Ti Manayon ti Kinalatakna a Sibuyas

Babaen iti mannurat ti Agriingkayo! idiay Mexico

Kompleto kadi ti maysa a kosina no awan ti gagangay a sibuyas? Daytoy adut’ pakausaranna a mula ket mabalin a mausar iti dandani aniaman​—sopas, ensalada, kangrunaan a putahe, agas. Mabalin pay a pagluaennatayo.

Kas kabagian dagiti napintas ti sabongda a mula​—kas iti golden onion, ti bride’s onion, ken ti ornamental garlic​—ti gagangay a sibuyas ket agsabong met iti napintas. Ngem ti kaaduan nga adda iti dandani amin a kosina ket ti bagasna, nga agtubo iti uneg ti daga ken addaan saha a pannakaukisna.

Daytoy a mula ti maysa kadagiti kabayaganen nga imulmula ti tao. Matunton no kasano kasaknap ti pannakausarna babaen iti nairekord iti Biblia. Sigun iti dayta, idi agarup tawen 1513 K.K.P., dagiti Israelita il-iliwenda dagiti sibuyas a kinnanda bayat ti pannakaadipenda idiay Egipto.​—Numeros 11:5.

Ngem apay a kaay-ayo ti nadumaduma a kultura ti raman ti sibuyas? Sigurado a gapu iti sulfur compound-na, a pakaigapuan ti naisangsangayan nga ayamuom ken kinagasangna. Ti sulfenic acid-na ti mangpataud iti substansia a mangpalua iti agukis wenno agiwa iti dayta.

Saan la a Taraon

Dagiti sibuyas ket makapasalun-at iti sangatauan. Dagitoy ket addaan iti sustansia a kas iti calcium, phosphorous, ken ascorbic acid, wenno bitamina C. Ngem nangnangruna a maipatpateg ti sibuyas gapu ta makaagas. Uray ita, maus-usar dagitoy a pangagas iti adu a sakit kas iti panateng, panagebbal ti karabukob, iyiilet dagiti urat, sakit ti puso, diabetes, ken angkit. Ti sibuyas ket manglapped met iti impeksion, mangrunaw iti kolesterol, agas ti ebbal, manglapped iti panagbalay ti dara, ken kontra kanser.

Nadumaduma ti kolor ti sibuyas​—puraw, duyaw, maris kape, berde, nalabaga, ken lila. Mabalinmo a kanen a naata, naluto, de lata, naartem, napakebbet, napagbalin a pulbo, naiwa iti nakapimpino wenno kuadrado. Saan kadi a nakaskasdaaw a mula ti sibuyas​—uray no pagluaennaka bassit?