ANIA ti panangmatmatmo kadagiti tattao a naiduma kenka ti puli wenno kolor ti kudilda? Ibilbilangmo kadi a kapadam ida? Nakalkaldaang ta adu ti mangmatmat iti dadduma a puli kas nababbaba. Sigun iti maysa a diksionario, ti “panangidumduma iti puli kaipapananna ti panamati a ti tattao iti nadumaduma a puli ket addaan iti nadumaduma a galad ken abilidad, ken adda dagiti puli a nainkasigudan a natantan-ok wenno nanumnumo.”

Dayta a panamati ket nagresulta iti nakaro a pannakadangran. Insurat ni Propesor Wen-Shing Tseng iti librona a Handbook of Cultural Psychiatry a ti panangipapan a natantan-ok ti maysa a puli ti “inusar dagiti manangsakup tapno maikalinteganda ti panangidadanesda kadagiti katutubo ken ti panangadipenda iti dadduma a grupo ti tattao.” Innayonna a nausar ti puli “tapno maikalintegan ti panangidumduma gapu iti politika, kasasaad iti kagimongan, ken kasasaad ti panagbiag.” Iti adu a paset ti lubong, adda pay laeng panangidumduma iti puli. Ngem naibatay kadi iti kinapudno daytoy a makadangran a pammati? Ania ti kuna ti siensia ken ti Biblia?

Dagiti nadiskobre iti panagadal maipapan iti gene (paset ti selula a mangikeddeng iti pakabuklan ti tao) paneknekanda nga awan ti natibker a nakaibatayan ti panamati a natantan-ok ti dadduma a puli ngem iti sabsabali. Dagiti managsirarak a mangad-adal kadagiti tattao manipud iti nadumaduma a kontinente naammuanda nga agarup 0.5% laeng ti nagdumaan ti DNA ti siasinoman a dua a tao a napili manipud iti sadinoman a paset ti lubong. * Ken 86-90% kadagita a nagdumaan ti nakita iti aniaman a grupo nga agkakapuli. Ngarud, 14% laeng ti 0.5% wenno basbassit pay ti makita a pagdumaan dagiti di agkakapuli.

Gapu ta “agpapada ti gene dagiti tattao,” kuna ti magasin a Nature, “ti genetiko ket mabalin ken rumbeng a napateg a katulongan tapno malawlawagan a di umiso ti panangidumduma iti puli ken mapasardeng dayta.”

Saan a kabbaro ti kasta a kapanunotan. Sipud idi 1950, ti United Nations Educational, Scientif ic, and Cultural Organization ket nangipablaak iti agsasaruno a pakaammo a nairanta a mangpasardeng iti panangidumduma iti puli. Dagiti pakaammo ket insurat dagiti antropologo, sosiologo, ken geneticist. Kaskasdi nga agtultuloy ti panangidumduma iti puli. Nalawag a saan nga umdas ti basta pannakaammo kadagiti impormasion. Masapul met a madanon ti puso wenno ti makin-uneg a kinatao. “Rummuar manipud puso dagiti nadangkes a panagrasrason,” kinuna ni Jesu-Kristo.—Mateo 15:19, 20.

Naisurat ti Biblia tapno magutugot ti puso. Kas pagarigan, imbaga ti Biblia ti nasientipikuan a kinapudno a ‘manipud iti maysa a tao, ti Dios inaramidna ti tunggal nasion dagiti tattao, tapno agnaedda iti intero a rabaw ti daga.’ Malaksid iti dayta, kinunana pay: “Ti Dios saan a mangidumduma, no di ket iti tunggal nasion anamonganna ti tao nga agbuteng kenkuana ken agaramid iti kinalinteg.” (Aramid 10:34, 35; 17:26) Dika kadi magutugot a mangayat iti kasta a Dios?—Deuteronomio 32:4.

Kayat ni Jehova a Dios nga ipakitatayo nga isu ket ay-ayatentayo babaen ti panangtuladtayo kenkuana. “Agbalinkayo a tumutulad iti Dios, kas annak a dungdungnguen, ket itultuloyyo ti magna iti ayat,” kuna ti Efeso 5:1, 2. Ti ‘pannagna iti ayat’ ramanenna ti panagayat kadagiti tattao a kas iti panagayat ti Dios kadakuada, aniaman ti pulida wenno kolor ti kudilda.—Marcos 12:31.

Saan nga akseptaren ti Dios nga agserbi kenkuana dagidiay a ti pusoda napno iti kinadakes, gura, ken panangidumduma iti puli. (1 Juan 3:15) Kinapudnona, dandanin ikisap ti Dios ti amin a nadangkes a tattao iti intero a daga. Dagidiay laeng mangtultulad kadagiti galadna ti agtalinaed. Pudno a ti sangatauan ket agkakapamilianton iti pisikal ken naespirituan.—Salmo 37:29, 34, 38.