KITKITAEN ni Debora dagiti soldado nga adda iti aglawlawna a naguurnong iti tuktok ti Bantay Tabor. Natukay ti riknana a makakita kadakuada. Iti panaglawag iti dayta nga agsapa, inut-utobna ti tured ken pammati ti liderda a ni Barak. Nupay 10,000 laeng ti bilangda, masubok ti pammati ken turedda iti dayta nga aldaw. Nupay basbassit ti bilangda ken kurang ti armasda, masapul a sanguenda ti nauyong a kabusor. Ngem apay nga addada ditoy? Gapu dayta iti pammaregta ti maysa a babai.

Iladawam ni Debora, a maipalpalais ti kawesna bayat a tantannawaganda ken Barak ti naglawa a buya. Ti Bantay Tabor ket kaarngi ti dakkel a nakapakleb a siliasi a patad ti tuktokna. Iti patad a tuktok ti bantay, matannawagan ti intero a buya ti Tanap ti Esdraelon nga adda iti baba, agarup 400 a metro (1,300 a pie), nga agpaabagatan a laud. Ti Karayan Kison ket makita nga agsikkosikko iti naruot a tanap, nga agturong iti Dakkel a Baybay a dumalan iti abay ti Bantay Carmelo. Mabalin a namaga ti karayan iti dayta nga agsapa ngem adda sumilsilap iti dayta a nalawa a tanap. Umas-asideg dagiti soldado ni Sisera, nga addaan iti makapadanag a gilap dagiti nasilap a landok. Nagtaud daytoy iti ipagpampannakkel a soldado ni Sisera, nga agarup 900 a karuahe, a dagiti pilidda ket addaan kadagiti agdawdawadaw a natitirad a landok. Kayat ni Sisera a geppasen dagiti awanan armas nga Israelita a kasla aggapas iti sebada!

Ammo ni Debora nga agur-urayen da Barak ken dagiti soldadona iti ibaga wenno iseniasna. Maymaysana kadi a babai sadiay? Ania ti panagriknana iti nadagsen a responsabilidad a naipabaklay kenkuana iti dayta a kasasaad? Pinampanunotna kadi no apay nga adda sadiay? Sigurado a saan! Imbaga kenkuana ti Diosna, a ni Jehova, nga isu ti mangirugi iti dayta a gubat. Impakaammona met a maysa a babai ti usarenna a mamagpatingga iti dayta. (Uk-ukom 4:9) Ania ti masursurotayo iti pammati da Debora ken dagitoy natured a soldado?

Iti damo a pannakadakamat ni Debora iti Biblia, isu ket natukoy a maysa a “mammadto a babai.” Dayta nga awag pagbalinenna ni Debora a naidaddaduma iti salaysay ti Biblia nupay saan laeng nga is-isu ti kasta. * Adda pay sabali a responsabilidad ni Debora. Nabatad met a rinisutna dagiti riri babaen ti panangibagana iti sungbat ni Jehova kadagiti timmaud a problema.​—Uk-ukom 4:4, 5.

Nagnaed ni Debora iti kabambantayan a rehion ti Efraim, iti nagbaetan ti ili ti Bethel ken Rama. Sadiay, agtugaw iti sirok ti kayo a palma ket pagserbianna dagiti tattao sigun iti bilin ni Jehova. Talaga a narigat ti annongen ni Debora, ngem saan a nagamak kadagita. Kasapulan unay ti serbisiona. Kinapudnona, isu ket maysa kadagiti nangputar idi agangay iti maysa a kanta babaen ti panangiwanwan ti Dios. Karaman iti dayta ti komento maipapan kadagiti di matalek a kailianna: “Nangpilida iti baro a didios. Iti daydin nga adda gubat kadagiti ruangan.” (Uk-ukom 5:8) Gapu ta dagiti Israelita pinanawanda ni Jehova ken nagserbida iti sabali a didios, binaybay-an ida ni Jehova ket inyawatna ida kadagiti kabusorda. Inturayan ida ni Ari Jabin a Canaanita babaen ti nabileg a heneralna a ni Sisera.

Sisera! Naganna pay laeng, agkintayeg ken mabutengen dagiti Israelita. Naulpit ken naranggas ti relihion  ken kultura dagiti Canaanita, ta agidatonda iti ubbing ken palubosanda ti prostitusion iti templo. Ania ngata ti kasasaad ti daga a domdominaran ti maysa a Canaanita a heneral agraman dagiti soldadona? Sigun iti kanta ni Debora, narigat ti agdaliasat iti daga ken awanen ti agnanaed kadagiti purok. (Uk-ukom 5:6, 7) Mailadawantayo dagiti tattao a kumkumleb kadagiti kabakiran ken turturod gapu iti butengda, maamakda nga agtalon wenno agnaed kadagiti purok nga awanan iti pader ken maaliawda a lumasat kadagiti kalsada amangan no adda mangdangran kadakuada, mangala iti annakda, ken mangrames kadagiti babbai. *

Nagari ti buteng iti uneg ti 20 a tawen, agingga a nakita ni Jehova a nakasaganan nga agbalbaliw ti nasukir nga ilina wenno, kas kunaen ti kanta da Debora ken Barak nga, “Agingga a siak, ni Debora, timmakderak, agingga a timmakderak a kas maysa nga ina iti Israel.” Ditay ammo no ni Debora nga asawa ni Lappidot ket talaga a nagbalin nga ina, ngem nairanta a piguratibo ti pannakausar daytoy a termino. Kayariganna a ni Jehova dinutokanna ni Debora a mangipaay iti proteksion iti nasion, a kas iti maysa nga ina. Imbagana ken Debora a paayabanna ti maingel a lalaki a nabileg ti pammatina a ni Ukom Barak ket bilinenna a makigubat ken Sisera.​—Uk-ukom 4:3, 6, 7; 5:7.

“Mapanka . . . iti Bantay Tabor,” imbilin ni Jehova babaen ken Debora. Masapul a mangala ken mangummong ni Barak iti 10,000 a lallaki manipud iti dua a tribu ti Israel. Impakaammo ni Debora ti kari ti Dios nga abakenda ti nabileg a ni Sisera ken ti 900 a karuahena! Sigurado a nabigla ni Barak iti dayta a kari. Ti Israel ket awanan iti umdas a soldado ken gistay awananda iti armas a pakigubat. Ngem immanamong ni Barak a mapan makigubat, la ketdi no sumurot met ni Debora idiay Bantay Tabor.​—Uk-ukom 4:6-8; 5:6-8.

Ibagbaga ti dadduma nga awan pammati ni Barak gapu iti kiddawna a sumurot ni Debora. Ngem saan nga agpayso dayta ta saan a dimmawat iti Dios iti kanayonan nga armas. Imbes ketdi, kas lalaki nga addaan iti nabileg a pammati, nabigbig ni Barak a napateg ti kaadda sadiay ti pannakabagi ni Jehova a mangpabileg kenkuana ken kadagiti soldadona. (Hebreo 11:32, 33) Immanamong ni Jehova ket pinatganna ti kiddaw ni Barak a sumurot ni Debora. Nupay kasta, ni Jehova inwanwanna met ni Debora a mangipadto a saan a lalaki ti mapadayawan iti panagpatingga ti gubat. (Uk-ukom 4:9) Inkeddeng ti Dios a maysa a babai ti mangpapatay iti nadangkes a ni Sisera!

Napno daytoy a lubong ita iti kinaawan hustisia, kinaranggas, ken pannakaabuso dagiti babbai. Manmano dagidiay maipapaayan iti dignidad a kas iti kayat ti Dios nga awatenda koma. Nupay kasta, agpadpada a napateg iti Dios dagiti babbai ken lallaki. (Roma 2:11;  Galacia 3:28) Ipalagip kadatayo ti ulidan ni Debora nga ipaayan met ni Jehova dagiti babbai iti pribilehio ken pammaneknek iti panagtalek ken anamongna kadakuada. Napateg ngarud a ditay tultuladen ti panangidumduma a gagangayen ita.

Inurnong ni Barak dagiti soldadona. Inummongna ti 10,000 a lallaki a situtured a lumaban iti nakaam-amak a soldado ni Sisera. Bayat nga indauluan ni Barak dagiti soldadona a sumang-at iti Bantay Tabor, maragragsakan ta adda mangpatpatured kadakuada. Mabasatayo: “Nakipagsang-at kenkuana ni Debora.” (Uk-ukom 4:10) Panunotem no kasano a napabileg dagidiay a soldado ta nakipagsang-at ti maysa a natured a babai iti Bantay Tabor, ken sidadaan a mangirisgo iti biagna gapu iti pammatina ken Jehova a Dios!

Dagus a nagtignay ni Sisera idi naammuanna a nangummong ti Israel kadagiti soldado a makigubat kenkuana. Sumagmamano nga ari a Canaanita ti nakikappon ken Ari Jabin, a nalabit isu ti kabilgan kadakuada. Kalpasanna, ti dakkel a bilang ti karuahe ni Sisera kas man la pinagyugayogna ti daga gapu iti napigsa nga ungor dagiti karuahena bayat nga agplasplastarda iti tanap. Masigurado dagiti Canaanita a laklakaenda laeng nga abaken dagiti awan gawgawayna a soldado ti Israel.​—Uk-ukom 4:12, 13; 5:19.

Ania itan ti aramiden da Barak ken Debora bayat nga umas-asideg dagiti kabusor? No agtalinaedda iti bakras ti Bantay Tabor, mabalin a bentahada dayta kadagiti dumarup a soldado dagiti Canaanita, ta kasapulan dagiti karuahe ti patad a lugar tapno nasaysayaat ti pannakilabanda. Ngem masapul a makilaban ni Barak sigun iti bilin ni Jehova. Gapuna, naguray iti imbaga ni Debora. Ita, dimtengen ti tiempo. Kinuna ni Debora: “Tumakderka, ta daytoy ti aldaw a sigurado a panangyawatto ni Jehova ken Sisera ita imam. Saan aya a ni Jehova ti rimmuar iti sangom?” Kalpasanna, mabasatayo: “Bimmaba ni Barak manipud Bantay Tabor nga addaan sangapulo a ribu a lallaki iti likudanna.”​—Uk-ukom 4:14. *

Simmalog dagiti soldado ti Israel iti bantay sada napan iti nawayang a tanap ket nakisinnabatda kadagiti nakaam-amak a karuahe a pakigubat. Kimmuyog ngata ni Jehova kadakuada, kas iti inkari ni Debora? Mabasatayo ti sungbat: “Ti daga nagyugayog, ti met langlangit nagtedted.” Bigla a nagtudo ket nakibur dagiti napangas a soldado ni Sisera! Dagus a nagbalin a nalutlot ti daga gapu iti layus. Isu nga imbes a makatulong koma kadakuada dagiti karuahe nga addaan nadadagsen a landok, dagita ketdi ti nangisagmak kadakuada. Nailumlomda iti kapitakan ket didan makaabante.​—Uk-ukom 4:14, 15; 5:4.

Ni Barak ken dagiti soldadona saanda a nagdanagan ti napigsa a tudo ta ammoda ti naggapuan dayta. Gapuna, dinarupda dagiti soldado a Canaanita. Inusar ni Jehova dagiti Israelita a nangpapatay iti amin a soldado ni Sisera. Naglippias ti Karayan Kison ket naglayus, nga inyanudna dagiti bangkay a nagturong iti Dakkel a Baybay.​—Uk-ukom 4:16; 5:21.

Ita, saanen nga ibabaon ni Jehova dagiti adipenna iti paggugubatan. Ngem kidkiddawenna a makigubat ti ilina iti naespirituan. (Mateo 26:52; 2 Corinto 10:4) No ikagumaantayo ti agtulnog iti Dios ita, addatayo iti dasigna iti dayta a gubat. Kasapulantayo ti tured ta mabalin a maipasango iti nakaro nga ibubusor dagidiay dumasig iti Dios ita. Ngem saan a nagbaliw ni Jehova. Sidadaan latta a tumulong kadagidiay addaan iti pammati ken agtalek kenkuana a kas kada Debora, Barak, ken dagiti natured a soldado iti nagkauna nga Israel.

Nakalibas ti maysa kadagiti Canaanita a kabusor, ti kadadaksan kadakuada amin! Ni Sisera a kangrunaan a mangirurrurumen iti ili ti Dios ket nagtartaray a naglibas iti paggugubatan. Imbatina dagiti soldadona a matay iti kapitakan, intarayanna dagiti soldado nga Israelita ket napan iti saan a nalutlot a lugar, sa nagturong iti ammona a kaasitgan a makatulong kenkuana. Napaspas a tinarayna ti nalawa a tanap ta mabuteng di la ket ta makamakam dagiti Israelita a soldado. Isu ket nagturong kadagiti tolda ni Heber, maysa a Keneo a simmina iti kailianna nga agallaalla iti abagatan ken adda nagtulaganda ken Ari Jabin.​—Uk-ukom 4:11, 17.

 Simmangpet ni Sisera a nakabambannog iti kampo ni Heber, ngem saanna a nadanon ni Heber. Ni Jael nga asawa ni Heber ti adda sadiay. Impapan ni Sisera a respetuen ni Jael ti pannakitulag ni lakayna ken Ari Jabin. Mabalin a saanna a pinanunot a ti panagtigtignay ken panagpampanunot ti maysa a babai ket naiduma iti lakayna. Nabatad a saan nga am-ammo ni Sisera ni Jael! Nalawag a nakita ni Jael ti nagdakes a panangirurumen dagiti Canaanita iti daga ken nalabit nakitana met nga adda pagpilianna: tulonganna daytoy a dakes a lalaki wenno suportaranna ni Jehova ket papatayenna daytoy a kabusor ti ilina. Ngem ania ngata ti aramidenna? Kasano a ti maysa a babai maabakna ti maysa a nabileg ken nalaing a mannakigubat?

Masapul nga agpanunot a dagus ni Jael. Pinaginanana ni Sisera. Binilin ni Sisera a saan nga ibagbaga ni Jael nga adda sadiay no adda mangbirok kenkuana. Idi nakaiddan, inabbongan ni Jael, ken idi dumawat iti danum, inikkan ni Jael iti nananam a gatas. Idi kuan, nargaan ti turog ni Sisera. Ket nangala ni Jael iti dua nga alikamen a masansan nga us-usaren dagiti babbai nga agnanaed iti tolda​—pasok ti tolda ken pagipalok. Nagin-inayad nga immasideg iti ulo ni Sisera ket naipasango iti nakaam-amak nga akemna kas pannakabagi ni Jehova a mangpapatay. Uray ti apagbiit a panagduadua wenno panagkedkedna, mabalin nga agbanag dayta iti pagdaksan. Pampanunotenna kadi ti ili ti Dios ken no kasano ti panangparigat daytoy a lalaki kadakuada iti adu a tawen? Wenno pampanunotenna ti pannakidasigna ken Jehova? Awan ti ibaga ti Biblia. Ti laeng ammotayo ket naibanagna ti panggepna. Natay ni Sisera!​—Uk-ukom 4:18-21; 5:24-27.

Idi agangay, simmangpet ni Barak a mangsapsapul iti kalabanna. Idi impakita ni Jael ti bangkay nga adda naipalok a pasok ti tolda iti pispisna, naamiris ni Barak a pimmudno ti padto ni Debora. Maysa a babai ti nangpapatay iti nabileg a mannakigubat a ni Sisera! Dagiti kritiko ken managduadua ita inawaganda ni Jael kadagiti manglais a nagan, ngem ammo da Barak ken Debora ti agpayso a napasamak. Iti kantada, inwanwan ida ti Dios a mangawag ken Jael kas ti “kabebendituan kadagiti babbai” gapu iti kinaturedna. (Uk-ukom 4:22; 5:24) Panunotem ti kinaparabur ni Debora. Saanna nga inapalan dayta a pammadayaw a naited ken Jael. Imbes ketdi, napatpateg kenkuana ti pannakatungpal ti sao ni Jehova.

Idi natayen ni Sisera, awan metten ti bileg ni Ari Jabin. Nagpatingga met laengen ti panangirurumen dagiti Canaanita. Adda talna iti 40 a tawen. (Uk-ukom 4:24; 5:31) Pudno a nabendisionan da Debora, Barak, ken Jael gapu iti pammatida ken Jehova a Dios! No tuladentayo ti pammati ni Debora, a situtured a dumasigtayo ken Jehova ken paregtaentayo met ti sabsabali nga agbalin a natured, bendisionannatayo ni Jehova iti adu a panagballigi ken manayon a talna.