Ita, kaaduan kadagiti napasnek a relihioso a tattao mabalindan a paneknekan no dagiti patpatienda ket naibatay iti Biblia wenno saan. Ngem saan a kasta idi rugrugi ti 1500’s. Apay? Gapu ta kaaduan a tattao ket awanan iti Biblia iti bukodda a lengguahe. Isu a manmano a miembro ti simbaan ti makaikompara iti isursuro ti Simbaan iti talaga nga ibagbaga ti Biblia. Ken bassit wenno awan pay ketdi maitulong dagiti papadi. Kuna ti libro a History of the Christian Church a ti Iglesia Katolika iti Switzerland ket ulbod. Imbagana: “Dagiti papadi ket ignorante, immoral, ken inaanito ti sursuroda.”

 Iti dayta a tiempo, ni Huldrych Zwingli rinugianna ti agbirok kadagiti kinapudno iti Biblia. Ania ti nabirokanna? Kasano nga insurona iti dadduma dagiti naammuanna? Ken ania ti masursurotayo iti panagbiag ken patpatienna?

 Idi nasurok la bassit a 20 ti tawen ni Zwingli, nakapagdesisionen nga agbalin a Katoliko a padi. Kas kadagiti dadduma pay nga agad-adal iti kinapadi iti daydi a tiempo, masapul nga adalen ni Zwingli ti pilosopia, dagiti tradision ti simbaan, ken ti sursurat dagiti “Amma ti Simbaan”—imbes a ti Biblia a mismo.

 Kasano a nangrugi a madiskobre ni Zwingli dagiti kinapudno iti Biblia? Bayat ti kaaddana iti unibersidad idiay Basel, Switzerland, inatenderanna dagiti lektiur ni Thomas Wyttenbach, a mangkonkondenar iti indulhensia a a sistema ti simbaan. Sigun iti maysa a biographer, ni Zwingli “naammuanna ken [Wyttenbach] a natay ni Kristo para kadagiti basoltayo.” (1 Pedro 3:18) Idi naawatan ni Zwingli a ti subbot nga impaay ni Jesus ti kakaisuna a pamay-an tapno mapakawan dagiti basoltayo, tinallikudanna ti sursuro a kaya a pakawanen dagiti lider ti simbaan dagiti basol babaen ti panagbayad iti kuarta. (Aramid 8:20) Ngem intultuloy latta ni Zwingli ti panagadalna ket nagbalin a Katoliko a pastor idi agtawen iti 22.

 Idi nasurok a 20 ti tawenna, nagsursuro ni Zwingli iti Griego tapno maawatanna ti orihinal a lengguahe a nausar iti pannakaisurat ti maaw-awagan a Baro a Tulag. Inadalna met ti sursurat ni Erasmus ket naammuanna a kas iti isursuro met laeng ti Biblia, ni Jesus ti kakaisuna a Mangibabaet iti Dios ken kadagiti tattao. (1 Timoteo 2:5) Kas resultana, pinagduaduaanen ni Zwingli ti pannursuro ti Katoliko maipapan iti papel dagiti santo no makisarita dagiti tattao iti Dios.

 Ad-adda pay a binirok ni Zwingli ti kinapudno idi nasurok a 30 ti tawenna. Ngem kabayatan dayta, nagserbi met kas army chaplain iti agsasaruno a gubat iti Europe gapu kadagiti mayat a mangsakup iti Italy. Iti gubat iti Marignano idi 1515, nasaksianna ti panangpatay dagiti Katoliko iti rinibu a padada a Katoliko. Sumagmamano a tawen kalpasanna, kinopia ken inkabesa pay ketdi ni Zwingli ti kaaduan a linaon ti Griego a Kasuratan. Idi 1519, aggigianen iti Zurich, a sentro ti politika iti Switzerland. Sadiay a nabigbigna idi agangay a masapul nga isardeng nga isuro ti Simbaan ti aniaman a sursuro a saan a naibatay iti Kasuratan. Ngem kasano a matulonganna ti dadduma tapno patienda met dayta?

 Patien ni Zwingli a tallikudan dagiti tattao dagiti ulbod a sursuro no mangngegda ti kinapudno iti Biblia. Isu nga idi nagbalin a padi iti prominente a Grossmünster a simbaan idiay Zurich, rinugianna ti panangisurona babaen ti panangibagana iti dakkel a panagbalbaliw nga aramidenna: Saannan nga ibasa ti Latin a lectionary b a maulit-ulit nga isersermon dagiti papadi iti ginasuten a tawtawen. Imbes ketdi, isurona a mismo ti Biblia, kapitulo por kapitulo, manipud rugi agingga a malpas. Imbes nga usarenna dagiti pannursuro dagiti Amma ti Simbaan a mangilawlawag iti Kasuratan, inlawlawagna ketdi dayta babaen met laeng kadagiti teksto. Inusarna dagiti nalaklaka a maawatan a teksto tapno ilawlawagna dagiti narigat a maawatan a teksto.—2 Timoteo 3:16.

 Tinulongan ni Zwingli dagiti tattao tapno makitada a nakapatpateg ti Biblia iti inaldaw a panagbiagda. Insurona dagiti moral nga estandarte manipud iti Biblia, ken insurona a saan nga umiso ti agdayaw iti ina ni Jesus a ni Maria, panagkararag kadagiti santo, panaglako iti indulhensia, ken ti kinaimmoral dagiti papadi. Ania ti reaksion dagiti tattao? Kalpasan ti umuna a sermonna, kuna ti dadduma: “Awan pay a pulos ti nangnangngegmi a kasta.” Ken insurat ti maysa a historian maipapan kadagiti Katoliko nga agdengdengngeg ken Zwingli: “Nakimisa manen dagidiay dati a nadismaya gapu kadagiti ulbod a pannursuro ken kinaimmoral dagiti papadi.”

 Idi 1522, pinadas dagiti papadi nga impluensiaan dagiti politiko iti Zurich tapno pasardengenda dagiti tattao a kumonkontra kadagiti doktrina ti simbaan. Kas resultana, naakusaran ni Zwingli a kumonkontra iti simbaan. Gapu ta dina kayat a tallikudan dagiti patpatienna, nagikkat kas Katoliko a padi.

 Saanen a padi ni Zwingli, ngem aktibo latta a mangaskasaba ken inkagumaanna a kombinsiren ti dadduma kadagiti patpatienna. Nagbalin a popular gapu iti panangaskasabana isu a dimmakkel ti impluensiana kadagiti politiko iti Zurich. Gapu iti dayta nga impluensiana iti politika, pinadasna nga ipatungpal dagiti panagbalbaliw iti relihion iti Zurich. Kas pagarigan, idi 1523, kinombinsirna dagiti mangipatpatungpal iti linteg iti Zurich nga iparitda ti aniaman nga isursuro ti relihion a saan a naibatay iti Kasuratan. Idi 1524, naallukoyna ida a pagbalinen nga illegal ti idolatria. Dagiti mahistrado sibil, iti tulong dagiti papastor ken pammalubos dagiti tattao, dinadaelda ti adu nga altar, idolo, imahen, ken reliko. “Malaksid iti panangraut dagiti Viking kadagiti balay a pagdaydayawan, dita laeng manen a napadasan dagiti relihion iti Daya ti kasta nga inggagara a panangdadael,” kuna ti libro a Zwingli—God’s Armed Prophet. Idi 1525, inimpluensiaanna met dagiti autoridad a pagbalinen nga ospital dagiti pasdek a kukua ti simbaan ken mapalubosan dagiti monghe ken madre nga agasawa. Insingasingna met a dagiti Misa ket masuktan kadagiti simple a selebrasion a naibatay iti Biblia. (1 Corinto 11:23-25) Imbaga dagiti historian a gapu kadagiti inaramid ni Zwingli, nagkaykaysa dagiti lider ti relihion ken politiko, ken dayta ti nangrugian ti Repormasion ken ti pannakabukel ti baro a relihion a Protestante.

 Ti kapatgan a naaramidan ni Zwingli ket ti pannakaipatarus ti Biblia. Bayat ti 1520’s, indauluanna ti maysa a grupo dagiti eskolar nga agipatpatarus maibatay iti orihinal a Hebreo ken Griego, agraman ti Greek Septuagint ken Latin Vulgate. Simple laeng ti pamay-anda. Basaenda ti tunggal bersikulo manipud iti orihinal a lengguahe, kasta met kadagiti nalatak a patarus ti Biblia. Kalpasanna, pagsasaritaanda ti kaipapanan ti bersikulo sa isuratda ti konklusionda. Gapu iti panagreggetda a mangilawlawag ken mangipatarus iti Sao ti Dios, naaramid ti maysa a tomo nga edision ti Zurich Bible idi 1531.

 Napasnek ni Zwingli, ngem agresibo ken saanna a rinespeto ti patpatien ti dadduma. Kas pagarigan, idi 1525, nakiraman iti pannakabista dagiti Anabaptist, a saan nga immanamong iti patpatienna a masapul a mabuniagan dagiti maladaga. Idi impataw ti korte ti sentensia nga ipapatay iti asinoman a saan nga umawat iti panagbuniag ti maladaga, saanna a kinontra dayta a naulpit a sentensia. Dinuroganna met dagiti lider ti politika nga usarenda ti puersa militar tapno pilitenda dagiti tattao a mangawat kadagiti baro a patpatien. Ngem ti dadduma a rehion iti Switzerland a napeklan a Katoliko, kinontrada dagiti panagbalbaliw a kayatna nga ipatungpal. Nagresulta dayta iti gerra sibil. Kimmadua ni Zwingli kadagiti soldado ti Zurich iti paggugubatan, ket sadiay a napapatay idi agtawen iti 47.

 Uray no ni Huldrych Zwingli ket saan a kas kalatak kadagiti Protestante a Repormador a da Martin Luther ken John Calvin, talaga nga adda dagiti inaramidna a nangbalbaliw iti historia. No ikompara ken Luther, mas naan-anay ti isisina ni Zwingli iti Romano Katoliko a relihion. Ken gapu kadagiti inaramid ni Zwingli, nalaklaka para kadagiti tattao nga awaten dagiti pannursuro ni Calvin. Gapu iti dayta, isu ket naawagan iti Third Man of the Reformation.

 Adda dagiti positibo ken negatibo a naibati ni Zwingli. Tapno maisaknapna dagiti isursurona, nakiraman iti politika ken gubat. Gapu iti dayta, saanna a nasurot ti ulidan ni Jesu-Kristo a saan a nakiraman iti politika ken insurona kadagiti adalanna nga ayatenda dagiti kabusorda, saan ket a patayenda ida.—Mateo 5:43, 44; Juan 6:14, 15.

 Ngem pagaammo ni Zwingli kas nagaget nga estudiante ti Biblia a determinado a mangiranud kadagiti nasursurona. Adu a kinapudno iti Biblia ti nabirokanna ken tinulonganna met ti dadduma a mangammo kadagita.