VE EĨTU-A-ASA aingĩ mate atwae mathamĩĩe nthĩ ila syĩ na vata mũnene wa atavany’a nĩ kana makatetheesye. Amwe katĩ wa asu matavanĩtye myaka mingĩ mũno me nthĩ ingĩ. Nĩ kyaũ kyamanengie vinya wa kũthamĩĩa nthĩ ĩngĩ? Nĩ maũndũ meva memanyĩĩtye myakanĩ ĩsu matavanĩtye me nthĩ ingĩ? Na makwatĩte moathimo meva? Nĩtũnaneenie na eĩtu-a-asa amwe matavanĩtye myaka mingĩ. Ethĩwa wĩ mwĩĩtu-a-asa ũte mũtwae na nĩwĩthĩawa na mea ma kũtanĩa ũtavany’a waku mũnango, tũi na nzika kana ndeto syoo niũkũtethya. Ĩndĩ o na athũkũmi onthe ma Ngai no matethw’e nĩ ngewa yoo.

Ethĩwa ndwĩ mũtwae, we nĩwonaa ta ũvota kũkũnĩa ũvainia nthĩ ĩte ya kwenyu? Anita, ũla yu wĩ na myaka 75, aĩ na nzika mbingĩ mũno ĩũlũ wa ũtonyi wake. Anita eanĩie England na ambĩĩe ũvainia e na myaka 18. Easya atĩĩ: “Naĩ na wendi mwingĩ wa kũmanyĩsya andũ ĩũlũ wa Yeova ĩndĩ vai mũthenya naasũanĩa nĩ nthĩ ya mũingo ngĩtavany’a. Ndyaaĩmanyĩsya kĩthyomo kĩeni na noonaa ndesa ũkwatya o na ngamanyĩw’a. Kwoou ĩla nakwatie valũa wa kũthi Sukulu ya Ngileati natelemile mũno. Naseng’ie mũno neethĩa kaĩ mũndũ ũte va ũĩ takwa no athokw’e sukulu ta ĩsu! Ĩndĩ nasyokie nasya, ‘Ethĩwa Yeova nũkwona o ndonya, nĩngũtata.’ Kuma ĩvinda yĩu kũvika ũmũnthĩ nĩ myaka mbee wa 50, na nĩthĩĩtwe nĩ misonalĩ nthĩ ya Japan.” Anita ongelete ndeto ii: “Mavinda angĩ nĩkelemasya methoi nĩ mũyo ĩla ngwĩa eĩtu ma mũika atĩĩ: ‘Kolelya mũvuko waku kĩtuo na ũyũka tũendany’e kyalonĩ kĩĩ kya mwanya vyũ.’ Nũtanu wakwa kwona aingĩ makwatĩtye kyalo kĩĩ nakwatisye.”

Eĩtu-a-asa aingĩ mathamĩĩe nthĩ ingĩ nĩmakĩaa kwĩka ũu mwambĩĩonĩ. Mesie kumya ũkũmbaũ va wa kũthama?

Maureen e na myaka 64 na easya: “Ĩla neanaa nĩnendaa mũno nĩkale nesa na nditetheesya angĩ.” E wa myaka 20 athamĩĩe kĩsionĩ kya Quebec, Canada, nũndũ kyaĩ na mavainia anini mũno. Aĩtye atĩĩ: “Nĩkalangĩte nĩnathokiw’e Sukulu ya Ngileati, ĩndĩ nakĩaa mũno kwĩsa kũtũmwa kũndũ ndesĩ nde na anyanyawa. Na nũndũ Tata aĩ mũwau, kĩndũ kĩngĩ kyamakasya nĩ kũtia Mami e weka amũsũvĩe. Naminie matukũ maingĩ ngĩmwĩkaĩla Yeova nĩtĩkĩtye methoi nĩ kana andetheesye maũndũnĩ asu. Ĩla nesie kũtavya asyai makwa kĩla kyanthĩnasya, mambĩkĩie vinya nĩtĩkĩle kũthi sukulu ĩsu. Ũndũ ũngĩ nĩ kana kĩkundi kitũ nĩkyeeyumisye mũno kĩtetheesye  asyai makwa. Kwona ũndũ Yeova watũtethisye nĩkwatumie nĩthĩwa na mũĩkĩĩo mũlũmangu kana ndakalea kũnzũvĩa nathi. Kyu nĩkyatumie nĩtw’a kũthi.” Mwakanĩ wa 1979 nĩw’o Maureen watũmiwe West Africa, na akũtavanisye e misonalĩ myaka mbee wa 30. Ũmũnthĩ nĩ vainia wa mwanya na ethĩawa Canada aisũvĩa inyia-ake. Alilikana myaka ĩla waĩ mũingo easya: “Vai ĩvinda Yeova waalea kũnenga kĩla nĩ na vata nakyo ĩvindanĩ yĩla yaĩlĩte.”

Nake Wendy kuma Australia e na myaka 65 na oosie ũvainia e na myaka 14. Easya: “Naĩ wia mwingĩ mũno na nĩnaemawa nĩ kũneena na andũ ndesĩ. Ĩndĩ ũvainia nĩwandetheeisye namanya kũneena na andũ ma mĩthemba yonthe, na kwoou wia wakwa waendie ũolekete. Mũthya nesie kwĩthĩa nde na wia o na ũmwe. Kwosa ũvainia kwamanyĩisye kũmwĩkwatya Yeova na kwatumie nambĩĩa kwenda kũthi kũtavany’a mũingo. O na ĩngĩ ve mwĩĩtu-a-asa ũmwe ũte mũtwae wangũlilye kana no nende nĩendany’e nake Japan tũkatavany’e kw’o kwa ĩvinda ya myei ĩtatũ. Mwĩĩtu-a-asa ũsu navu tenange aĩ Japan e misonalĩ kwa ĩvinda ya myaka mbee wa 30. Kũthi nake nĩkwongelile wendi wakwa wa kũthamĩĩa nthĩ ĩngĩ.” Na kwoou mwakanĩ wa 1986 Wendy nĩwathamĩĩe kĩthamanĩ kĩtawa Vanuatu, kĩla kĩ maili ta 1,100 (kĩlomita 1,770) kuma Australia, kwelekela wumĩlonĩ wa sua.

O na ũmũnthĩ Wendy e Vanuatu na ethĩawa ovisinĩ wa ũalyũli. Aĩtye ũũ: “Nĩnĩtanaa mũno vyũ kwona tũkundi na ikundi iyambĩĩw’a kũũ ndũanĩ. Nĩ ndaĩa nene mũno kwakwa kũtetheesya vala nĩtetheetye wĩanĩ wa Yeova ithamanĩ ii.”

Mwĩĩtu-a-asa ũngĩ nĩ Kumiko, ũla yu wĩ na myaka 65. Ĩvinda yĩmwe ĩla waĩ vainia wa kĩla ĩvinda Japan, vainia ũla waĩ nake nĩwamũkũlilye mathamĩĩe Nepal. Kumiko easya: “Atindĩaa kũmbĩa nĩtũthi, ĩndĩ kĩla ĩvinda nĩnaleaa. Thĩna wakwa waĩ kũkĩa kwĩmanyĩsya kĩthyomo kyeũ na kũthamĩĩa kũndũ ndaamanyĩa. O na ndyeesĩ ndonya kumya mbesa va sya kũthamĩĩa nthĩ ĩngĩ. Ndanamba kũmanya nĩĩka ata, nĩnakonganie na ngalĩ ndwaĩte kamota na nakoma sivitalĩ. Nĩ vau neekũlasya, ‘Yu ngamanya nĩkwatwa nĩ ũndũ ũngĩ wĩva? Ko ndakwatwa nĩ thĩna mũnene wa mwĩĩ na ndiemwa nĩ kwĩsa kũthi nthĩ ĩngĩ ngatavany’e kw’o! Yo tyo nĩmũthũkũme Yeova nĩ nthĩ ĩngĩ o na ethĩwa no kwa mwaka ũmwe?’ Namũvoyie Yeova na kĩthing’ĩĩsyo andetheesye kwĩka ũla waĩle.” Ĩla Kumiko wavutĩiwe nĩwaendie kũtembea Nepal, na ĩtina esa kũthamĩĩa kw’o e na vainia ũla weethĩawa nake.

Kumiko aminĩte myaka ta ĩkũmi e Nepal, na amĩsũanĩa easya: “Mathĩna ala noonaa ta manene maanĩkie na mambathũkĩa ta kĩla kĩw’ũ kya Ũkanga  Mũtune. Nĩndũngaa mũvea nũndũ nĩneetĩkĩlile kũthamĩĩa vandũ ve na vata mũnene. Kaingĩ ĩla navika mũsyĩ mũna nĩ na ũvoo mũseo, vokaa atũi ta atano kana thanthatũ kwĩthukĩĩsya. O na wonaa twana twĩ na ndaĩa tũyũka kũmbĩtya tulakiti. Andũ kĩsionĩ kĩĩ nĩmethukĩĩasya na kĩu kĩtumaa nĩw’a mũyo mwingĩ mũno.”

Eĩtu-a-asa asu tũnaneenie namo maĩ na ũkũmbaũ ĩndĩ nĩmakomanie na mathĩna. Moomĩanĩisye namo ata?

Mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Diane kuma Canada easya: “Mĩthenya ya mbee neew’aa thĩna mwingĩ mũno nũndũ wa kũtaanĩsya na andũ ma mũsyĩ.” Yu tũĩ e na myaka 62, na ekalile nthĩ ya Ivory Coast (ũmũnthĩ yĩtawa Côte d’Ivoire) myaka 20 e misonalĩ. Diane awetete atĩĩ: “Namwĩsũvie Yeova andetheesye nende andũ ma kũla natũmĩtwe. Ũmwe wa alimũ ma kĩlasi kĩla naĩ kya Ngileati nĩ Mwana-a-asa Jack Redford, na atwĩie kana twavika kũla tũtũmĩtwe nĩtũtonya kũthĩnĩka kana o tũkavatelema nũndũ wa maũndũ ala tũkwĩthĩana namo, na mũno mũno ĩla tweethĩa andũ me na ũkya mwingĩ mũno. Ĩndĩ atwĩie: ‘Ndũkasisye ũkya. Sisya ala ũũneena namo, sisya mothyũ moo na metho moo. Sisya wone ũndũ mekũtana meew’a ũw’o wa Mbivilia.’ Ũu now’o neekie na nĩnoonie ũathimo wa kũatĩĩa ndeto syake. Nĩnoonaa ũndũ mothyũ ma andũ makenaa nĩ ũtanu mamina kwĩw’a ũvoo mũseo wa Ũsumbĩ!” Nĩ kyaũ kĩngĩ kyatetheeisye Diane amanyĩa kũtavany’a nthĩ ya ũeninĩ? Asũngĩĩte ũũ: “Nĩnatumie ndũũ na amanyĩw’a makwa na kyu kyandetheeisye kũtanĩa mũno maendeeo ala meekie nginya matw’ĩka athũkũmi aĩkĩĩku ma Yeova. Namanyĩie ku natũmĩtwe nginya nambĩĩa kwĩw’a ta nĩ mũsyĩ. Na o tondũ Yesũ wathanie, nĩnakwatie Aklĩsto ndonya kũmeta aa inyia-akwa, ĩthe-akwa, ana-a-mwaitũ, na eĩtu-a-mwaitũ.”—Mko. 10:29, 30.

Ngelekany’o ĩngĩ nĩ ya Anne. E na myaka 46 na atavanasya nthĩ ĩmwe yĩ Asia, o na kũtw’ĩka nthĩ ĩsu wĩa witũ nĩ mũsiĩĩe. Awetete ũũ: “Mavinda ala naatavany’a nthĩ sya mũingo nĩnekalanilye na eĩtu-a-asa maeetwe kĩvathũkany’o nakwa na me nguma syĩ kĩvathũkany’o mũno na ila syakwa. Nũndũ wa kĩu mavinda amwe tũyaeleanawa na nĩtwesaa kũũmĩany’a ngoo. Vathi ũu neekaa kũtata tũtume ndũũ na ngĩelewa wumo woo nesanga. O na nĩnatatie nĩmende mbee wa ũndũ namendete na ngĩmaelewa mũnango. Nĩnĩtanaa nũndũ kĩthito kyakwa kĩyaĩ kya mana. Yu nĩnĩtumĩte ndũũ ngamu na andũ aingĩ na kyu nĩkĩnengete vinya wa kwĩanĩsya wĩa wakwa.”

 Nake Ute aumĩte Germany na e na myaka 53. Mwakanĩ wa 1993 nĩw’o watũmiwe Madagascar ta misonalĩ. Aeleetye ũũ: “Nambie kũthĩnw’a nĩ kĩthyomo kya kũũ na nzeve ya kũũ, vamwe na ndetema, amoeba, na mĩnyoo. Ĩndĩ ala angĩ nĩmandethisye mũno. Eĩtu-a-asa ma kũũ na syana syoo vamwe na amanyĩwa makwa ma Mbivilia nĩmamanyĩisye kĩthyomo kyoo mateũnoa. Nake mwĩĩtu-a-asa ũla natũmĩtwe nake nĩwanzũvĩaa nesa ĩla nawaa. Ĩndĩ ũtethyo ũla mũnene naũkwatie kuma kwa Yeova. Kĩla ĩvinda namũtavasya mathĩna makwa onthe. Namina kũmũvoya nĩnamweteelaa anzũngĩe, na mavinda angĩ nĩnaminaa mĩthenya, o na myei, neteele. Ĩndĩ vai thĩna Yeova waandekanĩsya naw’o.” Kũvika yu Ute aminĩte myaka 23 Madagascar.

O tondũ ala angĩ metũmĩte kũndũ mawetaa, eĩtu-a-asa ala mathamĩĩe nthĩ ingĩ nĩmawetaa kana nĩmaathimĩtwe mũno nũndũ wa kũthi kũtavany’a kũu. Makwatĩte moathimo ta meva?

Heidi e na myaka 73 na kwoo nĩ Germany, ĩndĩ kuma 1968 ethĩĩtwe e misonalĩ Ivory Coast (ũmũnthĩ yĩtawa Côte d’Ivoire). Easya: “Ũtanu wakwa mũnene nĩ kwona ũndũ syana syakwa sya kĩ-veva ‘iendaa nthĩnĩ wa ũla w’o.’ Amwe namanyĩisye Mbivilia nĩmatw’ĩkie mavainia na atumĩa ma kĩkundi. Aingĩ moo mambĩtaa Mama kana Sũsũ. Ta kwa ngelekany’o, mũtumĩa ũmwe vamwe na mũka na syana syoo [itatũ] mambosaa ta nĩ woo. Kwoou no nasye Yeova nĩwanengie mwana, mũka-a-mwana, na esũkũũa atatũ.”—3 Yoa. 4.

Karen nĩ wa Canada na e na myaka 72. Atavanisye West Africa kwa kĩlungu kya myaka mbee wa 20. Easya: “Myaka ĩla naĩ misonalĩ yamanyĩisye ũndũ ndonya kwĩyumya mũnango, kwenda angĩ mũno, na kũmomĩĩsya vyũ. O na kũtethya wĩa na andũ ma kuma nthĩ syĩ kĩvathũkany’o nĩkũndetheesye mũno naamangye kĩlĩko kyakwa. Nĩnamanyie kana ũndũ ũmwe no wĩkwe na nzĩa syĩ kĩvathũkany’o. Na nĩ ũathimo kwakwa kwĩthĩwa nĩtumĩte ndũũ na ana-a-asa na eĩtu-a-asa kuma nthĩ syĩ kĩvathũkany’o. O na kau yu twĩ ũthũkũminĩ wĩ kĩvathũkany’o na maũndũ maitũ nĩmavĩndũkie, ndũũ yakwa namo ndyaathela.”

Margaret asyaĩtwe England, e na myaka 79, na aĩ misonalĩ nthĩ ya Laos. Awetete atĩĩ: “Kũtavany’a nthĩ ĩngĩ kwanengie mwanya wa kwĩyonea ũndũ Yeova ũkusasya andũ kuma mbaĩnĩ syonthe na mĩvĩa yonthe akamalikya ũseũvyonĩ wake. Ũndũ ũsu walũlũmĩilye mũĩkĩĩo wakwa mũno. O na kĩu kĩtumaa nĩthĩwa na mũĩkĩĩo mũlũmu vyũ kana Yeova nĩwe ũtongoesye ũseũvyo ũũ wake na kana ieleelo syake iilea kwĩsa kwĩanĩa.”

Vai nzika o na imwe kana eĩtu-a-asa mate atwae ala mathamĩĩe nthĩ ingĩ nĩ kana matavany’e kw’o nĩmatetheetye vanene vyũ wĩanĩ wa kũtavany’a. Nĩtwaĩlĩte kũmakatha vyũ na ngoo yonthe. (Asi. 11:40) Na kĩndũ kya kũtanĩthya nĩ kana eĩtu-a-asa angĩ aingangĩ nĩmaendeee kũatĩĩa ngelekany’o yoo. (Sav. 68:11) We o naku no ũvĩndũe maũndũ maku ũkeka ta eĩtu-a-asa asu me kĩthito mawetwa kĩlungunĩ kĩĩ? Weeka ũu ũkakwata mwanya wa ‘kũsama ũsisye kana Yeova nĩ mũseo.’—Sav. 34:8.