaeli. O na ũu wĩ o vo, veonekana mwĩao ũsu wamavatĩte kũtwʼĩka Aisilaeli, ĩndĩ ndwamavatĩte kũlikana na andũ ma Ngai kana kwĩkalanyʼa namo. Sisya Insight on the Scriptures, Ĩvuku ya 1, ĩth. 95.
