Pagtalinaedem a nadalus ti bagim. “Ti panagbuggo kadagiti ima ti kapatgan a maaramidmo tapno malapdan ti pannakaiwaras ti impeksion ken tapno agtalinaedka a nasalun-at,” kuna ti U.S. Centers for Disease Control and Prevention. Agarup 80% kadagiti impeksion ket mayak-akar kano babaen kadagiti narugit nga ima. Isu a kanayon koma a bugguam dagita iti agmalem. Aramidem dayta nangruna sakbayka a mangan, agisagana iti taraon, agdalus wenno uray mangsagid iti sugat, ken kalpasan a naggapuka iti kasilias, sinukatam ti lampin wenno diaper ti maladaga, wenno iniggamam ti maysa nga animal.

Ti sabon ken danum ket mas epektibo a pangbuggo kadagiti ima ngem iti panagusar kadagiti de alkohol a pangdalus iti ima. Nasalsalun-at dagiti ubbing no sanayen ida ti nagannakda nga agbuggo iti ima ken dida sagiden dagiti mata ken ngiwatda. Tapno nasalsalun-atka, makatulong met no inaldaw nga agdiguska ken pagtalinaedem a nadalus dagiti kawes, pungan, ken ulesmo, agraman kubrekamam.

Liklikam dagiti makaakar a sakit. Liklikam ti umasideg kadagiti agpanateng wenno agtrangkaso. Dimo met usaren dagiti us-usarenda iti pannangan ta mabalin a maakaranka iti sakitda babaen ti katay ken baenda. Dagiti sakit nga adda iti dara a kas iti hepatitis B ken C ken HIV/AIDS ket mayakar kangrunaanna babaen ti seksual a panagdenna, panangineksion iti droga, ken panangyalison. Makatulong ti bakuna tapno maliklikan ti dadduma nga impeksion, ngem kaskasdi a nainsiriban ti panagannad no adda siasinoman a kaduam nga agsakit iti makaakar. Liklikam ti makagat iti insekto. Kadagiti oras nga adu ti lamok wenno dadduma pay nga insekto a makayakar iti sakit, dika agtugaw wenno maturog iti ruar ti balay nga awan proteksionmo. Agusarka iti pangpaksiat iti insekto ken kadagiti moskitero, nangruna para kadagiti ubbing. *

Pagtalinaedem a nadalus ti pagtaengam. Ikagumaam a kanayon a nadalus ken nadalimanek ti uneg ken ruar ti pagtaengam. Ikkatem ti aniaman a pakaurnongan ti danum ken pagitlogan dagiti lamok. Dagiti basura, rugit, ken di nakaluban a taraon ket araken dagiti insekto ken utot a mangyeg kadagiti mikrobio ken pakaigapuan ti sakit. No awan ti kasilias, agkalika iti abut imbes nga umiblengka lattan iti sadinoman. Kalubam ti abut tapno di araken dagiti ngilaw a mangyakar iti impeksion ti mata ken dadduma pay a sakit.

Liklikam ti madangran. No agtartrabaho, agbisbisikleta, agmotmotorsiklo, wenno agmanmanehoka, surotem dagiti linteg mainaig iti kinatalged. Siertuem a natalged nga ibiahe ti luganmo. Agusarka kadagiti maitutop a pangsalaknib nga alikamen ken kawes, kas iti safety glasses, helmet, seat belt, sapatos, ken proteksion ti lapayag. Dika unay agkainaran ta pakaigapuan dayta ti kanser ken nasapa a panagkuretret ti kudil. No agsigsigarilioka, sumardengkan. No isardengmon dayta, basbassit ti posibilidad nga agsakit ti pusom, maistrokka, ken agkanser ti baram. *