Nasantuan nga Espiritu​—Nausar iti Panamarsua!

“Babaen iti sao ni Jehova naaramid ti mismo a langlangit, ket babaen iti espiritu ti ngiwatna naaramid ti isuamin a buyotda.”​—SAL. 33:6.

1, 2. (a) Kasano a rimmang-ay ti pannakaammo ti tao maipapan iti uniberso ken ti daga iti panaglabas ti tiempo? (b) Ania a saludsod ti agkasapulan iti sungbat?

 IDI impablaak ni Albert Einstein ti special theory of relativity idi 1905, impagarupna ken ti dadduma pay a sientista a ti uniberso ket buklen laeng ti maysa a galaksi​—ti Milky Way a galaksitayo. Anian a kamali ti impagarupda a kinadakkel ti uniberso! Mapattapatta ita a ti uniberso ket addaan iti nasurok a 100 a bilion a galaksi, a dadduma kadagitoy ti naglaon iti binilion a bituen. Umad-adu dagiti galaksi a mataktakuatan gapu kadagiti kabaruan ken napigpigsa a teleskopio a maus-usar ditoy daga wenno iti law-ang.

² No kasano a limitado ti pannakaammo dagiti sientista maipapan iti uniberso idi 1905, limitado met ti pannakaammoda maipapan iti daga. Pudno, ad-adu ti ammo dagiti tattao a nagbiag iti napalabas a siglo ngem kadagiti kapuonanda. Nupay kasta, nalawlawag itan ti pannakaawattayo ngem idi no maipapan iti kinapintas ken kinarikut ti biag ken ti pamay-an ti daga a mangsustiner iti biag. Ken awan duadua nga ad-adunto pay ti masursurotayo maipapan iti daga ken uniberso iti masanguanan. Ngem nasayaat nga isaludsodtayo, Kasano a napaadda amin dagitoy? Maammuantayo ti sungbat dayta a saludsod gapu ta impalgak dayta ti Namarsua babaen ti Nasantuan a Kasuratan.

Ti Milagro ti Panamarsua

3, 4. Kasano a pinarsua ti Dios ti uniberso, ken kasano nga Isu ket ipadayag dagiti aramidna?

³ Nailawlawag iti panglukat a sasao ti Biblia no kasano a napaadda ti uniberso: “Idi punganay, ti Dios pinarsuana ti langlangit ken ti daga.” (Gen. 1:1) Gapu ta awan pay idi ti aniaman a banag, inusar ni Jehova ti nasantuan nga espirituna​—ti nabileg nga aktibo a puersana​—a mangparsua iti langit, daga, ken amin a dadduma pay a banag nga adda iti uniberso. Ti maysa a tao a nasigo nga agtrabaho usarenna ti ima ken alikamenna a mangaramid kadagiti bambanag, ngem ti Dios usarenna ti nasantuan nga espirituna a mangibanag kadagiti nakaskasdaaw nga aramidna.

⁴ Ti Kasuratan piguratibo a tukoyenna ti nasantuan nga espiritu kas “ramay” ti Dios. (Luc. 11:20; Mat. 12:28) Ket ti “aramid ti im-imana”​—dagiti pinarsua ni Jehova babaen ti nasantuan nga espirituna​—mangyeg kenkuana iti dakkel a dayag. “Ti langlangit idekdeklarada ti dayag ti Dios,” inkanta ti salmista a ni David, “ket maipapan iti aramid ti im-imana ibagbaga ti tangatang.” (Sal. 19:1) Wen, dagiti pisikal a parsua paneknekanda ti nakaskasdaaw a pannakabalin ti nasantuan nga espiritu ti Dios. (Roma 1:20) Kasano a kasta?

Awan Patinggana a Pannakabalin ti Dios

5. Iyilustraryo ti pannakabalin ti nasantuan nga espiritu ni Jehova a mangparsua.

⁵ Ti di mapanunot a kinalawa ti unibersotayo paneknekanna ti awan patinggana nga enerhia ken pannakabalin ni Jehova. (Basaen ti Isaias 40:26.) Pinaneknekan ti moderno a siensia a ti materia (matter iti Ingles) ket mapagbalin nga enerhia ket ti enerhia mapagbalin a materia. Kas maysa a pagarigan, ti init, a maysa a bituen, ket mapagbalinna nga enerhia ti materia. Tunggal segundo, ti init pagbalbalinenna nga enerhia ti agarup uppat a milion a tonelada a materia. Ti bassit a kapaset dayta nga enerhia ket umdasen a mangsustiner iti biag ditoy daga. Nalawag a kasapulan ti dakkel a pannakabalin ken enerhia tapno maparsua saan laeng a ti init no di ket ti amin  a dadduma pay a binilion a bituen. Addaan ni Jehova iti kasta nga enerhia ken ad-adu pay nga amang a pannakabalin.

6, 7. (a) Apay a maikunatayo nga inusar ti Dios ti nasantuan nga espirituna iti naurnos a pamay-an? (b) Ania ti mangipakita a saan a naiparna a timmaud ti uniberso?

⁶ Nakaad-adu ti makitatayo a pammaneknek nga inusar ti Dios ti nasantuan nga espirituna iti nakaur-urnos a pamay-an. Kas panangyilustrar: Ipapantayo nga adda iggemmo a kahon a naglaon iti nagduduma ti kolorna a bola. Kulogem a nalaing ti kahon. Kalpasanna, mammaminsan nga ibukbokmo dagita. Namnamaem kadi nga agdisso nga agaabay dagiti agkakakolor a bola? Siempre saan! Saan a pulos a naurnos ti resulta dagiti di makontrol a tignay. Daytoy a kinapudno ket naakseptaren kas pamunganayan a linteg ti nakaparsuaan. a

⁷ Ngem no adalentayo ti uniberso, ania ti matakuatantayo? Maammuantayo nga adda nakalawlawa ken nakaur-urnos a grupo dagiti galaksi, bituen, ken planeta, nga eksakto unay ti panaggarawda. Saan a basta naiparna laeng dayta wenno resulta ti di naiplano ken di kontrolado a tignay. Gapuna, maisaludsodtayo, Ania a puersa ti nausar iti pannakapataud ti naurnos nga uniberso? Saan a kabaelan ti siensia ken teknolohia a tukoyen no ania a talaga ti puersa a nangpataud iti uniberso. Ngem ti Biblia tinukoyna dayta kas ti nasantuan nga espiritu ti Dios, ti kabilgan a puersa iti uniberso. Inkanta ti salmista: “Babaen iti sao ni Jehova naaramid ti mismo a langlangit, ket babaen iti espiritu ti ngiwatna naaramid ti isuamin a buyotda.” (Sal. 33:6) No tumangad ken paliiwentayo ti tangatang iti rabii, nagbassit laeng a paset dayta a ‘buyot’ ti bituen ti makitatayo!

Ti Nasantuan nga Espiritu ken ti Daga

8. Kasano kaadu ti talaga nga ammotayo maipapan kadagiti aramid ni Jehova?

⁸ Ti ammotayo ita maipapan iti nakaparsuaan ket nakabasbassit laeng no idilig iti mabalintayo a masursuro. Nagbassit laeng ti pannakaammotayo kadagiti pinarsua ti Dios, kas iti kinuna ti matalek a ni Job: “Adtoy! Dagitoy ti pingir ti daldalanna, ket anian nga arasaas ti maysa a banag ti nangngegan kenkuana!” (Job 26:14) Sumagmamano a siglo kalpasanna, kinuna ni Ari Solomon, a masirib a managpaliiw kadagiti pinarsua ni Jehova: ‘Tunggal banag inaramid ti Dios a napintas iti tiempona. Uray ti tiempo a di nakedngan insaadna iti pusoda, tapno ti sangatauan saanna a pulos a masarakan ti aramid nga inaramid ti pudno a Dios manipud pangrugian agingga iti pagnguduan.’​—Ecl. 3:11; 8:17.

9, 10. Ania a puersa ti inusar ti Dios a nangparsua iti daga, ken ania dagiti napasamak iti umuna a tallo nga aldaw ti panamarsua?

⁹ Nupay kasta, impakaammo ni Jehova ti agkakapateg a detalye maipapan iti aramidna. Kas pagarigan, ibaga kadatayo ti Kasuratan nga agtigtignayen ti espiritu ti Dios ditoy daga iti di mabilang a panawen. (Basaen ti Genesis 1:2.) Iti dayta a tiempo, awan ti namaga a daga, awan ti lawag, ken nalabit awan ti malang-ab nga angin iti rabaw ti planetatayo.

¹⁰ Deskribiren ti Biblia ti inaramid ti Dios bayat ti agsasaruno nga aldaw ti panamarsua. Saan a literal dagitoy nga aldaw nga addaan iti 24 nga oras no di ket naunday a panawen. Iti umuna nga aldaw ti panamarsua, pinaadda ni Jehova ti lawag iti rabaw ti daga. Nakompleto dayta a  proseso idi nalawag a makitan ditoy daga ti init ken bulan. (Gen. 1:3, 14) Naadda ti atmospera iti maikadua nga aldaw ti panamarsua. (Gen. 1:6) Kalpasanna, addaanen ti planeta a daga iti danum, lawag, ken angin ngem awan pay laeng ti namaga a daga. Iti rugrugi ti maikatlo nga aldaw ti panamarsua, inusar ni Jehova ti nasantuan nga espirituna tapno tumaud ti namaga a daga babaen ti panangimaniobrana kadagiti nabileg a puersa iti uneg ti planeta a daga. (Gen. 1:9) Adda dadduma pay a nakaskasdaaw a napasamak iti maikatlo nga aldaw ken bayat ti maud-udi nga aldaw ti panamarsua.

Ti Nasantuan nga Espiritu ken Dagiti Sibibiag a Parsua

11. Ania ti ipalgak ti kinarikut, kinabalanse, ken kinapintas dagiti sibibiag a parsua?

¹¹ Nangpataud met ti espiritu ti Dios kadagiti organisado unay a sibibiag a parsua. Kabayatan ti maikatlo agingga iti maikanem nga aldaw ti panamarsua, inusar ti Dios ti nasantuan nga espirituna a nangparsua kadagiti nakaskasdaaw ken nagduduma a kita ti mula ken animal. (Gen. 1:11, 20-25) Gapuna, makitatayo kadagiti sibibiag a parsua ti nagadu a pagarigan ti kinarikut, kinabalanse, ken kinapintas a mangipalgak iti kasasayaatan a kita ti disenio.

12. (a) Ania ti trabaho ti DNA? (b) Ania ti maadaltayo iti naballigi ken agtultuloy a panagandar ti DNA?

¹² Usigenyo ti DNA (deoxyribonucleic acid), maysa kadagiti kemikal a mekanismo a mangyallatiw kadagiti pakabigbigan dagiti organismo manipud iti maysa a henerasion nga agturong iti sumaruno a henerasion. Amin a sibibiag a parsua ditoy daga​—a pakairamanan dagiti mikrobio, ruot, elepante, balyena, ken tattao​—ket agpaaduda babaen ti DNA. Nupay nagduduma dagiti parsua ditoy daga, saan nga agbalbaliw ti DNA a mangkonkontrol iti adu a natawidda a pakabigbigan ken dayta ti mangtaginayon iti nagdudumaan dagiti kangrunaan a kita ti parsua bayat ti panaglabas ti panawen. Gapuna, maitunos iti  panggep ni Jehova a Dios, itultuloy nga aramiden ti nadumaduma nga organismo ditoy daga dagiti pasetda iti narikut nga ekolohia. (Sal. 139:16) Dayta a nakasaysayaat ken organisado nga urnos ti mangted iti kanayonan a pammaneknek a ti panamarsua ket gapuanan ti “ramay” ti Dios, wenno ti nasantuan nga espiritu.

Ti Kapatgan a Parsua Ditoy Daga

13. Kasano a ti Dios pinarsuana ti tao?

¹³ Kalpasan ti nakaun-unday a panawen, nakapataud ti Dios iti nakaad-adu a sibibiag ken awan biagna a parsua, iti kasta, ti daga ket adda pormanan ken saanen a ‘langalang.’ Ngem saan pay a nalpas ti panangusar ni Jehova iti espirituna a mangparsua. Masapul nga aramidenna ti kapatgan a parsua ditoy daga. Gapuna, iti panagngudo ti maikanem nga aldaw ti panamarsua, ti Dios pinarsuana ti tao. Kasano nga inaramid dayta ni Jehova? Babaen ti panangusarna iti nasantuan nga espirituna ken dagiti elemento ti daga.​—Gen. 2:7.

14. Ania ti dakkel a nagdumaan ti tao ken animal?

¹⁴ Kuna ti Genesis 1:27: “Ti Dios pinarsuana ti tao iti ladawanna, iti ladawan ti Dios isu pinarsuana; pinarsuana ida a lalaki ken babai.” Gapu ta pinarsuanatayo ni Jehova iti ladawanna, addaantayo iti abilidad a mangipakita iti ayat, wayawaya nga agpili, ken maaddaan pay ketdi iti personal a relasion iti Namarsua kadatayo. Gapuna, dakkel ti nakaidumaan ti utektayo iti utek dagiti animal. Dinisenio ni Jehova ti utek ti tao tapno agnanayon a matagiragsaktayo ti agsursuro maipapan kenkuana ken kadagiti aramidna.

15. Ania nga oportunidad ti naited kada Adan ken Eva?

¹⁵ Iti rugi ti pakasaritaan ti tao, ti Dios intedna ti daga kada Adan ken Eva tapno sukisoken ken tagiragsakenda ti amin nga adda iti dayta. (Gen. 1:28) Impaayan ida ni Jehova iti nawadwad a taraon ken iti paraiso a pagtaenganda. Naaddaanda iti oportunidad nga agbiag nga agnanayon ken agbalin a maipatpateg a nagannak ti binilion a perpekto a tattao. Ngem saan a napasamak dayta.

Panangbigbig iti Akem ti Nasantuan nga Espiritu

16. Ania ti namnamatayo iti laksid ti panagrebelde da Adan ken Eva?

¹⁶ Imbes nga agyaman da Adan ken Eva babaen ti panagtulnogda iti Namarsua kadakuada, simmukirda gapu iti agimbubukodan a tarigagayda. Kas resultana, nagsagaba ti amin nga imperpekto a kaputotanda. Ngem ilawlawag ti Biblia no kasano nga ikkaten ti Dios ti amin nga epekto nga imbunga ti panagbasol dagiti immuna a nagannaktayo. Ipakita pay ti Kasuratan a tungpalento ni Jehova ti orihinal a panggepna. Agbalinto a paraiso ti daga a mapno kadagiti naragsak ken nasalun-at a tattao a maparaburan iti biag nga agnanayon. (Gen. 3:15) Tapno mataginayontayo ti pammatitayo iti dayta a makaparagsak a namnama, kasapulantayo ti tulong ti nasantuan nga espiritu ti Dios.

17. Ania a kapanunotan ti masapul a liklikantayo?

¹⁷ Masapul nga ikararagtayo ken Jehova ti nasantuan nga espirituna. (Luc. 11:13) Iti kasta, mapabileg ti pammatitayo a ti panamarsua ket gapuanan ti ima ti Dios. Umad-adu ita ti propaganda dagiti ateista ken ebolusionista a naibatay iti di umiso ken awan nakaibasaranna a panagrasrason. Ditay koma ipalubos a dagita a nagadu a tiritir a kapanunotan ti mangtikaw wenno mangpakapuy kadatayo. Masapul a nakasaganatayo koma amin a mangsaranget iti kasta a kapanunotan ken iti impluensia dagiti mamati iti dayta.​—Basaen ti Colosas 2:8.

18. No utobentayo ti namunganayan ti uniberso ken ti sangatauan, apay a di nainsiriban a laksiden ti kaadda ti intelihente a Namarsua?

¹⁸ Sigurado a mapabileg ti pammatitayo iti Biblia ken iti Dios babaen ti napudno a panangsukimat kadagiti ebidensia a mangpaneknek iti panamarsua. Iti panangutobda iti namunganayan ti uniberso ken ti sangatauan, adu ti mangibaga a saan a nainkalintegan a patien nga adda puersa a nangpataud iti uniberso no saan a mapaneknekan dayta ti siensia. Ngem no kasta ti panangmatmattayo kadagiti bambanag, ditay suksukimaten a naimbag ti amin nga ebidensia.  Kanayonanna, ditay ikabkabilangan ti nabatad a kaadda dagiti naurnos ken addaan panggep a ‘di mabilang’ a parsua. (Job 9:10; Sal. 104:25) Kas Kristiano, masiguradotayo a ti aktibo a puersa a nausar iti panamarsua ket ti nasantuan nga espiritu nga us-usaren ti intelihente a Dios a ni Jehova.

Ti Nasantuan nga Espiritu ken ti Pammatitayo iti Dios

19. Ania dagiti pammaneknektayo iti kaadda ti Dios ken iti panagandar ti espirituna?

¹⁹ Saan a kasapulan nga ammotayo ti amin a banag maipapan iti panamarsua tapno maaddaantayo iti pammati, ayat, ken nauneg a panagraem iti Dios. Kas iti pannakigayyem iti padatayo a tao, ti pammati ken Jehova ket saan laeng a naibatay kadagiti umiso nga impormasion. No kasano a tumibker ti relasion ti aggayyem bayat nga umun-uneg ti pannakaammoda iti maysa ken maysa, bumileg met ti pammatitayo iti Dios bayat nga umun-uneg ti pannakaammotayo kenkuana. Kinapudnona, mapatalgedantayo ti mismo a kaaddana no sungbatanna dagiti kararagtayo ken makitatayo ti nasayaat nga epekto ti panangyaplikar kadagiti prinsipiona. Ad-adda a sumingedtayo ken Jehova no makitatayo ti umad-adu a pammaneknek nga idaldalannatayo, salsalaknibannatayo, bembendisionanna ti panagreggettayo nga agserbi, ken ipapaayna dagiti kasapulantayo. Amin dagitoy ket nabileg a pammatalged iti kaadda ti Dios ken iti panagandar ti nasantuan nga espirituna.

20. (a) Apay a pinarsua ti Dios ti uniberso ken ti tao? (b) Ania ti resultana no itultuloytayo ti agpaidalan iti nasantuan nga espiritu ti Dios?

²⁰ Ti Biblia ti kasayaatan a pammaneknek nga us-usaren ni Jehova ti aktibo a puersana gapu ta dagiti nangisurat iti dayta “nagsaoda manipud iti Dios bayat nga idaldalan ida ti nasantuan nga espiritu.” (2 Ped. 1:21) No adalentayo a naimbag ti Kasuratan, mapabileg ti pammatitayo iti Dios kas daydiay nangparsua iti amin a bambanag. (Apoc. 4:11) Ti panagparsua ni Jehova ket ebkas ti makaay-ayo a galadna nga ayat. (1 Juan 4:8) Gapuna, aramidentayo ti amin a kabaelantayo a mangtulong iti sabsabali a mangam-ammo iti naayat a nailangitan nga Ama ken Gayyemtayo. No itultuloytayo a mismo ti agpaidalan iti espiritu ti Dios, maaddaantayto iti pribilehio nga agsursuro iti maipapan kenkuana iti agnanayon. (Gal. 5:16, 25) Itultuloytayo koma amin ti agsursuro iti maipapan ken ni Jehova ken kadagiti naindaklan nga aramidna ken utobentayo ti di aggibus nga ayat nga impakitana idi inusarna ti nasantuan nga espirituna a nangparsua iti uniberso ken kadagiti tattao.

[Footnote]

Mailawlawagyo Kadi?

• Ania ti isuro kadatayo ti kaadda ti langit ken daga maipapan iti panangusar ti Dios iti nasantuan nga espiritu?

• Ania dagiti gundaway a naited kadatayo gapu iti pannakaparsuatayo iti ladawan ti Dios?

• Apay a masapul a sukimatentayo dagiti ebidensia a mangpaneknek iti panamarsua?

• Kadagiti ania a pamay-an a suminged ti relasiontayo ken Jehova?

[Salsaludsod]

[Ladawan iti panid 7]

Ania ti maadaltayo maipapan iti panamarsua manipud iti kinaurnos ti uniberso?

[Credit Line]

Bitbituen: Anglo-Australian Observatory/David Malin Images

[Dagiti Ladawan iti panid 8]

Ania ti paneknekan ti kaadda ti DNA kadagitoy a parsua?

[Ladawan iti panid 10]

Nakasaganaka kadi a mangidepensa iti pammatim?