1, 2. Aniada a parikut ti sangsanguen dagiti nagabrod a nagsublin iti pamiliada? (Kitaen ti ladawan iti rugi ti artikulo.)

“IDI nagabrodak, nagsayaat ti trabahok ken dakkel ti sueldok,” malagip ni Eduardo. * “Ngem idi inrugik ti nakipagadal iti Biblia kadagiti Saksi ni Jehova, naammuak nga adda napatpateg a responsabilidadko—ti panangaywan iti naespirituan a kasapulan ti pamiliak, saan laeng a ti pisikal a kasapulanda. Isu a nagawidak.”—Efe. 6:4.

² Ammo ni Eduardo a maragsakan ni Jehova iti panagsublina iti pamiliana. Ngem kas ken Marilyn, a nadakamat iti napalabas nga artikulo, masapul a pasublienna ti sigud a nasinged a relasionna iti asawa ken annakna. Masapul met nga ikagumaanna ti agsapul iti trabaho tapno adda pangbiagna iti pamiliana iti laksid ti narigat nga ekonomia. Pangalaanna ngata ti pangbiagna kadakuada? Ania a tulong ti manamnamana kadagiti kakabsat iti kongregasion?

3. Ania ti epektona kadagiti annak ti kaawan ti maysa a nagannakda?

³ “Nabigbigko a nabaybay-ak dagiti annakko iti kanito a kasapulanda unay ti panangiwanwan ken pammategko,” inadmitir ni Eduardo. “Awanak iti sibayda a mangibasa kadagiti estoria iti Biblia, mangikararag, mangubba, ken makiay-ayam kadakuada.” (Deut.  6:7) Malagip ti inauna nga anakna a ni Anna: “Mariknak a kasla saanak a maipatpateg no awan ni Tatang iti sibaymi. Idi nagsublin iti dennami, am-ammomi laeng ti rupa ken timekna. Ngem awan ti gagarko nga umarakup kenkuana idi inarakupnak.”

4. Apay a marigatan ti maysa nga ama nga agbalin a nasayaat nga ulo ti pamilia no awan iti uneg ti pagtaengan?

⁴ No nabaybayag nga awan ti ama iti pagtaengan, narigrigatna met a maitungpal ti annongenna kas ulo ti pamilia. Inlawlawag ni Ruby nga asawa ni Eduardo: “Siak ti Ina ken siak pay ti Ama, isu a nairuamak a siak ti agdesision para iti pamilia. Idi nagawid ni Eduardo, masapul a sursuruek ti pudpudno a kaipapanan ti Nakristianuan a panagpasakup. Uray ita, adda dagiti gundaway a masapul a palagipak ti bagik nga addan iti sibaymi ni lakayko.” (Efe. 5:22, 23) Innayon ni Eduardo: “No adda idi aramiden dagiti ubbing, ni nanangda ti pagpakadaanda. Kas nagannak, nabigbigmi a masapul a makita dagiti ubbing nga agdanggaykami nga agassawa a mangaramid kadagiti desision, ket masapul met a sursuruek ti mangidaulo kas Kristiano nga ama.”

5. Ania ti inkagumaan nga aramiden ti maysa nga ama tapno matarimaan ti relasionna iti pamiliana idi nagsubli iti pagtaenganda? Ania ti resultana?

⁵ Determinado ni Eduardo a mangaramid iti amin a kabaelanna a mangatur iti relasionna iti pamiliana ken mangpatibker iti espiritualidadda. “Kalatko nga itukit ti kinapudno kadagiti annakko babaen ti sao ken aramid—saan laeng a ti panangibagak nga ay-ayatek ni Jehova no di pay ket ti panangipakitak iti dayta.” (1 Juan 3:18) Binendisionan kadi ni Jehova ti panagregget ni Eduardo? “Nagdakkel ti epektona idi nakitami ti panagregget ni Tatang nga agbalin a nasayaat nga ama ken suminged manen kadakami,” insungbat ni Anna. “Naragsakankami unay idi nakitami nga ikagkagumaanna ti gumun-od iti pribilehio iti kongregasion. Kayat ti lubong nga iyadayonakami ken Jehova. Ngem makitkitami a naipamaysa dagiti nagannakmi iti kinapudno, isu nga ikagkagumaanmi met nga aramiden dayta. Inkari ni Tatang a dinakamto pulos panawanen, ket pinaneknekanna dayta. No koma pimmanaw manen, awanak siguro ita iti organisasion ni Jehova.”

6. Ania ti naadal ti dadduma a nagannak kabayatan ti gubat?

⁶ Ipakita ti sumagmamano a kapadasan nga idi tiempo ti gubat iti Balkans, naragsak dagiti annak dagiti Saksi ni Jehova uray narigat ti kasasaad. Apay? Gapu ta dagiti nagannak a saan a makapan agtrabaho makaduada dagiti annakda nga agadal, agay-ayam, ken makapagsasaritada. Ania ti maadaltayo? Saan laeng a kuarta wenno regalo ti kasapulan dagiti ubbing no di ket nangnangruna a kasapulanda ti kaadda dagiti nagannakda iti sibayda. Wen, kas kunaen ti Sao ti Dios, magunggonaan dagiti ubbing no ipaayan ida dagiti nagannakda iti atension ken panangsanay.—Prov. 22:6.

7, 8. (a) Ania ti mabalin a di maakseptar ti dadduma a nagannak no agsublida iti pamiliada? (b) Kasano a mapasubli dagiti nagannak ti panagtalek dagiti annakda?

⁷ Mabalin nga adda bambanag a di maakseptar ti dadduma a nagannak iti panagsublida iti pamiliada. Nalabit ipakita ti tigtignay dagiti annakda a kasla awan bibiangda iti panagawid ti nagannakda wenno napukawen ti talekda kenkuana. Mabalin a maikuna ti nagannak, “Dika kadi agyaman iti adu a panagsakripisiok para kenka?” Ngem iti kinapudnona, nasakit ti nakem dagiti annak gapu ta pinanawan ida ti nagannakda. Kasano a marisut dayta ti nagannak?

⁸ Kiddawem ken Jehova a tulongannaka a mangtarus iti rikrikna ti pamiliam. Kalpasanna, iti pannakisaritam kadakuada maipapan iti parikutyo, bigbigem nga adda nagkurangam. Makatulong no naimpusuan nga agpadispensarka. Bayat a makitkita ti asawam ken dagiti annakmo nga ikagkagumaam a pasayaaten ti bambanag, madlawdanto a napasnekka iti tarigagaymo. No naanuska ken saanka a sumuksuko, mabalin nga in-inut  nga ayaten ken respetuendaka manen ti pamiliam.

9. Apay a ditay koma maringgoran unay iti pananggun-od iti material a bambanag para iti pamiliatayo?

⁹ Imbilin ni apostol Pablo a no saanen a makabirok dagiti natataenganen a Kristiano para iti kasapulanda, rumbeng a dagiti annak ken appokoda ti mangipaay iti “maiparbeng a pangsubad kadagiti nagannakda ken kadagiti apongda.” Ngem imparegta ni Pablo iti amin a Kristiano a kontentoda koman iti inaldaw a kasapulanda—taraon, kawes, ken pagtaengan. Saantay koma a pakaringgoran unay ti pananggun-od iti nanamnam-ay a biag wenno panagurnong para iti masakbayan. (Basaen ti 1 Timoteo 5:4, 8; 6:6-10.) Tapno maipaay ti maysa a Kristiano ti kasapulan ti pamiliana, dina kasapulan ti agpabaknang iti daytoy a lubong a dandanin aglabas. (1 Juan 2:15-17) Ditay koma itulok nga agpeggad ti ‘panangpetpet a sititibker [ti pamiliatayo] iti pudpudno a biag’ iti nalinteg a baro a lubong ti Dios gapu iti “makaallilaw a pannakabalin ti kinabaknang” wenno kadagiti “pakaringgoran iti biag”!—Mar. 4:19; Luc. 21:34-36; 1 Tim. 6:19.

10. Apay a nainsiriban ti saan a panagutang?

¹⁰ Ammo ni Jehova a kasapulantayo ti kuarta. Ngem dinatay masalakniban ken masustiner ti kuarta a kas iti maaramidan ti sirib manipud ken Jehova. (Ecl. 7:12; Luc. 12:15) Kaaduanna a tagtagibassiten dagiti agabrod ti epekto ti ipapanda iti ballasiw taaw, ken saan a sigurado a makabirokda sadiay iti adu a kuarta. Kinapudnona, napeggad ti mabalin nga ibunga dayta. Adu a nagabrod ti nagsubli a dakdakkel ti utangda. Isu nga imbes a nawaywayada koman a makapagserbi iti Dios, masapulen a pagserbianda dagiti tattao a nakautanganda iti kuarta. (Basaen ti Proverbio 22:7.) Kanayon a nainsiriban ti saan a panagutang.

11. Kasano a makatulong kadagiti pamilia ti panagbadyet?

¹¹ Ammo ni Eduardo a tapno agballigi iti desisionna nga agtalinaed iti sibay ti pamiliana, masapul a naannad ti panaggastona iti kuarta. Imbadyetda nga agassawa ti kuartada ket dagiti laengen talaga a kasapulanda ti gatangenda. Siempre, nain-inutda itan. Ngem nakikooperar ti amin a kameng ti pamilia ket saandan a naggasto para iti di nasken a bambanag. * “Kas pagarigan,” kuna ni Eduardo, “saanen a pribado nga eskuelaan ti nangipanak kadagiti annakko no di ket bimmirokak iti nasayaat a publiko nga eskuelaan a pagadalanda.” Inkararagda a sangapamiliaan a makabirok koma ni Eduardo iti trabaho a di makasinga iti naespirituan a rutinada. Kasano a sinungbatan ni Jehova dagiti kararagda?

12, 13. Ania ti inaramid ti maysa nga ama tapno masuportaranna ti pamiliana? Kasano a binendisionan ni Jehova ti determinasionna a mamagtalinaed a simple iti panagbiagda?

¹² “Narigatankami iti umuna a dua a tawen,” malagip ni Eduardo. “Maib-ibus idin ti urnongko, agkurang ti bassit a sueldok para kadagiti kasapulanmi, ken napalalo ti bannogko iti trabahok. Ngem matabunuanmi ti amin a gimong ken sangsangkamaysakami a mapan mangasaba.” Determinado ni Eduardo a saan a mangawat iti aniaman a trabaho a mangyadayo kenkuana iti pamiliana iti sumagmamano a bulan wenno tawtawen. Kinunana: “Sinursurok ketdi ti nadumaduma a trabaho tapno kanayon nga adda latta mastrekak a trabaho.”

¹³ Gapu ta saan a kabaelan ni Eduardo a gulpien a bayadan dagiti utangna, kasapulan nga agbayad iti dakkel nga interes ti binulodna a kuarta. Ngem imbilangna a nasaysayaat laengen nga agbayad iti kasta a gatad basta kanayon nga adda iti sibay ti pamiliana, kas kalikaguman ni Jehova kadagiti nagannak. “Apagkasangapulo laeng ti sueldok ita no idilig iti mabirbirokak idi addaak pay idiay abrod,” kuna ni Eduardo, “ngem adda latta met kanenmi. ‘Saan nga ababa ti ima ni Jehova.’ Kinapudnona, inkeddengmi a sangapamiliaan ti agpayunir. Nakaskasdaaw ta di nagbayag kalpasanna,  simmayaat ti ekonomia ket nalaklakan a maipaayko dagiti kasapulan ti pamiliak.”—Isa. 59:1.

14, 15. Ania ti mabalin nga aramiden dagiti pamilia no kayat dagiti kabagianda nga iyun-unada ti panagbirok iti kuarta imbes a ti panagdaydayawda ken Jehova? Ania ti mabalin a resulta ti nasayaat nga ulidanda?

¹⁴ Iti adu a lugar, marikna dagiti tattao nga obligadoda a mangted iti kuarta ken regalo iti kakabagian ken gagayyemda. “Paset dayta ti kulturami, ket maragsakankami a mangted,” inlawlawag ni Eduardo, ngem innayonna: “Adda limitasion ti maitulongmi. Sitataktika nga inlawlawagko kadagiti kakabagiak nga itedko ti aniaman a maipaayko, ngem diak kayat a liwayan ti mismo a naespirituan a kasapulan ti pamiliak ken ti panagdaydayawmi ken Jehova.”

¹⁵ Mabalin a di maragsakan ti dadduma no ikeddeng ti maysa ti saan nga agabrod wenno agdesision nga agawid iti pamiliana. Mabalin pay ketdi nga ibagada a di maseknan wenno managimbubukodan. (Prov. 19:6, 7) “Nupay kasta,” kuna ni Anna nga anak ni Eduardo, “idi nakita dagiti kabagianmi a saanmi a kayat nga isakripisio ti espiritualidadmi para laeng iti material a bambanag, nabigbigda idi agangay a nakapatpateg kadakami ti panagdayaw ken Jehova. Ngem no timmulokkami koma iti kayatda, amangan no saandakami a naawatan.”—Idilig ti 1 Pedro 3:1, 2.

16. (a) Kasano nga ‘al-allilawen ti maysa a tao ti bagina iti ulbod a panagrasrason’? (Sant. 1:22) (b) Aniada a desision ti bendisionan ni Jehova?

¹⁶ Idi addan iti abrod ti maysa a kabsat a babai, imbagana kadagiti panglakayen: “Dakkel ti insakripisiomi tapno laeng makaumayak ditoy. Dimsaag pay ketdi ni lakayko kas panglakayen. Isu a namnamaek a bendisionan ni Jehova ti desisionmi.” Agpayso a kanayon a bendisionan ni Jehova dagiti desision a mangipakita iti panagtalek kenkuana. Ngem kasano koma a bendisionanna ti maysa a desision a di maitunos iti pagayatanna, nangnangruna no ramanenna ti di kasapulan a panangibbet kadagiti sagrado a pribilehio?—Basaen ti Hebreo 11:6; 1 Juan 5:13-15.

17. Apay a nasken nga agpaiwanwantayo ken Jehova sakbay nga agdesisiontayo, ken kasano a maaramidtayo dayta?

¹⁷ Agpaiwanwanka ken Jehova sakbay nga agdesisionka. Ikararagmo nga ipaayannaka iti nasantuan nga espiritu, sirib, ken  panangiwanwan. (2 Tim. 1:7) Isaludsodmo iti bagim: ‘Kasano kadakkel ti situtulok nga isakripisiok tapno makapagserbiak ken Jehova? Uray kadi maidadanesak?’ No kasta, situtulokka kadi nga agtulnog kenkuana uray no kaipapananna ti saan unay a komportable a biag? (Luc. 14:33) Agpatulongka kadagiti panglakayen, ket ipangagmo ti balakadda a naibatay iti Biblia. No aramidem daytoy, ipakpakitam nga agtaltalekka iti kari ni Jehova a tulongannaka. Saandaka nga idesisionan dagiti panglakayen, no di ket tulongandaka a mangaramid iti nainsiriban a desision a mangiturong iti naragsak a biag.—2 Cor. 1:24.

18. Asino ti makinresponsabilidad a mangipaay iti kasapulan ti pamilia? Kadagiti ania a kasasaad a mabalintayo ti tumulong?

¹⁸ Impabaklay ni Jehova iti ulo ti pamilia ti inaldaw nga “awit” wenno responsabilidad a mangsuporta iti pamiliana. Komendaran ken ikararagantay koma dagidiay mangitungtungpal iti dayta a responsabilidad a saanda a pampanawan ti asawa wenno annakda, uray no kasla makaallukoy dayta wenno pilpiliten ida ti sabsabali. Maipakitatayo pay ti pudpudno a Nakristianuan nga ayat ken pannakipagriknatayo kadagiti kakabsattayo no adda dagiti di ninamnama a mapasamak kadakuada, kas iti didigra wenno medikal nga emerhensia. (Gal. 6:2, 5; 1 Ped. 3:8) Mabalin kadi a mangipaayka iti pinansial a tulong wenno tulongam ti maysa a kabsat a bumirok iti trabahona iti lugaryo? No kasta ti aramidem, mabigbigna a saannan a kasapulan a panawan ti pamiliana tapno agtrabaho iti sabali a lugar.—Prov. 3:27, 28; 1 Juan 3:17.

19, 20. Apay a masigurado dagiti Kristiano a tulongan ida ni Jehova?

¹⁹ Idagadag kadatayo ti Kasuratan: “Ti wagas ti panagbiagyo siwayawaya koma iti panagayat iti kuarta, bayat a mapnekkayo iti agdama a bambanag. Ta kinuna [ti Dios]: ‘Saankanto a pulos panawan ket saankanto a pulos baybay-an.’ Iti kasta mabalintayo ti agtalged ket sawentayo: ‘Ni Jehova ti katulongak; saanakto nga agbuteng. Ania ti maaramidan kaniak ti tao?’” (Heb. 13:5, 6) Kasanotayo a mayaplikar daytoy?

²⁰ “Masansan nga ibaga dagiti tattao a naragsak dagiti Saksi ni Jehova,” kuna ti maysa a nabayagen a panglakayen iti napanglaw a pagilian. “Mapalpaliiwda met nga uray dagiti napanglaw a Saksi ket kanayon a napintas ti panagbadbadoda ken kasla nasaysayaat ti biagda ngem iti dadduma.” Daytoy a mismo ti inkari ni Jesus kadagidiay mangyun-una iti Pagarian. (Mat. 6:28-30, 33) Wen, ti nailangitan nga Amatayo a ni Jehova ay-ayatennaka ken kayatna ti kasayaatan para kenka ken kadagiti annakmo. “Mapan nga agsublisubli dagiti mata [ni Jehova] iti intero a daga tapno ipakitana ti pigsana maigapu kadagidiay a ti pusoda naan-anay kenkuana.” (2 Cron. 16:9) Intedna kadatayo dagiti bilinna—pakairamanan dagiti mainaig iti pamilia ken material a kasapulan—agpaay a pagimbagantayo. No surotentayo dagita, ipakpakitatayo nga ay-ayaten ken agtaltalektayo kenkuana. “Daytoy ti kaipapanan ti ayat iti Dios, a tungpalentayo dagiti bilinna; ket kaskasdi a dagiti bilinna saanda a makapadagsen.”—1 Juan 5:3.

21, 22. Apay a determinadoka nga agtalek ken Jehova?

²¹ “Ammok a saankon a maisubli ti tiempo a kaawanko iti sibay ti asawa ken annakko,” kuna ni Eduardo, “ngem saanen a dagita ti pampanunotek. Adu kadagiti kakaduak idi ti babaknangen ngem saanda met a naragsak. Adda dagiti nakaro a problema iti pamiliada. Ngem nakaragragsak ti pamiliak! Ket bilibak iti dadduma a kakabsat iti daytoy a pagilian, nga uray no napanglawda, iyun-unada latta ti naespirituan a bambanag. Mapaspasarantayo amin ti kinaagpayso ti inkari ni Jesus.”—Basaen ti Mateo 6:33.

²² Pabilgem ti pakinakemmo! Agtulnogka ken Jehova ket agtalekka kenkuana. Ti koma ayatmo iti Dios, iti asawam, ken kadagiti annakmo tignayennaka a mangitungpal iti naespirituan a responsabilidadmo iti pamiliam. Iti kasta, mapaneknekam a ni ‘Jehova ti katulongam.’