Ipakdaar kadatayo ti Kasuratan: “Rummuar manipud puso dagiti nadangkes a panagrasrason, panangpapatay, pannakikamalala, pannakiabig, panagtakaw, ulbod a pammaneknek, panagtabbaaw.” (Mat. 15:19) Mabalin a liputannatayo ti piguratibo a pusotayo ket tignayennatayo a mangaramid iti banag a di maitunos iti pagayatan ti Dios. Ken nalabit ditay madmadlaw a naallilawnatayo ti pusotayo agingga a makaaramidtayo iti dakes. Ania ti makatulong kadatayo a mangilasin kadagiti panagem ti pusotayo sakbay a makaaramidtayo iti di umiso?

Inaldaw a basaen ti Biblia ken utoben ti kunaenna.

“Ti sao ti Dios nabiag ken adda bilegna ken natartarumamis ngem iti aniaman a kampilan a dua ti tademna ket sumalput uray agingga iti paglasinan ti kararua ken espiritu,” insurat ni apostol Pablo. Ti mensahe ti Dios a masarakan iti Biblia “kabaelanna a lasinen dagiti panunot ken dagiti panagem ti puso.” (Heb. 4:12) Dakkel ti maitulong ti panangusigtayo iti kuna ti Kasuratan tapno mailasintayo dagiti panagem ti pusotayo. Nagpateg ngarud nga inaldaw a basaentayo ti Sao ti Dios ken utobentayo ti kunaenna, iti kasta matuladtayo ti panagpampanunot ken panangmatmat ni Jehova!

No awatentayo ti balakad ti Kasuratan ken iyaplikartayo dagiti prinsipio ti Biblia, masanay ti konsiensiatayo—ti timek iti kaunggantayo. (Roma 9:1) Malapdannatayo a mangikalintegan iti di umiso nga  aramid. Kasta met, naglaon ti Biblia kadagiti pagarigan nga agserbi kas “pammakdaar.” (1 Cor. 10:11) No silalagiptayo kadagita, malapdantayo nga agaramid iti di umiso. Ania koma ti aramiden ti tunggal maysa kadatayo?

Ikararag iti Dios a tulongannaka a mangilasin kadagiti panagem ti pusom.

Ni Jehova ket “manangsukimat iti puso.” (1 Cron. 29:17) Isu “dakdakkel ngem kadagiti pusotayo ket ammona ti amin a bambanag.” (1 Juan 3:20) Saantay a maallilaw ti Dios. No sibubulos nga ikararagtayo dagiti pakaseknan, rikrikna, ken tarigagaytayo, tulongannatayo ni Jehova a mangilasin kadagiti panagem ti pusotayo. Mabalintayo met a kiddawen kenkuana a ‘mangparsua kadatayo iti puso a nasin-aw.’ (Sal. 51:10) Tapno mailasintayo dagiti pagannayasan ti pusotayo, saantay ngarud a tagtagibassiten ti panagkararag.

Agatension kadagiti gimong.

Ti panagimdeng kadagiti gimong tulongannatayo a mangtingiting iti makin-uneg a kinataotayo—ti pusotayo. Nupay saan a kanayon a makangngegtayo iti baro nga impormasion, makatulong ti itatabunotayo tapno ad-adda a matarusantayo dagiti prinsipio ti Biblia ken umawattayo kadagiti pammalagip a makatulong iti panangilasintayo kadagiti panagem ti puso. Makatulong met ti komento dagiti kakabsat tapno mausigtayo ti makin-uneg a kinataotayo. (Prov. 27:17) Ngem no iputputongtayo ti bagitayo imbes a tagiragsakentayo ti makilangen kadagiti kakabsat bayat ti gimong, mabalin a mangituggod dayta iti ‘panangsapultayo iti kabukbukodan nga iniimut a tarigagay.’ (Prov. 18:1) Nainsiriban ngarud nga isaludsodtayo iti bagitayo, ‘Ugalik kadi nga atendaran ti amin a gimong ken agimdeng kadagita?’—Heb. 10:24, 25.

Mabalin nga allilawennatayo ti nagulib a pusotayo iti adu a pamay-an. Usigentayo ti uppat kadagitoy: panagtarigagay iti material a bambanag, panagusar iti inumen a de-alkohol, di nasayaat a kakadua, ken paglinglingayan.

Panagtarigagay iti material a bambanag.

Natural laeng a kayattayo a penken dagiti pisikal a kasapulantayo. Ngem pinakdaarannatayo ni Jesus a saantay nga iyun-una ti material a bambanag. Imbatadna iti maysa nga ilustrasionna no ania ti napasamak iti maysa a nabaknang a lalaki a napnapno dagiti kamaligna. Awanen ti pangikabilanna kadagiti sumaruno a nawadwad nga apitna. Implano ti lalaki a rugpuen dagiti kamaligna ket mangibangon iti daddadakkel a kamalig. Kinunana: “Sadiay urnongekto ti amin a bukbukelko ken ti amin a naimbag a bambanagko; ket kunaekto iti kararuak: ‘Kararua, addaanka iti adu a naimbag a banag a naidulin maipaay iti adu a tawen; agnam-ayka, manganka, uminumka, agragragsakka.’” Ngem daytoy a nabaknang a tao nalipatanna ti maysa a napateg a kinapudno: No matay iti dayta a rabii, awan mamaay ti amin a nagbambannoganna.—Luc. 12:16-20.

Bayat a tumataengantayo, mabalin a maseknantayo unay kadagiti material a kasapulantayo inton lumakay wenno bumakettayo. Kas resultana, mabalin a rugiantayo nga ikalintegan ti panag-overtime iti trabaho iti tiempo ti gimong wenno maliwayantayon dagiti Nakristianuan a  responsabilidadtayo. Saan kadi a masapul nga agannadtayo iti kasta a pagannayasan? Wenno mabalin nga agkabannuagtayo pay ket bigbigentayo nga awanen ti nasaysayaat pay ngem iti amin-tiempo a panagserbi. Ngem itantantantayo kadi ti agpayunir ta irasontayo nga awan pay ti natalged a pagsapulantayo? Saan kadi a rumbeng nga aramidentayo itan ti amin a kabaelantayo nga agbalin a nabaknang iti Dios? Adda kadi makaammo kadatayo no sibibiagtayo pay inton bigat?

Panagusar iti inumen a de-alkohol.

“Dika makikadua kadagiti nakaro ti panagin-inumna iti arak,” kuna ti Proverbio 23:20. No magusgustuan ti maysa a tao ti inumen a de-alkohol, mabalin nga ikalinteganna ti kanayon a panaginum. Mabalin a kunaenna nga aginum tapno marelaks, saan a tapno agbartek. No kasta ti panagrasrasontayo, mabalin a tiempon a tingitingentayo ti pagannayasan ti pusotayo.

Di nasayaat a kakadua.

Siempre, ditay maliklikan a kalangen dagiti di manamati—kas kadagiti adda iti eskuelaan, trabaho, ken iti ministerio. Ngem saan a nasayaat ti makisinninged wenno napaut a pannakitimpuyog kadakuada. Ikalintegantay kadi ti kasta a pannakilangen ket ibagatayo a nasayaat met ti kababalinda? “Dikay payaw-awan,” impakdaar ti Biblia. “Dagiti dakes a pannakitimpuyog dadaelenda dagiti makagunggona nga ugali.” (1 Cor. 15:33) No kasano a ti sangkabassit a polusion makontaminaranna ti nadalus a danum, dagidiay di mangay-ayat iti Dios makontaminaranda ti espiritualidadtayo ken maguyugoydatayo a mangtulad kadagiti nailubongan a panangmatmat, panagkawkawes, panagsasao, ken ug-ugali.

Paglinglingayan.

Gapu iti moderno a teknolohia, nalakatayo a magun-odan ti nadumaduma a paglinglingayan, nga adu kadagita ti kuestionable wenno di maitutop iti maysa a Kristiano. ‘Ti tunggal kita ti kinarugit saan koma a madakamat iti nagtetengngaanyo,’ insurat ni Pablo. (Efe. 5:3) Kasanon no naallukoy ti pusotayo nga agbuya wenno agdengngeg iti banag a di nadalus? Mabalin nga irasontayo a kasapulantayo amin ti sangkabassit a panagaliwaksay wenno panaglinglingay, ket personal a banag dayta. Ngem ipapusotayo koma ti balakad ni Pablo ket ditay baybay-an a sumrek ti kinarugit iti mata wenno lapayagtayo.

No nagbalintayo a biktima ti nagulib a pusotayo ken nairuamtayon a mangikalintegan iti di umiso a tignaytayo, saan pay a naladaw tapno agbalbaliw. (Efe. 4:22-24) Usigen ti dua a moderno a pagarigan.

Kasapulan ni Miguel * a balbaliwan ti panangmatmatna maipapan iti material a bambanag. Kunana: “Agnanaed idi ti pamiliak iti pagilian a nakapatpateg ti maaddaan iti kabaruan ken kasayaatan a teknolohia ken pagnam-ayan nga ituktukon ti lubong. Isu nga impamaysak a gun-oden ti amin a kayatko. Impagarupko a maaramidak daytoy a saanak nga agbalin a materialistiko. Ngem nabigbigko idi agangay a ti panangipangpangruna iti material a bambanag ket kasla iti dalan nga awan patinggana. Inkararagko ken Jehova dagiti pampanunotek ken dagiti panagem ti pusok, ket impudnok a kayatmi ti naan-anay a makapagserbi kenkuana kas pamilia. Pinasimplemi ti biagmi ken immakarkami iti lugar nga addaan dakdakkel a panagkasapulan. Idi agangay, nakapagpayunirkamin. Nakitami a dimi kasapulan ti adu a material tapno maaddaankami iti nasayaat ken naragsak a biag.”

Ipakita met ti kapadasan ni Lee no kasano a nakatulong ti panangtingitingna iti bagina tapno maisardengna ti makilangen iti dakes a kakadua. “Gapu iti trabahok,” kuna ni Lee, “regular a kaduak dagiti suplayer manipud sabali a pagilian. Ammok nga adda nalabes a panagiinum kadagita a miting, ngem kayatko met latta ti mapan. Namin-adu a gistay mabartekak, ngem makonkonsiensiaak kalpasanna. Kasapulan a tingitingek ti linaon ti pusok. Gapu iti balakad ti Sao ti Dios ken dagiti singasing ti papanglakayen, naamirisko a tartarigagayak gayamen a kalangen dagiti saan a mangay-ayat ken Jehova. Iti agdama, as-asikasuek ti negosiok babaen iti telepono aginggat’ mabalin imbes a direkta a katransaksionko dagiti suplayer.”

Masapul nga usigentayo ti bagitayo ken lasinentayo dagiti panagem ti pusotayo. Tapno maaramidtay dayta, masapul nga agpatulongtayo ken Jehova babaen iti kararag, ta “ammona dagiti palimed ti puso.” (Sal. 44:21) Impaay met ti Dios ti Saona, nga agserbi a pagsarmingantayo. (Sant. 1:22-25) Napateg met dagiti pammalagip ken balakad kadagiti naibatay-Biblia a publikasiontayo ken kadagiti gimongtayo! Makatulong dagitoy a mangsaluad iti pusotayo tapno maitultuloytayo ti magna iti daldalan ti kinalinteg.