Ti Panagtarigagay iti Reporma

BABAEN ITI MANNURAT TI AGRIINGKAYO! IDIAY ALEMANIA

“No ubingak pay koma, rugiak ti maysa a reporma!” kuna ni Anna, maysa a 80 ti tawenna a baket idiay Alemania. “Ania ti balbaliwam?” inimtuod ni Robert. “Amin!” kinuna ni Anna.

ADU ti umanamong ken ni Anna. Idi nasurbey ti Alemania idi ngalay ti dekada 1990, naammuan a 2 iti kada 3 a tattao ti mamati a masapul ‘dagiti nasaknap a reporma ken napateg a pannakabalbaliw ti kagimongan.’ Nalabit kasta met ti kasasaad iti pagiliam.

No tarigagayan ti tattao ti panagbalbaliw, gagangayen ti kari dagiti agtuturay. No maipapan iti reporma iti edukasion, nagsurat ni Frederick Hess, a katulongan a propesor iti edukasion ken iti gobierno: “Ti reporma ket maysa laeng a parparawpaw a panangipanamnama kadagiti di makaanus a kagimongan.” Mabasatayo kadagiti warnakan ti paulo dagiti damag a  mangyanunsio kadagiti plano a reporma iti panagbuis, panangaywan iti salun-at, agrikultura, ken sistema ti linteg. Madamagtayo dagiti naisingasing a reporma iti edukasion, tulong, ken sistema iti pagbaludan. * Mabasatayo met a sapsapulen dagiti miembro ti dadduma a relihion ti reporma kadagiti doktrina.

Reporma Kontra iti Agdama a Kasasaad

Ania ti manggutugot iti kasta a panagtarigagay iti panagbalbaliw? Kanayon a padpadasen ti tao a pasayaaten ti lubong a pagnanaedanna. Ikagkagumaanna nga aramiden dayta babaen ti eleksion, panaggasto iti kuarta, panangipaulog iti linteg, wenno babaen iti kinaranggas. Ngamin, kasta unay ti panagtarigagay ti tao a mangpasayaat iti panagbiagna, mangbirok iti nasaysayaat a masakbayan ti annakna, wenno tapno masagrap ti kagimongan ti ar-arapaapenna a nam-ay, moralidad, ken hustisia. Agingga nga adda tattao a mangikagkagumaan a lumung-aw iti kinakuneng, sakit, kinapanglaw, ken bisin, adda dagiti agtarigagay iti reporma.

Nupay adu ti mayat iti reporma, naiduma ti pampanunoten ti dadduma maipapan kadagiti repormador ken ti padpadasenda a ragpaten. Kaykayat ti dadduma nga agtalinaed ti kasasaad ti kagimongan. Ibilangda dagiti repormador a di praktikal a tattao, di makaammo iti pudno a mapaspasamak ken no ania ti masapul a mataming iti pudno a kasasaad ti biag. Kuna ti Handbuch der deutschen Reformbewegungen 1880-1933 (Libro Dagiti Mobimiento ti Reporma iti Alemania 1880-1933) a dagiti repormador ti “nalaka a puntiria ti pannakababalaw, mapagbalin a mapagkakatawaan a ladawan iti politika, drowing ken di agpayso a sasao.” Naminsan, kinuna ni Molière a mannurat ti drama iti Francia: “Kadagiti amin a kinamaag, awanen ti nakarkaro no di ti panagtarigagay a pagbalinen ti lubong a nasaysayaat a pagnaedan.”

Ania ti panagkunam? Mabalin pay aya a mapasayaat ti lubong babaen iti reporma? Wenno di praktikal a managarapaap laeng dagiti repormador? Dagiti ngay reporma a naibagan iti napalabas? Naragpat kadin dagidiay a repormador dagiti kalatda? Dagitoy ti salaysayen dagiti sumaganad nga artikulo.

[Footnote]