Mo Mawathani Ala Mawetete Ĩũlũ wa Masia Nĩmaĩkĩĩthĩtye Kana Yesũ Nĩwe Masia?
Ũndũ Mbivilia yaasya
Ĩĩ. Yĩla Yesũ waĩ ĩũlũ wa nthĩ, nĩweanĩĩisye mawathani maingĩ ala mawetete ĩũlũ wa “mwĩtĩkĩwʼa mauta, ũla mũnene [kana Masia ũla Mũtongoi],” ũla waĩ ethĩwe “mũtangĩĩi wa nthĩ.” (Ndanieli 9:25; 1 Yoana 4:14) O na ĩtina wa Yesũ kũkwʼa, no waendeeie kwĩanĩsya mawathani ala mawetete ĩũlũ wa Masia.—Savuli 110:1; Meko ma Atũmwa 2:34-36.
Yo ĩsyĩtwa “Masia” yonanasya kyaũ?
Ve ndeto ilĩ itũmĩĩtwe Mbivilianĩ ineeneete ĩũlũ wa Masia, na syonthe syonanasya “Mwĩtĩkĩwʼa Mauta.” Ndeto isu nĩ, Ma·shiʹach (Masia) ĩla nĩ ndeto ya Kĩevelania na ĩngĩ ya Kĩkiliki, Khri·stos (Klĩsto). Kwoou no twasye kana ĩsyĩtwa “Yesũ Klĩsto” yonanasya “Yesũ ũla Mwĩtĩkĩwʼa Mauta,” kana “Yesũ ũla Masia.”
Ĩvinda ya tene, mavinda maingĩ yĩla mũndũ ũkũnyuvwa eanĩsye ũndũ mũna wa mwanya akothaa kwĩtĩkĩwʼa mauta meekĩĩtwe sũvanĩ mũtwenĩ wake. (Alivai 8:12; 1 Samueli 16:13) Yesũ anyuviwe nĩ Ngai atwʼĩke Masia na kĩanda kĩu wanengiwe kyaĩ kĩnene mũno. (Meko ma Atũmwa 2:36) Ĩndĩ vandũ va Ngai kũmwĩtĩkĩsya mauta mekĩĩtwe sũvanĩ, amwĩtĩkĩĩsye mauta na veva mũtheu.—Mathayo 3:16.
Yo ve andũ aingĩ maĩ matonya kwĩanĩsya mawathani ala mawetete ĩũlũ wa Masia?
Aiee. O tondũ maũvano ma syaa sya mũndũ methĩawa o ma mũndũ ũsu e weka, Mbivilia yonanĩtye kana mawathani ala mawetete ĩũlũ wa Masia maaĩle kwĩanĩwʼa no Masia ũmwe, kana Klĩsto. O na ũu wĩ o vo, Mbivilia nĩyathanie kana “athani ma ũvũngũ makaumĩla na makeeka syama nene na maũndũ ma ũsengyʼo nĩ kenda masye andũ, na vatonyeka, o na ala anyuve.”—Mathayo 24:24.
Yo Masia aĩ aumĩle ĩvinda yũkĩte?
Aiee. Mbivilia yathanĩte kana Masia akeethĩwa nzyawa ya Mũsumbĩ Ndaviti wa Isilaeli. (Savuli 89:3, 4) O na ũu wĩ o vo, mavuku ala maeleetye ĩũlũ wa nzyawa sya Aisilaeli sya myaka ĩla Ndaviti waĩ thayũ kũvika ũmũnthĩ nĩmaaie. Nĩvatonyeka mavuku asu makethĩwa maanangiwe ĩvinda yĩla Alomi maanangie Yelusaleme mwakanĩ wa 70 ĩtina wa Klĩsto. a Kuma ĩvinda yĩu, vaiĩ Mũyuti o na ũmwe wĩthĩĩtwe atonya kũĩkĩĩthya vyũ kana we nĩ wa nyũmba ya Ndaviti. Kĩvathũkanyʼo na ũu, mavuku asu maĩ kwʼo ĩvinda yĩla Yesũ waĩ vaa ĩũlũ wa nthĩ, na ũu watumie amaitha make matalea o na vanini yĩla Yesũ wameie kana we nĩ nzyawa ya Ndaviti.—Mathayo 22:41-46.
Mbivilia yĩ na mawathani meana ata mawetete ĩũlũ wa Masia?
Nĩ ũndũ wĩ vinya kũweta ũtalo wʼonthe vyũ wa mawathani onthe mawetete ĩũlũ wa Masia. Kwa ngelekanyʼo, mũsoa ũmwe no ũwete wathani wĩ ũtheinĩ ĩũlũ wa Masia ĩndĩ ũyĩthĩa mũndũ no aemwe nĩ kũmanya nĩ mawathani meana mawetetwe mũsoanĩ ũsu. Wathani ũmwe katĩ wa mawathani asu nĩ ũla wĩ nthĩnĩ wa Isaia 53:2-7. Mĩsoa ĩsu ĩeleetye maũndũ me kĩvathũkanyʼo ĩũlũ wa Masia. Andũ amwe masoma mĩsoa ĩsu no masye kana ĩneeneete wathani ũmwe, ĩndĩ angĩ masoma no masye kana kĩla kaũndũ nthĩnĩ wa mĩsoa ĩsu kaneeneete wathani wĩ kĩvathũkanyʼo na kala kangĩ.
Mawathani amwe mawetete ĩũlũ wa Masia ala Yesũ weanĩisye
Wathani |
Vala ũandĩkĩtwe |
Ũndũ weanĩiwʼe |
|---|---|---|
Ũsyao wa Avalaamu |
Mwambĩlĩlyo 22:17, 18 |
|
Nzyawa ya Isaka mwana wa Avalaamu |
Mwambĩlĩlyo 17:19 |
|
Aĩ asyawe mbaĩnĩ ya Isilaeli yeetawa Yuta |
Mwambĩlĩlyo 49:10 |
|
Aĩ aume nyũmbanĩ ya kĩũsumbĩ ya Mũsumbĩ Ndaviti |
Isaia 9:7 |
|
Aĩ asyawe nĩ mwĩĩtu ũteesĩ mũndũũme |
Isaia 7:14 |
|
Aĩ asyaĩwe Mbetheleemu |
Mika 5:2 |
|
Aĩ etwe Imanueli b |
Isaia 7:14 |
|
Aĩ asyawe nĩ asyai maĩ ngya |
Isaia 53:2 |
|
Syana nini syaĩ syũawe ĩtina wa kũsyawa kwake |
Yelemia 31:15 |
|
Aĩ etwe kuma Misili |
Osea 11:1 |
|
Aĩ etwe Mũnasaleti c |
Isaia 11:1 |
|
Ve mũtũmwa waĩ oke mbee wake |
Malaki 3:1 |
|
Aĩ etĩkĩwʼe mauta atwʼĩke Masia mwakanĩ wa 29 ĩtina wa Klĩsto d |
Ndanieli 9:25 |
|
Ngai aĩ awete kana Yesũ nĩ Mwana wake |
Savuli 2:7 |
|
Aĩ ethĩwa na kĩthito kingĩ kwondũ wa nyũmba ya Ngai |
Savuli 69:9 |
|
Aĩ ethĩwe mũtavanyʼa wa ũvoo mũseo |
Isaia 61:1 |
|
Ũtavanyʼa wake kĩsionĩ kya Kalilii waĩ ũtume andũ ma kĩsio kĩu mavikĩwa nĩ kyeni kĩnene |
Isaia 9:1, 2 |
|
Aĩ eke syama nene ta Mose |
Kũtũngĩlĩlwa Kwa Mĩao 18:15 |
|
Aĩ aneene maũndũ kuma kwa Ngai ta Mose |
Kũtũngĩlĩlwa Kwa Mĩao 18:18, 19 |
|
Aĩ avosye andũ aingĩ ala awau |
Isaia 53:4 |
|
Ndaĩ eyĩetee nguma we mwene |
Isaia 42:2 |
|
Aĩ ewʼĩe andũ ala meũthĩna tei |
Isaia 42:3 |
|
Aĩ onanyʼe ũsili wa katĩ wa Ngai |
Isaia 42:1, 4 |
|
Aĩ ethĩwe Mũtai |
Isaia 9:6, 7 |
|
Aĩ amanyĩthye andũ ĩsyĩtwa ya Yeova |
Savuli 22:22 |
|
Aĩ amanyĩsye andũ atũmĩĩte ngelekanyʼo |
Savuli 78:2 |
|
Aĩ ethĩwe Mũtongoi |
Ndanieli 9:25 |
|
Aingĩ mayaĩ mamũĩkĩĩe |
Isaia 53:1 |
|
Aĩ ethĩwe ĩvia ya ũlulutĩkya |
Isaia 8:14, 15 |
|
Aĩ alewe nĩ andũ |
Savuli 118:22, 23 |
|
Aĩ amenwe vate kĩtumi |
Savuli 69:4 |
|
Aĩ alike ndũanĩ ya Yelusaleme ta mũsumbĩ ĩndĩ akuĩtwe nĩ ĩngʼoi |
Nzekalia 9:9 |
|
Aĩ ataĩwe nĩ syana |
Savuli 8:2 |
|
Aĩ oke ĩsyĩtwanĩ ya Yeova |
Savuli 118:26 |
|
Aĩ avunyanĩwe nĩ mũnyanyae wa vakuvĩ |
Savuli 41:9 |
|
Aĩ avunyanĩwe na ilungu 30 sya vetha e |
Nzekalia 11:12, 13 |
|
Aĩ atiwe nĩ anyanyae make |
Nzekalia 13:7 |
|
Ngũsĩ sya ũvũngũ syaĩ syũmye ũkũsĩ ĩũlũ wake |
Savuli 35:11 |
|
Aĩ avindye yĩla ũkũsilĩlwa |
Isaia 53:7 |
|
Andũ maĩ mamũtwʼĩlange mata |
Isaia 50:6 |
|
Aĩ akũnwe mũtwe |
Mika 5:1 |
|
Aĩ akũnwe ivoko |
Isaia 50:6 |
|
Ndaaĩtetea yĩla wakũnawa |
Isaia 50:6 |
|
Atongoi ma silikalĩ nĩmatũmĩie ũseleke na mamũsilĩla ũvũngũ |
Savuli 2:2 |
|
Aĩ aathĩĩwe moko na maaũ mũtĩnĩ |
Savuli 22:16 |
|
Andũ maĩ makũne kula kwondũ wa ngũa syake |
Savuli 22:18 |
|
Atalanilwʼe vamwe na eki ma naĩ |
Isaia 53:12 |
|
Aĩ aumangwe na aivũthĩĩwʼa |
Savuli 22:7, 8 |
|
Aĩ athĩnwʼe kwondũ wa eki ma naĩ |
Isaia 53:5, 6 |
|
Ngai aĩ oneke ta ũmũtiĩte |
Savuli 22:1 |
|
Aĩ anengwe nyongo na siki anywʼe |
Savuli 69:21 |
|
Akilyĩ kũkwʼa aĩ ewʼe waũni |
Savuli 22:15 |
|
Aĩ anengane veva wake mokonĩ ma Ngai |
Savuli 31:5 |
|
Aĩ akwʼe |
Isaia 53:12 |
|
Aĩ ethĩwe nthembo ya wovosyo kwondũ wa naĩ |
Isaia 53:12 |
|
Mavĩndĩ make mayaĩ matũlwe |
Savuli 34:20 |
|
Aĩ atonywe |
Nzekalia 12:10 |
|
Aĩ athikwe vamwe na athwii |
Isaia 53:9 |
|
Aĩ athayũũkwʼe |
Savuli 16:10 |
|
Kĩanda kya ũla wamũvunyanĩie kyaĩ kĩnengwe mũndũ ũngĩ |
Savuli 109:8 |
|
Aĩ ekale kwʼokonĩ kwa aũme kwa Ngai |
Savuli 110:1 |
a Cyclopedia ya McClintock na Strong yaĩtye atĩĩ: “Vai nzika kana mavuku ala maandĩkĩtwe maũndũ makonetye mbaĩ sya Ayuti na mĩsyĩ yoo nĩmaanangiwe ĩvinda yĩla Yelusaleme yaanangiwe ĩndĩ mayaanangwa mbee wa ĩvinda yĩu.”
b Ĩsyĩtwa ya Kĩevelania Imanueli, yonanasya “Ngai e Vamwe Naitũ,” na nĩyonanĩtye nesa kĩanda kya Yesũ e Masia. Kũka kwake ĩũlũ wa nthĩ na maũndũ ala weekie nĩmaĩkĩĩthisye kana Ngai e vamwe na athaithi make.—Luka 2:27-32; 7:12-16.
c Veonekana ndeto “Mũnasaleti” yumĩtwʼe ndetonĩ ya Kĩevelania yĩtawa neʹtser ĩla yonanasya “nthongooo.”
d Nĩ kana ũkwate ũvoo mwingĩ ĩũlũ wa ũndũ Mbivilia ĩeleetye kana Masia aĩ avike mwaka wa 29 ĩtina wa Klĩsto, sisya kĩlungu kĩ na kyongo “Ũndũ Wathani wa Ndanieli Wathanĩte Kũvika kwa Masia.”
e Wathani ũũ ũandĩkĩtwe ĩvukunĩ ya Nzekalia, ĩndĩ mũandĩki wa Mbivilia wĩtawa Mathayo aĩtye kana ndeto isu “syaneeniwe nĩ mwathani Yelemia.” (Mathayo 27:9) Veonekana ve ĩvinda ĩvuku ya Yelemia yavangĩtwe ya mbee nthĩnĩ wa kĩlungu kya Maandĩko kĩla kyeetawa “Mavuku ma Athani.” (Luka 24:44) Nĩvatonyeka Mathayo akethĩwa aisye “Yelemia” onanyʼe kĩlungu kĩla kyaĩ na mavuku asu onthe, vamwe na ĩvuku ya Nzekalia.
No Wendeewʼe Nĩ Ii
AMKENI!
Mũndũ Mũka Mũyuti Aielesya Kĩla Kyatumie Enda Kũĩkĩĩthya Maũndũ Ala Waĩkĩĩaa
Nĩ maũndũ meva maĩkĩĩthisye Racquel Hall kana Yesũ nĩwe Masia ũla wendaa kũmanya ĩũlũ wake?
MOMANYĨSYO MA MBIVILIA
Ambĩĩa Kwĩmanyĩsya Mbivilia Naitũ
Ambĩĩa kwĩmanyĩsya Mbivilia na mwalimũ waku vate ndĩvi.